Khó có nơi nào ở Hàn Quốc thể hiện sinh động chiều sâu lịch sử dân tộc như thành phố chủ nhà Gyeongsang, nơi sẽ diễn ra Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) từ ngày 31/10 đến 1/11.
Cố đô ngàn năm Gyeongju
Thường được mệnh danh là "bảo tàng không tường", Gyeongju từng là kinh đô của vương quốc Silla (57 TCN - 935 SCN) suốt gần một thiên niên kỷ, bao gồm cả thời kỳ Silla Thống nhất.
Đến nay, cảnh quan nơi đây vẫn còn rải rác vô số lăng mộ, chùa tháp, công trình cổ và di tích. Tất cả như đưa người thưởng ngoạn trở lại thời đại huy hoàng xa xưa.
Các di tích lịch sử hòa vào cảnh quan tự nhiên của thành phố Gyeongju, tỉnh Bắc Gyeongsang. (Ảnh: Getty Images)
Nhờ vậy, Gyeongju thường được so sánh với Athens hay Rome cổ đại, những đô thị nơi di tích, đền đài linh thiêng và lăng mộ hoàng gia hòa vào đời sống thường nhật, kết nối con người hiện đại với quá khứ.
Việc đăng cai hội nghị APEC tại thành phố được xem là cái "nôi của vương quốc Silla" mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: Đối thoại toàn cầu được đặt trong bối cảnh cội nguồn lịch sử của Hàn Quốc, nhắc nhở rằng đổi mới và ngoại giao hôm nay được xây trên nền tảng di sản văn hóa hàng nghìn năm.
Gyeongju nằm trong một thung lũng tự nhiên giúp Gyeongju dễ phòng thủ và trở thành kinh đô của Silla suốt gần 1.000 năm. Khi ấy, thành phố được gọi là Seorabeol.
Theo các sử gia, trong thời kỳ Silla Thống nhất, dân số Gyeongju từng lên tới gần 1 triệu người, khiến nơi đây trở thành một trong những đô thị đông dân nhất thế giới thời bấy giờ.
Nữ hoàng Seondeok (trị vì 632–647) là nữ quân chủ đầu tiên trên bán đảo Triều Tiên. Bà đã để lại những thành tựu bền vững như xây dựng chùa Bunhwangsa và đài quan sát Cheomseongdae, một trong những công trình thiên văn học cổ xưa nhất châu Á. Hình tượng bà từng được tái hiện trong bộ phim truyền hình nổi tiếng "Nữ hoàng Seondeok vĩ đại" (2009).
Vua Munmu (trị vì 661– 681) được ghi nhớ với công lao hoàn thành công cuộc thống nhất ba vương quốc Silla, Baekje và Goguryeo đồng thời bảo vệ bán đảo Triều Tiên trước sự xâm lấn của nhà Đường (Trung Quốc).
Đến năm 935, thời kỳ Silla Thống nhất kết thúc khi vua Gyeongsun, vị quân chủ cuối cùng, đầu hàng triều đại mới nổi Goryeo (918 –1392), chuyển trung tâm chính trị đất nước ra khỏi Gyeongju.
Trong suốt thời kỳ là kinh đô, Phật giáo phát triển rực rỡ và để lại dấu ấn khắp nơi ở Gyeongju. Hàng trăm ngôi chùa, tượng đá và địa điểm thờ tự vẫn còn hiện hữu tại núi Nam, chùa Hwangnyongsa, chùa Bulguksa và hang động Seokguram.
Cân bằng giữa phát triển đô thị và bảo vệ di sản
Hơn một nghìn năm sau, Gyeongju bước vào kỷ nguyên mới dưới ách thống trị của Nhật Bản (1910–1945). Trong giai đoạn này, các cuộc khai quật khảo cổ quy mô lớn được tiến hành dưới sự giám sát của chính quyền thực dân dẫn tới việc mở cửa bảo tàng đầu tiên của thành phố.
Năm 1926, chính quyền Nhật Bản mời Thái tử Gustav VI Adolf của Thụy Điển (1882–1973) khi đó đang công du thế giới tới tham gia khai quật mộ Seobongchong ở Gyeongju, nhằm tranh thủ thiện cảm của ông, người vốn có niềm đam mê khảo cổ.
Thái tử Thụy Điển Gustav VI Adolf (1882–1973, đứng giữa) tham gia khai quật mộ Seobongchong tại Gyeongju vào năm 1926. (Ảnh: Bảo tàng Quốc gia Hàn Quốc).
Sau khi Hàn Quốc giành độc lập năm 1945, đặc biệt từ nửa sau thế kỷ 20, di sản của Gyeongju không chỉ được nhìn nhận như cửa sổ nhìn về quá khứ mà còn là biểu tượng của bản sắc dân tộc và động lực phát triển du lịch.
Chính phủ Hàn Quốc cùng chính quyền địa phương đã đầu tư mạnh mẽ cho công tác trùng tu, bảo tồn và hạ tầng du lịch nhằm giúp du khách tiếp cận dễ dàng hơn các di tích ngoài trời. Trong thập niên 1970, Khu du lịch Bomun được xây dựng quanh hồ Bomun.
Năm 2000, Khu di tích lịch sử Gyeongju được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Giai đoạn 1998–2019, thành phố tổ chức nhiều kỳ Triển lãm Văn hóa Thế giới Gyeongju.
Ngày nay, Gyeongju là một trong những điểm đến di sản được yêu thích nhất Hàn Quốc, kết hợp giữa nỗ lực bảo tồn và trải nghiệm du lịch phong phú.
Nhiều địa điểm như hang Seokguram và chùa Bulguksa vẫn được gìn giữ cẩn trọng, là nơi hành lễ linh thiêng của tín đồ Phật giáo. Thành phố tiếp tục duy trì sự cân bằng giữa phát triển đô thị và bảo vệ di sản trở thành minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của lịch sử Hàn Quốc.