Ngày 23/6, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã ký Công văn số 4168/BNV-CQĐP, hướng dẫn chi tiết về việc sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính (ĐVHC).
Công văn được gửi tới Tỉnh ủy, Thành ủy, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, nhằm triển khai kịp thời các Nghị quyết của Quốc hội và Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, thể hiện sự chủ động của Chính phủ trong việc cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Đình Hải.
Ổn định số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong giai đoạn chuyển tiếp
Theo hướng dẫn, số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ tạm thời được giữ nguyên sau khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập, nhằm tránh xáo trộn lớn trong giai đoạn đầu và tạo điều kiện cho các địa phương thích nghi với cơ cấu tổ chức mới.
Tuy nhiên, trong vòng 5 năm, số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh tại các tỉnh, thành phố mới này sẽ được điều chỉnh để phù hợp với quy định chung của nhà nước.
Đối với 11 tỉnh, thành phố không thuộc diện thực hiện sắp xếp, số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh vẫn sẽ tuân thủ theo quy định hiện hành.
Ngoài ra, trong trường hợp các văn bản của cấp có thẩm quyền hoặc các Luật, Nghị quyết của Quốc hội đã có quy định cụ thể về số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh, thì các địa phương sẽ ưu tiên áp dụng theo các quy định đó.
Đối với cấp xã, UBND cấp xã sẽ có không quá hai Phó chủ tịch. Cơ cấu Ủy viên UBND cấp tỉnh sẽ tuân thủ quy định tại Nghị định số 08/2016/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 115/2021/NĐ-CP ngày 16/12/2021.
Cơ cấu Ủy viên UBND cấp xã sẽ bao gồm các Ủy viên là người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã, Ủy viên phụ trách quân sự và Ủy viên phụ trách công an.
Công văn cũng hướng dẫn chi tiết về nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tại các đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người, nơi không tổ chức cấp chính quyền địa phương. Đây là một cơ chế đặc thù được quy định tại Điều 28 Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15, nhằm đảm bảo sự linh hoạt và phù hợp với điều kiện riêng của từng đặc khu.
UBND đặc khu sẽ gồm có Chủ tịch, không quá 2 Phó Chủ tịch và các Ủy viên. Việc chỉ định Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND đặc khu sẽ được thực hiện theo Nghị quyết số 203/2025/QH15 của Quốc hội. Đối với các Ủy viên UBND đặc khu, thẩm quyền chỉ định sẽ thuộc về Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Đáng chú ý, UBND cấp tỉnh sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm quyết định cơ cấu ủy viên UBND đặc khu, cũng như việc tổ chức cơ quan chuyên môn và trung tâm phục vụ hành chính công thuộc UBND đặc khu.
Đối với HĐND và UBND các tỉnh, thành phố có đặc khu (như Bạch Long Vỹ, Trường Sa, Cồn Cỏ, Hoàng Sa), sẽ thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được quy định tại Điều 21 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15.
Hướng dẫn chuyển đổi, đổi tên thôn, tổ dân phố sau sáp nhập
Theo đó, trước mắt, để tránh gây xáo trộn, các thôn, tổ dân phố tại các ĐVHC cấp xã mới sẽ tạm thời được giữ nguyên cho đến khi có quy định mới của Chính phủ. Điều này tạo sự ổn định trong giai đoạn đầu và giúp người dân có thời gian thích nghi với sự thay đổi về địa giới hành chính.
Việc xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại ĐVHC cấp xã mới sẽ thực hiện theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở số 10/2022/QH15.
Thôn sẽ được tổ chức ở xã và đặc khu. Tuy nhiên, có một trường hợp ngoại lệ là nếu đặc khu được công nhận loại đô thị theo quy định của pháp luật (ví dụ như đặc khu Phú Quốc), thì dưới đặc khu sẽ tổ chức tổ dân phố. Tổ dân phố sẽ được tổ chức ở phường.
Trong trường hợp có sự sáp nhập, điều chỉnh xã, thị trấn với phường để thành lập phường mới, sẽ tổ chức thống nhất các tổ dân phố ở phường mới.
Tương tự, nếu sáp nhập, điều chỉnh thị trấn với xã để thành lập xã mới, sẽ tổ chức thống nhất các thôn ở xã mới.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 quy định HĐND cấp xã có thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn, tổ dân phố.
Đối với việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc ngược lại (tổ dân phố thành thôn), UBND cấp xã mới sẽ lập danh sách các thôn hoặc tổ dân phố cần chuyển đổi và trình HĐND cùng cấp xem xét, quyết định. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan hành chính và cơ quan dân cử ở địa phương.
Đối với việc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên, UBND cấp xã mới sẽ xây dựng phương án và tổ chức lấy ý kiến cử tri là đại diện hộ gia đình tại thôn, tổ dân phố đó. Chỉ khi có trên 50% cử tri đại diện hộ gia đình đồng ý, UBND cấp xã mới hoàn thiện phương án và trình HĐND cấp xã xem xét, quyết định. Quy trình này đề cao vai trò của người dân trong việc quyết định các vấn đề liên quan đến nơi cư trú của mình.