Hiện Việt Nam có đủ căn cứ, năng lực để thực hiện dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng. Song để thực hiện hiệu quả cần tăng tính bắt buộc và tăng hậu kiểm.
Ngày 26/6, Bộ Công thương đã tổ chức Diễn đàn "Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình". Đây là sự kiện nhằm phổ biến thông tin về Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả (SDNLTK&HQ) vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV, ngày 18/6.
Một trong những điểm nổi bật lần sửa này là yêu cầu dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, nhằm tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư.
Ngành xây dựng chiếm hơn 1/3 tổng tiêu thụ năng lượng và khí thải toàn cầu
Bà Nguyễn Thị Tâm, đại diện Viện Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho hay, ngành xây dựng hiện chiếm hơn 1/3 tổng tiêu thụ năng lượng và lượng khí thải toàn cầu. Riêng nhu cầu sưởi ấm và làm mát không gian chiếm tới 61% tổng năng lượng tiêu thụ của ngành.
Tại Việt Nam - quốc gia có khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, lượng điện tiêu thụ cho điều hòa, thông gió và chiếu sáng là rất lớn.
Ông Nguyễn Công Thịnh, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng).
Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030 đặt mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 80 công trình được chứng nhận công trình xanh và đến năm 2030 là 150 công trình.
Đồng thời, sẽ dán nhãn năng lượng cho 50% các sản phẩm vật liệu xây dựng có yêu cầu cách nhiệt sử dụng trong công trình.
Theo bà Tâm, Bộ Xây dựng được giao chủ trì triển khai chương trình, bao gồm xây dựng hệ thống đánh giá, chứng nhận công trình, thiết lập tiêu chuẩn kỹ thuật, nâng cao năng lực phòng thử nghiệm và phát triển nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng.
Tăng tính bắt buộc, tăng hậu kiểm
Về triển khai yêu cầu trên, ông Nguyễn Công Thịnh, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho hay, Việt Nam có đủ căn cứ, năng lực để thực hiện.
Song, thời gian tới cần hoàn thiện khung pháp lý, thúc đẩy dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng.
Theo ông Thịnh, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu để trong một vài năm tới đưa ra định mức tiêu hao năng lượng cho việc sản xuất vật liệu xây dựng, chẳng hạn như xi măng, kính, vật liệu… Để từ đó, doanh nghiệp có cơ sở để giảm mốc tiêu hao năng lượng dưới ngưỡng tối đa.
Về cơ chế ưu đãi, ông Thịnh cho biết, hiện các chính sách lẩn khuất trong các quy định bảo vệ môi trường, hay là thay đổi công nghệ. Theo báo cáo của ngân hàng Nhà nước, hiện có khoảng 47 tổ chức tín dụng, tổng dư nợ khoảng hơn 600 nghìn tỷ cho vay các dự án xanh.
Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang chuẩn bị hoàn thành và trình chính phủ ban hành các danh mục, tiêu chí môi trường cho dự án xanh. Trong đó, bao gồm tất cả các lĩnh vực, ví dụ như ngành xây dựng sẽ bao gồm tòa nhà, cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, hạ tầng giao thông như cảng, doanh nghiệp vận tải…
"Nếu đầu tư các giải pháp xanh, chuyển đổi công nghệ phát thải thấp, các dự án sẽ được ưu đãi theo chính sách của nhà nước. Đây là tín hiệu rất mừng, tôi hy vọng trong năm nay quyết định này sẽ được ban hành", ông Thịnh nói.
Hoàn thiện khung pháp lý, thúc đẩy dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng.
Với việc kiểm toán năng lượng, ông Thịnh thông tin, trong lĩnh vực tòa nhà đã có quy chuẩn, quy trình kiểm toán. Đối với các cơ sở vật liệu cũng không phải vấn đề mới, bởi trước đây đã có yêu cầu các doanh nghiệp trọng điểm ba năm phải kiểm toán được một lần, còn các doanh nghiệp thông thường có thể tự nguyện thực hiện.
Như vậy, mọi cái đã sẵn sàng, vấn đề hiện nay, theo ông Thịnh là tăng tính bắt buộc, tăng hậu kiểm để tăng hiệu qủa cao hơn.
"Các UBND các tỉnh phải tăng cường kiểm tra, thanh tra việc chấp hành quy định đó chứ không phải như trước đây, các quy định có nhưng việc đôn đốc và quyết tâm thực hiện còn mang tính chất khuyến khích nhiều quá", ông Thịnh kiến nghị.
Ông Đặng Hải Dũng, Phó cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công cho biết, ở luật mới này, cho phép thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ. Quỹ này sẽ có vốn mồi từ ngân sách Nhà nước, tuy nhiên sẽ là quỹ xã hội hoá và hoạt động theo hình thức bảo toàn vốn.
Quan trọng nhất, quỹ này sẽ đem các công cụ hỗ trợ như vấn đề bảo lãnh vốn vay, hoặc hỗ trợ lãi suất thấp và cho phép được thực hiện các dự án có vốn đầu tư lớn.
Tới đây, Bộ Công thương sẽ sớm ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chi tiết; Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng.