Điều gì sẽ xảy ra nếu chai dầu ăn cũ của bạn có thể giúp cứu hành tinh và chiếc smartphone của bạn? Đó chính là ý tưởng đột phá từ một phát hiện mang tính cách mạng của các nhà nghiên cứu ở Phần Lan.
Các nhà khoa học từ Đại học Helsinki và Đại học Jyvaskyla đã phát hiện có thể tái chế bạc từ rác thải điện tử bằng những nguyên liệu quen thuộc trong nhà bếp như dầu thực vật và hydrogen peroxide. Phương pháp bền vững và có thể mở rộng này, được công bố trên tạp chí Chemical Engineering Journal, có thể thay đổi cách chúng ta khai thác các kim loại quý từ đống rác thải điện tử đang ngày càng chất cao.
Các nhà khoa học sử dụng dầu ăn chiết xuất bạc từ rác thải điện tử.
Cách thức hoạt động như sau: Các axit béo có trong dầu hướng dương hoặc dầu ô liu được trộn với hydrogen peroxide. Khi được làm nóng nhẹ, hỗn hợp này sẽ hòa tan bạc từ các bảng mạch cũ, dây điện hoặc đầu nối bàn phím một cách an toàn. Sau đó, sử dụng ethyl acetate – một chất thay thế ít độc hại hơn nhiều so với các dung môi công nghiệp – các nhà nghiên cứu thu hồi bạc ở dạng rắn.
Không giống như các phương pháp truyền thống sử dụng axit mạnh hoặc dung dịch chứa xyanua, kỹ thuật này không gây ô nhiễm nguồn nước hay không khí. Hãy tưởng tượng như một hỗn hợp nước sốt salad kết hợp với phòng thí nghiệm khoa học, mà không để lại hậu quả xấu cho môi trường.
Bạc là thành phần quan trọng trong các thiết bị bạn sử dụng hàng ngày, như điện thoại, tấm pin mặt trời, xe điện và thậm chí cả công nghệ y tế. Nhưng hiện tại, chỉ dưới 20% bạc được tái chế. Khi nhu cầu tăng cao và nguồn tài nguyên tự nhiên ngày càng cạn kiệt, việc tìm ra cách tái chế bạc một cách sạch sẽ không chỉ thông minh mà còn là điều cần thiết. Giá bạc đã tăng gấp sáu lần trong 25 năm qua, trong khi nguồn cung lại không theo kịp. Điều này biến rác thải điện tử thành một "mỏ vàng" thực sự cho bất kỳ ai có thể khai thác kim loại ẩn trong đó mà không gây hại cho môi trường.
Để hiểu rõ cơ chế hoạt động, các nhà nghiên cứu đã sử dụng các mô hình máy tính tiên tiến nghiên cứu cách axit béo tương tác với ion bạc. Quá trình này không chỉ giúp ổn định bạc mà còn cho phép thu hồi dễ dàng bằng ánh sáng và dung môi đơn giản. Hơn nữa, các nguyên liệu có thể được tái sử dụng, không tạo ra chất thải hóa học hay chi phí lớn.
Rác thải điện tử được ví như "mỏ vàng" để khai thác kim loại ẩn trong đó.
Phương pháp này cũng rất chọn lọc, nhắm mục tiêu cụ thể vào bạc mà không ảnh hưởng đến các kim loại khác, đánh dấu một bước tiến lớn trong lĩnh vực "khai thác đô thị". Trong các thử nghiệm, ngay cả các đầu nối bàn phím mạ bạc cũng được xử lý sạch sẽ để tạo ra bột bạc nguyên tố tinh khiết bằng hệ thống này.
Nghiên cứu trên đưa chúng ta tiến gần hơn đến các bộ dụng cụ tái chế tại nhà hoặc quy mô nhỏ, có thể thu hồi bạc từ các thiết bị cũ. Các nhà tái chế và nhà sản xuất có thể áp dụng phương pháp này để giảm chất thải hóa học và chi phí vận hành, đồng thời bảo vệ sức khỏe người lao động và môi trường.
Phương pháp này hỗ trợ một tương lai nơi không có gì bị lãng phí, giữ các vật liệu quý giá được tái sử dụng, giảm nhu cầu khai thác và ô nhiễm. Bạc rất quan trọng để sản xuất nhiều thiết bị công nghệ chúng ta sử dụng hàng ngày. Việc tái sử dụng bạc một cách có trách nhiệm đồng nghĩa với việc tạo ra năng lượng sạch hơn với chi phí thấp hơn và ít phụ thuộc vào tài nguyên khai thác.
Chúng ta từ lâu đã biết rằng rác thải là một vấn đề. Giờ đây, nó có thể là giải pháp. Bằng cách biến các nguyên liệu hàng ngày thành công cụ tái chế mạnh mẽ, các nhà khoa học đang cho chúng ta thấy điều gì là có thể khi hóa học và tính bền vững kết hợp. Quá trình này vẫn đang được hoàn thiện, nhưng tiềm năng thì đã rõ ràng: một tương lai xanh hơn, nơi việc thu hồi kim loại quý không phải trả giá bằng môi trường hay sức khỏe của chúng ta.