Từ ngày 1/1/2025, hộ gia đình phải phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, để quy định này đi vào thực tế cuộc sống, các chuyên gia cho rằng có rất nhiều việc cần làm.
Sáng 7/11, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức tọa đàm "Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động", thu hút 300 chuyên gia, nhà quản lý và người dân tham gia bàn giải pháp để chính sách phân loại rác đi vào cuộc sống.
Ông Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị phát biểu tại tọa đàm.
Theo ông Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị, rác thải sinh hoạt không chỉ là vấn đề môi trường, mà còn là thước đo văn minh đô thị và ý thức cộng đồng. Nếu mỗi người dân chỉ cần làm đúng một việc nhỏ mỗi ngày là bỏ rác đúng nơi, đúng loại thì cả thành phố sẽ thay đổi.
Ông Lợi cho biết, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 quy định rõ, từ ngày 1/1/2025, hộ gia đình phải phân loại rác tại nguồn. Đây là chủ trương tiến bộ, nhưng để đi vào thực tế cần sự đồng hành của toàn xã hội, từ cơ quan quản lý đến từng khu dân cư.
Ông Đặng Thành Vinh, Phó Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Tài nguyên & Môi trường Hà Nội cho biết, thành phố đã triển khai thí điểm phân loại rác tại 5 quận trung tâm, thu được hơn 280 tấn rác tái chế và 60 tấn rác cồng kềnh sau 6 tháng. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa như mong đợi.
"Luật và chế tài đã có, nhưng nếu hạ tầng và quy trình chưa hoàn thiện, cộng với sự quyết liệt chưa đủ mạnh, thì việc xử phạt gần như không thể triển khai thực chất. Điều cần làm lúc này là hoàn thiện công cụ, tăng cường tổ chức thực hiện và truyền thông, trước khi áp dụng chế tài nghiêm minh", ông Vinh nói.
Các khách mời tham gia tọa đàm.
Từ góc độ chuyên gia, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường phân tích: Câu chuyện không phải điều chỉnh chính sách hay thúc ép thực thi, mà là điều chỉnh cách làm cho phù hợp. Nếu chính sách đi quá nhanh so với thực tế, sẽ tạo ra phản ứng ngược. Nhưng nếu chậm lại, chúng ta sẽ đánh mất động lực đổi mới.
"Cần có cơ chế giá phù hợp, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và người dân hưởng lợi từ việc phân loại rác, chẳng hạn thông qua chính sách giảm phí thu gom hoặc tái sử dụng nguồn rác tái chế", ông Tùng góp ý.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hoàng Liệt.
Đại diện địa phương, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hoàng Liệt cho biết, phường hiện có hơn 8 vạn dân và 83 tòa chung cư, mỗi ngày phát sinh khoảng 93m³ rác thải sinh hoạt.
"Phường đã triển khai phong trào tổng vệ sinh sáng thứ Bảy hằng tuần, thành lập các tổ công tác, huy động các hội đoàn thể, tổ dân phố cùng vào cuộc. Tuy nhiên, khối lượng công việc lớn, nên rất cần cơ chế hỗ trợ từ thành phố”, ông Tuấn nói.
Ở góc nhìn người dân, ông Phạm Xuân Điệp, Trưởng Ban Quản trị Chung cư New Skyline (Văn Quán) chia sẻ: "Nhiều nơi người dân phân loại đúng nhưng khi xe thu gom đến lại trộn chung rác, khiến họ mất niềm tin. Muốn thành công, phải làm đồng bộ từ trong tòa nhà ra ngoài phố".
Tổng kết buổi tọa đàm, GS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam nêu rõ, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không nằm ở người dân hay hạ tầng, mà ở cơ chế quản lý thiếu đồng bộ. Phải có quy định rõ ràng, trách nhiệm cụ thể giữa chính quyền, đơn vị thu gom và ban quản lý khu dân cư, kèm cơ chế giám sát - phản hồi thực chất.
Các đại biểu thống nhất rằng, phân loại rác tại nguồn chỉ có thể thành công khi trở thành thói quen xã hội, bắt đầu từ từng hộ dân, từng tổ dân phố và được duy trì bằng hệ thống chính sách đồng bộ, minh bạch, có động lực kinh tế và sự giám sát thường xuyên.