Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi đề xuất nhiều phương án cấp nước ngọt ổn định, lâu dài cho đặc khu Lý Sơn trong bối cảnh người dân đang hút gần 22.000m3 mỗi ngày đêm, trong khi trữ lượng nước ngầm có thể khai thác mỗi ngày trên 3.000m3.
Tổng lượng nước khai thác, sử dụng gấp 7 lần trữ lượng có thể khai thác
Đảo Lý Sơn nằm giữa biển, dù vậy nguồn nước ngọt ngầm trên đảo khá phong phú, đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng của người dân trên đảo. Song, trong vài năm trở lại đây, hoạt động du lịch phát triển mạnh, sản xuất nông nghiệp mở rộng khiến nguồn nước ngầm trên đảo ngày càng tụt dần.
Một giếng khơi ở đảo Lý Sơn "gánh" hàng chục mô tơ bơm nước công suất lớn hút bơm mỗi ngày.
Trước tình hình đó, tỉnh Quảng Ngãi đã đầu tư xây dựng hồ chứa nước Thới Lới có dung tích hơn 271.000m2 với nhiệm vụ thiết kế cấp nước tưới cho 60ha tỏi vụ đông xuân, cấp nước sinh hoạt cho 1.000 người (công suất 100m3/ngày đêm) và 300 tàu thuyền đánh bắt hải sản (công suất 300m3/ngày, đêm).
Ngoài hồ chứa nước Thới Lới, tỉnh Quảng Ngãi đầu tư một số công trình, dự án khác trên đảo Lý Sơn như: Dự án “Hệ thống trữ nước sinh hoạt, kết hợp tưới tiết kiệm cho nông nghiệp”, thu nước lưu vực phía Đông Nam núi Giếng Tiền và phía Tây Nam núi Hòn Sỏi; dự án “Hồ chứa nước Suối Cùng”, thu nước một phần phía Tây Nam núi Thới Lới... Song, như vậy vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu rất lớn của nhân dân và du khách.
Người dân trên đảo đua nhau đào giếng khơi, khoan giếng mới. Mạch nước ngầm tụt dần dẫn đến tình trạng "khát nước" trong một số thời điểm nhất định, nhất là cao điểm mùa nắng nóng.
Theo kết quả điều tra, đánh giá tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn Lý Sơn, trữ lượng tiềm năng khoảng 10,7 nghìn m3/ngày, đêm. Trong đó, trữ lượng có thể khai thác khoảng 3.200m3/ngày, đêm.
Qua ghi nhận, đánh giá của cơ quan chức năng, địa bàn đặc khu Lý Sơn có 2.149 giếng khai thác nước dưới đất. Trong đó, có 939 giếng khơi, 1.088 giếng khoan thủ công và 122 giếng khoan máy với tổng lượng nước khai thác, sử dụng hơn 21,7 nghìn m3/ngày, đêm.
Hồ chứa nước Thới Lới nằm trên đỉnh núi Thới Lới là bể nước ngọt lớn nhất trên đảo.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, tổng lượng nước ngầm dưới đất ở Lý Sơn đang khai thác lớn hơn rất nhiều so với trữ lượng có thể khai thác. Việc này khiến các tầng chứa nước bị nhiễm mặn.
Vì vậy, cần xây dựng hệ thống thu gom nước từ những lưu vực còn lại để cung cấp nước cho nhà máy nước trên đảo. Thời gian tới sẽ không khai thác nguồn nước ngầm mà sử dụng nguồn nước mặt để tránh tình trạng đảo hết nước ngọt.
Theo UBND tỉnh Quảng Ngãi, nguồn nước ngầm trên đảo Lý Sơn đang suy giảm đáng kể do khai thác quá mức cho nông nghiệp và du lịch, dẫn đến tình trạng xâm nhập mặn ngày càng tăng.
Trong khi đó, lượng mưa trên đảo không nhiều. Việc phát triển du lịch, xây dựng công trình bê tông làm tăng tốc độ nước mưa chảy thẳng ra biển thay vì ngấm xuống lòng đất, làm cạn kiệt "túi nước ngầm".
Giải pháp tìm nước cho "đảo ngọc" giữa đại dương
Để đảm bảo nguồn nước ngọt, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi đề xuất nhiều phương án cấp nước ngọt ổn định, lâu dài cho đặc khu Lý Sơn như: Xây dựng hệ thống thu gom, trữ và cấp nước tại đảo; xây dựng nhà máy lọc nước biển, vận chuyển nước ra đảo bằng tàu thuyền; chuyển nước từ thượng lưu Đập dâng Trà Khúc ra đảo Lý Sơn.
Một công trình hồ chứa nước ở Lý Sơn được đầu tư cơ bản hoàn thiện nhưng rồi bỏ hoang nhiều năm.
Trong đó, sở kiến nghị nên chọn phương án xây dựng hệ thống thu gom, trữ và cấp nước tại đảo. Cụ thể, xây dựng một bể chứa ngầm; nhà máy xử lý, cấp nước công suất 1.150 m3/ngày, đêm, tương ứng cấp cho 11.000 người dân; bổ sung tuyến ống cấp nước từ đường ống hồ Thới Lới cấp nước cho nhà máy; tuyến ống phân phối chính và tuyến ống phân phối nhánh.
Tại buổi làm việc chiều 17/9, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền nhấn mạnh tầm quan trọng của phương án cấp nước ngọt ổn định, bền vững để đáp ứng yêu cầu phát triển của đặc khu Lý Sơn trong thời gian tới, nhất là chuẩn bị sẵn sàng cho Đề án phát triển đặc khu Lý Sơn thành trung tâm du lịch biển đảo.
Tỉnh Quảng Ngãi đề nghị đặc khu Lý Sơn cần trồng thêm nhiều cây xanh trên đảo để tạo nguồn nước và giảm bốc hơi nước.
Ông Hiền giao Sở Nông nghiệp và Môi trường đánh giá nhu cầu sử dụng nước ngọt theo các đề án, đồ án quy hoạch xây dựng, từ đó đề xuất phương án cung cấp nước ngọt đáp ứng yêu cầu phát triển cả về trước mắt và lâu đài. Trong đó, có tính đến năm 2030 và năm 2045, để đưa ra giải pháp phù hợp.
Trước mắt, ông Hiền đề nghị đặc khu Lý Sơn tăng cường tuyên truyền, vận động người dân xây dựng bể chứa nước mưa để sinh hoạt, phục vụ nông nghiệp, đặc biệt là nâng cao ý thức sử dụng nước tiết kiệm của người dân; đẩy mạnh trồng nhiều cây xanh để hạn chế tình trạng bốc hơi nước.