Ngày 4/12, Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng, Ngân hàng Phát triển châu Á và Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ tổ chức tọa đàm “Tham vấn các bên liên quan về khung pháp lý cho quản lý vận hành và đầu tư PPP trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải”.
Giá dịch vụ thoát nước thấp, thiếu đầu tư tư nhân
Phát biểu khai mạc tại tọa đàm, ông Trần Hoài Anh, Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, hiện nay, hệ thống thoát nước các khu dân cư đô thị lớn, các lưu vực sông chủ yếu là hệ thống thoát nước chung. Nước thải sinh hoạt cùng với nước mưa vẫn còn xả trực tiếp ra các cống, kênh, rạch vào các sông chính của lưu vực.
Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng Trần Hoài Anh phát biểu khai mạc tọa đàm.
Tỷ lệ thu gom nước thải của phạm vi phục vụ hệ thống thoát nước đô thị toàn quốc đạt khoảng 70%. Bình quân lượng nước thải sinh hoạt đô thị được xử lý chỉ đạt 18% trên tổng lượng nước thải cần được thu gom xử lý.
Đến nay, toàn quốc có 83 nhà máy xử lý nước thải tập trung tại các đô thị, với tổng công suất thiết kế khoảng 2,06 triệu m³/ngày, công suất thực tế khoảng 1,1 triệu m³/ngày.
Đầu tư không đồng bộ giữa mạng lưới thu gom nước thải và nhà máy xử lý nước thải nên không khai thác hết công suất thiết kế nhà máy, giảm hiệu quả đầu tư công trình.
Nguồn vốn đầu tư cho thoát nước và xử lý nước thải chủ yếu từ nguồn ODA, chưa tương xứng với nhu cầu thực tế do vốn đầu tư rất lớn. Giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải thấp chưa tạo động lực cho huy động tư nhân đầu tư.
Nhiều hệ thống thoát nước mặt tại các đô thị bị vượt tải, khả năng thoát nước không theo kịp thực tiễn của tác động biến đổi khí hậu và hiện tượng thời tiết cực đoan.
Nhằm mục đích phát triển bền vững thoát nước tại Việt Nam và giải quyết các vấn đề bất cập trong quản lý thoát nước, Bộ Xây dựng đã báo cáo Văn phòng Chính phủ về việc nghiên cứu, rà soát, xây dựng dự án Luật Cấp, Thoát nước.
Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng dự án Luật; tiếp tục xin ý kiến tham gia của các cơ quan, tổ chức, Bộ, ban, ngành, địa phương và các chuyên gia, tổ chức, cá nhân góp ý trong quá trình tiếp thu ý kiến cho dự thảo Luật.
Ông Trần Hoài Anh kỳ vọng, những kinh nghiệm của quốc tế chia sẻ tại tọa đàm sẽ là bài học quý báu cho quá trình hoàn thiện thể chế pháp luật, ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển bền vững ngành nước Việt Nam.
Bà Sibylle Bachmann, Trưởng bộ phận Hợp tác, Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ phát biểu tại tọa đàm.
Ô nhiễm nguồn nước có thể làm giảm GDP tới 5,8%
Phát biểu tại tọa đàm, bà Sibylle Bachmann, Trưởng bộ phận Hợp tác, Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) nhấn mạnh, những thành tựu về đô thị hóa của Việt Nam trong vài thập niên qua là rất ấn tượng. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng tạo ra áp lực ngày càng lớn lên hạ tầng thiết yếu.
Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2019 ước tính rằng, chỉ riêng ô nhiễm nguồn nước có thể làm giảm tới 5,8% GDP hàng năm của Việt Nam, trong khi việc xử lý toàn bộ nước thải có thể giúp tăng GDP thêm 2,3%.
Theo bà Sibylle Bachmann, Chính phủ Việt Nam đã đặt ra những mục tiêu lớn đối với ngành cấp, thoát nước cho giai đoạn đến năm 2030, trong đó ước tính sẽ cần hơn 5 tỷ USD cho các dự án trong lĩnh vực thoát nước và 1 tỷ USD cho các dự án cấp nước. Đây là một quy mô đầu tư mà chỉ riêng ngân sách Nhà nước sẽ không thể đáp ứng.
"Câu hỏi đặt ra không chỉ là sự mở rộng cơ sở hạ tầng, mà là cần làm thế nào để hệ thống cơ sở hạ tầng được quản trị, cấp vốn và vận hành đảm bảo dịch vụ ổn định, bảo vệ nguồn lực công và thu hút đầu tư tư nhân bền vững", bà Sibylle Bachmann nhấn mạnh.
Bà Sibylle Bachmann cho biết, Thụy Sĩ là đối tác lâu năm của Việt nam trong việc tăng cường quản trị hạ tầng đô thị. Hỗ trợ của Thụy Sĩ không chỉ tập trung vào các công trình hạ tầng, mà còn hướng vào khung pháp lý, thể chế, cơ chế khuyến khích và cấu trúc tài chính giúp đảm bảo các dịch vụ hạ tầng vận hành bền vững trong suốt vòng đời công trình.
Tọa đàm có sự tham gia của nhiều nhà quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp trong lĩnh vực cấp, thoát nước.
Tại tọa đàm, các đại biểu tham dự đã trình bày tham luận với nhiều các nội dung, gồm: Bối cảnh, thực trạng và nhu cầu hoàn thiện khung pháp lý để quản lý dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải; Những khó khăn trong thực hiện hợp đồng quản lý vận hành hệ thống thoát nước; Cách tiếp cận chuẩn cho đầu tư PPP trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải tại Việt Nam…
Theo ban tổ chức, tọa đàm được hướng đến là không gian đối thoại giữa cơ quan quản lý, đơn vị cung cấp dịch vụ, chuyên gia và các đối tác để cùng chia sẻ kinh nghiệm và góp ý hoàn thiện khung pháp lý.
Mục tiêu giới thiệu tổng quan nghiên cứu về Mẫu hợp đồng quản lý vận hành (O&M) và nghiên cứu hình thức đầu tư theo mô hình hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải dựa trên thông lệ quốc tế, theo một số hình thức như: Xây dựng - chuyển giao - thuê dịch vụ (BTL) và Xây dựng - thuê dịch vụ - chuyển giao (BLT).
Tiếp thu kinh nghiệm quốc tế về cấp, thoát nước
Tại tọa đàm, ông Trần Hoài Anh, Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng cũng chia sẻ, thời gian qua, với sự hỗ trợ của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Đoàn công tác Bộ Xây dựng cùng đại diện một số Bộ, ngành đã hoàn thành chuyến tham quan học tập kinh nghiệm về cấp, thoát nước tại Sydney và Brisbane (Australia) từ ngày 24/10 - 2/11/2025.
Đoàn công tác Bộ Xây dựng tham quan học tập kinh nghiệm về cấp, thoát nước tại Australia.
Chuyến đi nhằm trao đổi chính sách, mô hình quản lý và kinh nghiệm thực tế để học hỏi kinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu, xây dựng Luật Cấp, Thoát nước và thúc đẩy phát triển bền vững ngành nước tại Việt Nam.
Đoàn công tác đã làm việc trực tiếp với các cơ quan quản lý, hiệp hội và các doanh nghiệp lớn của Australia như: DCCEEW, IPART, Sydney Water, Australian Water Association, Seqwater, Unity Water và Healthy Land & Water.
Chuyến công tác nói trên khẳng định sự quan tâm học hỏi kinh nghiệm quốc tế, nâng cao năng lực hoạch định chính sách của Việt Nam và hướng tới ngành nước hiện đại, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Đồng thời, mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng với ADB trong thời gian tới, bao gồm nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, hỗ trợ xây dựng chính sách và tổ chức thêm các chương trình tham quan, thảo luận chuyên đề để thúc đẩy cải cách ngành nước Việt Nam.
