Theo chuyên gia y tế, hiện tượng huyết tương trắng đục như sữa đồng nghĩa với tăng Triglycerid máu (mỡ máu) xuất hiện nhiều ở người trẻ do lối sống thiếu lành mạnh. Đó là dấu hiệu cảnh báo sớm viêm tụy cấp và đột quỵ.
Trong lần khám sức khỏe tại BV Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh cơ sở 3, anh N.T.T (29 tuổi) nhận kết quả xét nghiệm sinh hóa nồng độ triglyceride trong máu đạt mức 2250 mg/dL cao vượt ngưỡng bình thường gần 15 lần. Trong quá trình xử lý mẫu máu, xuất hiện huyết thanh có màu trắng đục, không còn trong vàng như bình thường. Anh T được chẩn đoán trong tình trạng rối loạn lipid máu nặng, nguy cơ viêm tụy cấp và đột quỵ thiếu máu não.
Huyết tương trắng đục như sữa của 1 bệnh nhân rối loạn chuyển hóa lipid.
Trường hợp như anh T, may mắn được phát hiện sớm và được chỉ định điều trị nội khoa, thay đổi chế độ ăn và lối sống lành mạnh, khoa học.
Cách nhận biết và khuyến nghị phòng bệnh, theo dõi sức khỏe chuyển hóa ở người trẻ, Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), phân loại nồng độ triglyceride máu như sau:
– Bình thường: <150 mg/dL
– Cận cao: 150–199 mg/dL
– Cao: 200–499 mg/dL
– Rất cao: ≥500 mg/dL
Không may mắn như anh T, một bệnh nhân 38 tuổi phải nhập viện trong tình trạng viêm tụy cấp độ nặng với mức triglyceride 3277.8 mg/dL, cao gấp gần 80 lần bình thường, huyết tương màu trắng đục như sữa. Ngay lập tức bệnh nhân được chỉ định lọc máu thay huyết tương khẩn cấp. Được biết bệnh nhân vốn có rối loạn chuyển hóa lipid nhưng không điều trị và thường xuyên uống rượu, ăn uống không giữ gìn.
Theo TS BSCKII. Kiều Xuân Thy, BV Đại học Y dược TP.HCM, mức triglyceride >1000 mg/dL đã được coi là nguy cơ rất cao gây viêm tụy cấp. Khi triglyceride vượt trên khoảng >2000 mg/dL, nguy cơ không chỉ dừng lại ở tụy mà còn liên quan rõ rệt đến bệnh lý mạch máu lớn như đột quỵ thiếu máu não và bệnh mạch vành.
BS Thy lý giải, theo cơ chế bệnh sinh, triglyceride cao làm tăng độ nhớt máu, ảnh hưởng đến tuần hoàn vi mô, gây tổn thương lớp nội mô mạch máu. Sự hình thành các mảng xơ vữa từ phản ứng viêm mạn tính sẽ làm hẹp lòng mạch. Khi các mảng này bị vỡ, huyết khối có thể hình thành, gây tắc nghẽn mạch máu não hoặc động mạch vành. Ngoài ra, triglyceride tăng cao nếu đi kèm với tình trạng giảm HDL-C (cholesterol tốt), làm mất đi cơ chế bảo vệ thành mạch tự nhiên. Do vậy nếu không được phát hiện qua tầm soát định kỳ, nguy cơ xảy ra biến cố cấp tính như đột quỵ hoặc viêm tụy cấp trong tương lai là hoàn toàn có thể xảy ra.
Đồng quan điểm, BS Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bình thường, triglyceride là dạng mỡ dự trữ năng lượng. Nhưng khi tăng quá cao, đặc biệt ≥ 11,3 mmol/L, dễ gây viêm tụy cấp với cơn đau bụng dữ dội, buồn nôn, có thể suy đa tạng, thậm chí tử vong. Nếu tăng cao mạn tính thì nó cũng âm thầm làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch xơ vữa, gan nhiễm mỡ, đái tháo đường typ 2 và có thể gây viêm tụy tái phát.
Để kiểm soát mỡ máu hiệu quả, BS Thy cho rằng, mọi người cần duy trì ba nhóm biện pháp: Dinh dưỡng hợp lý với việc giảm mỡ bão hòa, đường tinh luyện, tránh đồ chiên xào nhiều dầu; ưu tiên thực phẩm tươi, giàu chất xơ, cá biển, ngũ cốc nguyên hạt. Thay đổi lối sống, tăng vận động thể lực (ít nhất 150 phút mỗi tuần), không bỏ bữa sáng, ngủ đủ giấc, hạn chế rượu bia và ngừng hút thuốc lá. Ngoài ra nên xét nghiệm định kỳ lipid máu ít nhất mỗi 12 tháng với người trưởng thành, đặc biệt nhóm nguy cơ như người làm việc văn phòng, béo bụng, ít vận động, hoặc có tiền sử gia đình bệnh tim mạch sớm.