Đại lộ cảnh quan sông Hồng được kỳ vọng sẽ là biểu tượng mới của Thủ đô Hà Nội và cả nước. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, quá trình triển khai cần nghiên cứu kỹ tác động môi trường, địa chất, thủy văn...
Dự kiến khởi công trong năm 2025
Ông Nguyễn Hồng Khang, 65 tuổi, ở Phú Thượng (Hà Nội), đứng cạnh gốc đào còn sót lại sau trận ngập lịch sử tháng 10, phía trước là đất bãi mênh mông nói: "Tôi ở đây từ nhỏ, chứng kiến sông đổi dòng mấy lần. Nghe thông tin sắp làm đại lộ, vừa mừng vừa lo. Mừng vì bãi sẽ được chỉnh trang nhưng lo không biết đi hay ở, tương lai con cháu ra sao".
Dự án đặt mục tiêu giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm, chỉnh trang đô thị và chống úng ngập. Ảnh: Tiến Hào.
Kể về cuộc sống ở ven sông vừa bình yên, vừa bấp bênh, chị Lê Thị Hoa, chủ quán nước ven đường An Dương Vương nói: "Ở đây đất đai màu mỡ, làm ăn được, nhưng chỉ một trận lũ lớn là mất trắng. Nghe có dự án, ai cũng mong môi trường sạch hơn, có cơ hội kinh doanh".
Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng là một trong 5 trục chiến lược đã được thể hiện cụ thể trong Quy hoạch chung Thủ đô.
Dự án có quy mô nghiên cứu khoảng 11.000ha, trải dài trên 40km dọc tuyến sông Hồng, qua 16 xã, phường khu vực bên trong Vành đai 4, tác động tới 40.000 người dân. Tổng mức đầu tư sơ bộ hơn 300 nghìn tỷ đồng.
Đồ án quy hoạch cơ bản đã được TP Hà Nội định hướng xong với khoảng 8 công viên cảnh quan, 12 công viên chuyên đề, tổng diện tích hơn 3.000ha.
Theo Sở Xây dựng Hà Nội, trong tháng 11/2025, đồ án quy hoạch trục đại lộ cảnh quan sông Hồng lấy ý kiến các Bộ, ngành trước khi hoàn thiện trình Thủ tướng xem xét.
Dự án dự kiến chia 3 thành phần: Giải phóng mặt bằng; xây dựng trục đại lộ; 2 tuyến tàu điện một ray (monorail) chạy dọc hai bên bờ sông, mỗi tuyến dài khoảng 40km. Hà Nội đặt mục tiêu khởi công cuối năm 2025, hoàn thành trước 2030.
Ưu tiên an ninh nguồn nước
Theo KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, dự án nằm giữa hai tuyến đê của lưu vực sông lớn và phức tạp nhất cả nước: Lưu vực sông Hồng rộng 88.860km², dân số 32,5 triệu người.
"Ưu tiên hàng đầu là an ninh nguồn nước, từ nước sạch sinh hoạt, nước sản xuất đến an toàn lũ, khả năng chống hạn, chất lượng nước mặt, nước ngầm và nguy cơ nhiễm mặn", ông Ánh nói.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) cho rằng: Sông Hồng có chế độ dòng chảy, thủy văn, nguồn nước phụ thuộc rất lớn vào điều tiết đầu nguồn.
"Dự án lớn nào gắn với sông Hồng cần nghiên cứu tác động môi trường, địa chất, thủy văn sâu hơn", ông Tiến nhấn mạnh.
Theo dự thảo, dự án đặt mục tiêu đồng thời giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm, chỉnh trang đô thị và chống úng ngập. Tuy nhiên, KTS Trần Huy Ánh cho rằng, đây là thách thức kỹ thuật lớn.
Theo ông Ánh, trong các đợt ngập lớn, như năm 2008, thành phố phải phụ thuộc vào trạm bơm Yên Sở để đẩy nước ra sông Hồng.
"Nếu dòng sông không còn đủ không gian để tự làm sạch, hoặc bị thu hẹp bởi các công trình mới, Hà Nội sẽ không còn bất kỳ "van xả" nào khi mưa lớn", ông Ánh nói và cho rằng, tại Quyết định 257 của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ không thu hẹp hành lang thoát lũ và không hình thành các tuyến đê bối mới.
Cần ứng dụng GIS và BIM từ giai đoạn khảo sát
Để đảm bảo liên kết vùng - liên kết không gian cho toàn bộ dự án ven sông Hồng, TS.KTS Nguyễn Văn Tuyên, Khoa Kiến trúc và quy hoạch (Đại học Xây dựng Hà Nội) cho rằng, điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy tiếp cận quy hoạch.
Vùng nghiên cứu đại dự án sông Hồng (khung chữ nhật màu đỏ) trong tổng thể lưu vực sông Hồng - Thái Bình. Ảnh: KTS Trần Huy Ánh.
Theo ông, quy hoạch cần dựa trên tinh thần "thích ứng với thiên nhiên", ứng xử thuận theo tự nhiên.
Ông Tuyên cho rằng, không nên nhìn dòng sông như một khu vực đất chức năng để áp đặt các chỉ tiêu kỹ thuật khô khan. Sông Hồng cần được xem là không gian di sản với hệ thống di tích dày đặc hai bên bờ.
Thay vì quy hoạch phân chia không gian cứng theo đường giao thông, cần tiếp cận quy hoạch di sản, đặt trong bối cảnh thích ứng với lũ và biến đổi khí hậu.
Theo ông, hạ tầng kỹ thuật chỉ đóng vai trò hỗ trợ, không được chi phối hoạt động và không gian của dòng sông. Mục tiêu ưu tiên là bảo vệ hành lang thoát lũ, hệ sinh thái và di sản.
"Các tuyến đường, công trình đưa vào lòng sông phải tối giản, không làm tổn hại cảnh quan, di sản và chức năng thoát lũ", ông Tuyên nói và cho rằng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần là đầu mối tổ chức lập, thẩm định và trình phê duyệt các quy hoạch liên quan đến lưu vực sông Hồng.
Trên cơ sở Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Hồng - Thái Bình (2021-2030, tầm nhìn 2050) đã được Thủ tướng phê duyệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện quy hoạch hành lang lưu vực sông Hồng - Thái Bình, làm cơ sở pháp lý cho việc lập các quy hoạch đô thị và quy hoạch chuyên ngành khác.
Còn theo KTS Trần Huy Ánh, Hà Nội cần ứng dụng GIS (hệ thống thông tin địa lý) và BIM (mô hình thông tin công trình), để tạo ra "bản sao số" của không gian ven sông ngay từ giai đoạn khảo sát và hình thành ý tưởng. Đây là nền tảng để quản lý minh bạch, tránh sai lệch và bảo vệ tài sản công.
Phấn đấu hoàn thành đầu năm 2030
Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo số 626 ngày 17/11 kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về triển khai thực hiện dự án đầu tư xây dựng Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng trên địa bàn TP Hà Nội.
Theo thông báo, Thường trực Chính phủ đồng ý chủ trương nghiên cứu đầu tư dự án xây dựng Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng theo đề xuất của TP Hà Nội.
Việc triển khai dự án phải bảo đảm mục tiêu "văn hiến, văn minh, xanh, sạch, đẹp, an toàn, hiện đại, hiệu quả và xứng tầm với quốc tế", khai thác hiệu quả mặt đất, mặt nước, không gian ngầm, không gian trên cao.
UBND TP Hà Nội rà soát, bảo đảm việc triển khai dự án phù hợp với quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô, quy hoạch phân khu sông Hồng, các quy hoạch có liên quan và đảm bảo hiệu quả kinh tế, xã hội; phấn đấu khởi công dự án vào ngày 19/12 và khánh thành vào dịp kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/2030).
Về các cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai dự án, UBND TP Hà Nội rà soát, vận dụng tối đa thẩm quyền theo quy định của Luật Thủ đô để quyết định các cơ chế, chính sách cần thiết cho việc triển khai dự án.
UBND TP Hà Nội chỉ trình cấp có thẩm quyền đối với những cơ chế, chính sách chưa có trong hệ thống pháp luật hiện hành trong các lĩnh vực thuỷ lợi, phòng chống thiên tai, môi trường, đầu tư, đấu thầu... Đồng thời, giải trình rõ sự cần thiết và lý do đề xuất. Đặc biệt không để xảy ra tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm khi triển khai dự án.