Ngày 26/10, các quan chức kinh tế hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận khung về thương mại để Tổng thống Mỹ ông Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc ông Tập Cận Bình quyết định trong tuần này.
Mỹ phát tín hiệu chủ động và tích cực
Hãng tin Reuters dẫn lời giới chức Mỹ cho hay thỏa thuận dự kiến tạm ngừng việc áp các mức thuế cao hơn đối với hàng hóa của Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ. Đổi lại, Trung Quốc sẽ hoãn áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của nước này sang Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp ở Osaka, Nhật Bản năm 2019 (Ảnh: Reuters).
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent thông tin các cuộc đàm phán bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tại Kuala Lumpur đã giúp loại bỏ nguy cơ ông Trump áp mức thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1/11.
Ông Bessent đồng thời cho biết, Trung Quốc dự kiến trì hoãn một năm việc thực hiện chế độ cấp phép xuất khẩu đất hiếm và nam châm sang Mỹ, trong khi chính sách nói trên được Bắc Kinh xem xét lại.
"Tôi nghĩ chúng tôi đã có một khung thỏa thuận rất khả quan để các nhà lãnh đạo thảo luận vào ngày 30/10", ông Bessent phát biểu trước báo giới sau khi ông cùng Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong và Thứ trưởng Thương mại Lý Thành Cương.
Ông Bessent cho biết thỏa thuận đình chiến thuế quan giữa hai bên nhiều khả năng sẽ được gia hạn sau ngày 10/11 và Trung Quốc sẽ mua lại lượng lớn đậu tương Mỹ sau khi dừng mua nông sản này từ Mỹ trong tháng 9, thay vào đó nhập khẩu từ Brazil và Argentina.
Trong khi đó, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho hay hai bên đã tạm dừng một số biện pháp trừng phạt và tìm thấy "một lối đi khả thi" giúp Mỹ tiếp cận nguồn cung đất hiếm của Trung Quốc và cân bằng thâm hụt thương mại bằng các hợp đồng xuất khẩu từ Mỹ.
Quan chức hai bên cho biết ngoài vấn đề đất hiếm, các cuộc đàm phán còn đề cập đến mở rộng thương mại, khủng hoảng fentanyl tại Mỹ, phí cảng biển và chuyển giao quyền kiểm soát TikTok sang chủ sở hữu Mỹ.
Trong một diễn biến có liên quan, Tổng thống Trump đã đến Malaysia vào ngày 26/10 để tham dự Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, chặng đầu trong chuyến công du châu Á kéo dài 5 ngày dự kiến kết thúc bằng cuộc gặp trực tiếp với ông Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Gyeongju, Hàn Quốc vào ngày 30/10.
Phát biểu bên lề hội nghị ASEAN, ông Trump còn gợi ý khả năng gặp ông Tập Cận Bình tại Trung Quốc và Mỹ trong thời gian tới. "Chúng tôi đã đồng ý sẽ gặp nhau một lần ở Trung Quốc và một lần ở Mỹ, có thể tại Washington hoặc Mar-a-Lago", ông Trump tuyên bố.
Nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ kỳ vọng Washington và Bắc Kinh sẽ đạt được thỏa thuận trong cuộc gặp sắp tới khi ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp gỡ, để thông qua các điều khoản của thỏa thuận.
Trung Quốc thận trọng
Trong khi Washington xác nhận cuộc gặp được mong đợi này, Bắc Kinh vẫn chưa công bố chính thức cũng như không tiết lộ nhiều về kết quả của các cuộc gặp giữa giới chức hai nước.
Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Lý Thành Cương cho hay hai bên đã đạt được nhận thức sơ bộ chung và sẽ tiếp tục trình quy trình phê duyệt nội bộ ở mỗi nước.
Trung Quốc và Mỹ vẫn còn những dè dặt trước khi chốt thỏa thuận về thuế quan và đất hiếm (Ảnh: Reuters).
"Lập trường của Mỹ rất cứng rắn trong khi Trung Quốc kiên định bảo vệ lợi ích và quyền lợi của mình. Chúng tôi đã trải qua những cuộc tham vấn rất căng thẳng nhưng mang tính xây dựng để tìm kiếm giải pháp phù hợp", ông Lý Thành Cương nói thêm.
Ông Lý Thành Cương nhấn mạnh Bắc Kinh luôn hướng tới một quan hệ kinh tế - thương mại ổn định với Washington nhằm mang lại lợi ích cho cả 2 quốc gia và phần còn lại của thế giới.
Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Lý Thành Cương bày tỏ tin tưởng hai bên sẽ xử lý các biện pháp mà chính quyền ông Trump từng áp đặt, trong đó có phí dịch vụ cảng đối với tàu Trung Quốc từng khiến Bắc Kinh áp thuế trả đũa lên các tàu thuộc sở hữu, điều hành, đóng mới hoặc treo cờ Mỹ.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa áp thuế 100% cùng nhiều biện pháp hạn chế thương mại mới đối với Trung Quốc, nhằm đáp trả việc Bắc Kinh mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và nam châm.
Trung Quốc hiện kiểm soát hơn 90% nguồn cung đất hiếm toàn cầu, những vật liệu thiết yếu trong sản xuất công nghệ cao từ xe điện, chất bán dẫn đến tên lửa. Nếu hai bên áp dụng biện pháp trả đũa, thỏa thuận đình chiến kéo dài sáu tháng giữa Mỹ và Trung Quốc có nguy cơ sụp đổ, tái kích hoạt vòng áp thuế ba con số lẫn nhau.
Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã leo thang trở lại trong vài tuần qua, khi thỏa thuận thương mại tạm thời đạt được ở Geneva hồi tháng 5 và gia hạn vào tháng 8 không đủ để ngăn hai bên áp thêm lệnh trừng phạt, hạn chế xuất khẩu và đe dọa trả đũa mạnh hơn.
Việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm đã gây ra tình trạng thiếu hụt toàn cầu, buộc Mỹ cân nhắc hạn chế xuất khẩu các sản phẩm công nghệ có yếu tố phần mềm sang Trung Quốc từ máy tính xách tay đến động cơ phản lực.