Những người thoát cửa tử nhờ đỉnh cao ghép phổi

Sau 6 năm thoát cửa tử nhờ ghép phổi thành công, đến nay, anh Khương và chị Hằng đều duy trì sức khỏe ổn định, trở thành những ca ghép phổi sống lâu năm nhất cả nước.

Hy vọng mong manh thành hiện thực

Đó là chia sẻ của chị Nguyễn Thị Hạnh, vợ bệnh nhân Nguyễn Văn Khương - người được ghép hai phổi ngày 12/8/2019 sau hành trình dài đồng hành cùng chồng vượt cửa tử. Giọng chị Hạnh vẫn run lên khi nhắc đến những ngày bất lực chứng kiến sự sống của người chồng chực chờ khép lại.

Anh Khương vốn có bệnh lý phổi phế quản từ bé, theo năm tháng căn bệnh ngày một nặng. Cách đây 6 năm, anh Khương được chẩn đoán mắc bệnh giãn toàn bộ phế quản - phế nang giai đoạn cuối, cơ thể gày sút chỉ còn nặng 40kg, phụ thuộc máy thở và tiên lượng sống dưới 1 năm.

Sau thời gian ngắn điều trị với liên tiếp các đợt cấp cứu tại BV Bạch Mai, anh được chuyển về Bệnh viện Việt Đức với hy vọng mong manh chờ được ghép phổi.

"Mong được thở như một người bình thường" là ước ao lớn nhất của anh Khương ở thời điểm đó. Và hy vọng đó thành hiện thực khi có nguồn tạng hiến từ một người chết não, anh được chỉ định ghép hai phổi. Ca phẫu thuật kéo dài hơn 15 giờ.

Đến nay, sau gần 6 năm, anh Khương duy trì sức khỏe ổn định, trở thành một trong những bệnh nhân ghép phổi sống lâu nhất tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Việt Nam. Giờ đây, hàng ngày, anh Khương đảm nhiệm hầu hết công việc gia đình để vợ con yên tâm kinh doanh và học tập.

Chị Hạnh nhớ lại, ca mổ thành công và được các bác sĩ chăm sóc hồi sức tốt, nhưng khi ra viện chồng chị vẫn rất yếu. Hành trình của năm đầu vô cùng gian nan.

"Chưa từng than vãn trong cả hành trình dài song anh Khương cũng có lúc muốn buông xuôi. Nhưng chính sự động viên của các y bác sĩ sau mỗi tháng tái khám cùng người thân đã giúp anh mạnh mẽ vượt qua. Giờ anh có thể đi bộ cả cây số mà vẫn giữ tốt nhịp thở", chị Hạnh chia sẻ.

Người đầu tiên được ghép đồng thời tim - phổi

Chỉ sau anh Khương 4 tháng, ngày 17/12/2019, chị Phạm Thu Hằng (30 tuổi) cũng được ghép hai phổi thành công. Chị Hằng mắc bệnh tim bẩm sinh thông liên nhĩ lỗ lớn, phát hiện muộn nên bệnh đã làm hỏng hai phổi không hồi phục.

Dù chức năng tim còn bảo tồn, nhưng phổi không còn khả năng điều trị bằng phương pháp thông thường, chị Hằng thường xuyên trong tình trạng thiếu ô-xy, tím môi và đầu chi, nguy cơ tử vong cận kề.

Sau khi được đưa vào danh sách chờ ghép phổi, được chăm sóc và điều trị tại trung tâm, các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức đã quyết định tiến hành ca mổ đặc biệt: ghép hai phổi kết hợp sửa chữa bệnh tim bẩm sinh (vá lỗ thông liên nhĩ). Ca mổ kéo dài 12 giờ, chăm sóc hồi sức thuận lợi và thành công.

Sau gần 6 năm, chị Hằng mạnh khỏe trở lại với cuộc sống đời thường, vừa đảm đương việc buôn bán cửa hàng của gia đình vừa chăm lo cho tổ ấm nhỏ của mình. "Nhìn lại, với tôi tất cả như một giấc mơ kỳ diệu vậy", chị Hằng cho hay.

Thành công của các ca ghép phổi này đã tạo tiền đề để tháng 7/2025, Bệnh viện Việt Đức đã thực hiện thành công ca ghép đồng thời tim - phổi đầu tiên ở Việt Nam cho nữ bệnh nhân Trần Như Quỳnh (38 tuổi).

Chị Quỳnh có tiền sử thông liên nhĩ - tăng áp động mạch phổi nặng. Vào viện, chị được chẩn đoán hội chứng eisenmenger, suy thất phải không hồi phục, hở ba lá nặng, khả năng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi.

Ngày ra viện, chị Quỳnh xúc động: "Trước khi tôi lên bàn mổ, dù là bệnh nhân đầu tiên được ghép đồng thời tim - phổi nhưng tôi luôn có niềm tin vào các y bác sĩ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Tôi biết ơn, tri ân người hiến tạng, gia đình người hiến tạng đã trao cho tôi sự sống, nhịp thở như nhịp thở của người bình thường".

Chinh phục các kỹ thuật đỉnh cao

TS. BS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cho biết, Việt Nam đã thực hiện hơn 8.000 ca ghép tạng bao gồm thận, tim, gan, phổi, tụy, khí quản… nhưng trong số này chỉ có hơn chục ca ghép phổi. Ghép phổi luôn là thách thức của chuyên ngành ghép tạng, không riêng gì ở Việt Nam.

Lý giải nguyên nhân số ca ghép phổi vẫn còn rất hạn chế, PGS.TS Đồng Văn Hệ, Phó giám đốc Bệnh viện Việt Đức, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho rằng, ngoài lý do là kỹ thuật khó nhất trong ghép tạng, chăm sóc sau ghép cũng khác hoàn toàn với chăm sóc các ca ghép tạng khác.

Bên cạnh đó, nếu một người chết não có thể hiến cả 2 thận, gan, tim, nhưng với phổi, chỉ khoảng 20% số người hiến có thể lấy phổi, do kỹ thuật hồi sức và bảo quản phổi khó khăn hơn nhiều so với các tạng khác.

Để một ca ghép phổi thành công và bệnh nhân có thể duy trì sức khỏe ổn định nhiều năm sau ghép, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã phải kết hợp đồng bộ nhiều yếu tố then chốt, với quy trình toàn diện. Người bệnh phải tuân thủ thuốc ức chế miễn dịch, phòng ngừa nhiễm trùng, phục hồi chức năng và duy trì lối sống lành mạnh...

Chia sẻ thêm về ca ghép đồng thời tim - phổi mới nhất, TS.BS Dương Đức Hùng cho hay, trên thế giới, ghép khối tim - phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao.

Mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này. Sau thành công của ca ghép tim - gan, tim - phổi, bệnh viện luôn sẵn sàng tinh thần và kỹ thuật để ghép 3 tạng đồng thời.