Theo đại diện EVN, đối tượng áp dụng dự kiến là khách hàng sản xuất với mức tiêu thụ 200.000 kwh/tháng bình quân trong 12 tháng, và sẽ tính thử trên giấy từ tháng 10. Sau đó, sẽ hiệu chỉnh cho phù hợp và dự kiến áp dụng từ năm 2026.
Ngày 8/10, Báo Xây dựng tổ chức tọa đàm "Tìm lối mở cho điện sạch - Gỡ nút thắt chính sách, khơi thông năng lượng".
Thử nghiệm với các hộ tiêu thụ điện bình quân lớn hơn 200.000 kWh/tháng
Tại tọa đàm, ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công thương cho biết: Hiện nay, chúng ta đang thực hiện giá bán lẻ điện một thành phần, chỉ bao gồm phần điện năng.
Ưu điểm cách tính này là đơn giản, dễ áp dụng. Tuy nhiên, chưa phản ánh đúng chi phí khách hàng sử dụng điện, hay là chi phí đầu tư, truyền tải.
Ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công thương.
Ví dụ thực tế, có hộ gia đình sử dụng điện với công suất 24 kW nhưng chỉ trong 1 giờ mỗi ngày, trong khi hộ khác chỉ dùng 1 kW nhưng liên tục suốt 24 giờ. Hai trường hợp này đều tiêu thụ 24 kWh điện năng, nhưng với hộ đầu tiên, ngành điện phải đầu tư hệ thống đáp ứng công suất đỉnh cao trong thời gian ngắn, còn hộ thứ hai tiêu thụ đều đặn, ổn định hơn. Vì vậy, chi phí đầu tư, vận hành và truyền tải điện cho mỗi trường hợp là hoàn toàn khác nhau.
Trong khi đó, giá điện 2 thành phần sẽ gồm giá công suất và giá theo sản lượng, sẽ đảm đảm công bằng hơn.
"Nhận diện việc này, Bộ Công thương đang triển khai thử nghiệm với các hộ tiêu thụ điện bình quân lớn hơn 200.000 kwh/1 tháng. Phía EVN thống kê khoảng 7.000 hộ.
Bộ Công thương đang chỉ đạo EVN sớm triển khai thử nghiệm từ tháng 10/2025. Sau đó, sớm tổng kết đánh giá, báo cáo. Từ đó, đánh giá quyết định có đưa giá điện 2 thành phần vào thực tiễn hay không", ông Trang nói.
Để hỗ trợ cho việc triển khai giá điện 2 thành phần trong thời gian tới, theo ông Trang, cũng cần đầu tư hạ tầng đảm bảo; trong đó, toàn bộ hộ tiêu thụ điện cần phải có công tơ thể hiện cả sản lượng điện tiêu thụ, lẫn giá trị công suất...
"Chỉ như vậy, việc triển khai mới có thể thực hiện tốt được", ông Trang nói.
Khách hàng bị tác động ra sao?
Vậy, các khách hàng tiêu thụ điện sẽ bị tác động ra sao khi áp dụng cơ chế giá này?
Ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam thông tin, giá điện hai thành phần đã được nhiều nước áp dụng, nhất là những nước phát triển vì đây là phương pháp tính giá đúng nhất cho hệ thống điện để đáp ứng nhu cầu phụ tải.
Ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Hiện nay, Thủ tướng đã giao các đơn vị nghiên cứu giá điện hai thành phần, gồm giá công suất và giá điện năng, đi theo từng nhóm khách hàng.
Ông Dũng đánh giá, hiện hạ tầng kỹ thuật của ta đã tương đối tốt, các công tơ điện tử có thể thu thập số liệu đo đếm từ xa và xác định được công suất trong 30 phút/lần. Hạ tầng cơ sở trong truyền dẫn cũng tương đối tốt, là điều kiện cơ bản để triển khai giá điện 2 thành phần.
Ông Dũng cũng nhấn mạnh: "Việc sử dụng giá điện hai thành phần sẽ phản ánh đầu tư của hệ thống để đáp ứng công suất của phụ tải.
Đánh giá tác động của giá điện hai thành phần với các doanh nghiệp, đại diện EVN cho biết, đối tượng áp dụng dự kiến là khách hàng sản xuất với mức tiêu thụ 200.000 kWh/tháng bình quân trong 12 tháng, và sẽ tính thử trên giấy từ tháng 10.
Cụ thể, kể từ tháng 10/2025, các Tổng Công ty Điện lực/Công ty Điện lực sẽ gửi thông báo kết quả tính toán tiền điện thử nghiệm trên giấy theo giá bán điện hai thành phần cho khách hàng thuộc đối tượng thử nghiệm, trong đó có so sánh về tiền điện theo biểu giá điện một thành phần hiện hành và tiền điện theo giá điện hai thành phần.
Song, đây mới chỉ là hoạt động thử nghiệm và tính toán trên giấy, chưa áp dụng trên hóa đơn tiền điện thực tế trong thời gian thử nghiệm.
Sau thời gian thử nghiệm, sẽ hiệu chỉnh cho phù hợp và dự kiến áp dụng từ năm 2026.
Theo ông Dũng, đây là động lực để doanh nghiệp tiết kiệm chi phí.
"Trước đây, ta phải giảm lượng điện năng sử dụng để tiết kiệm, nhưng giờ cần giảm lượng điện sử dụng nhưng vẫn có thể đạt được nhu cầu bằng việc tối ưu cách sử dụng. Ta có thể phân bổ để công suất toàn bộ giảm mà vẫn đạt được sản lượng bình thường", đại diện EVN khẳng định và lưu ý với cách tính này, khách hàng có thêm lựa chọn điều chỉnh hành vi, cách thức sử dụng để giảm công suất, từ đó giảm chi phí.
Đánh giá tác động đến khách hàng và EVN, ông Dũng cho biết, đối với khách hàng sử dụng điện có thời gian sử dụng nhiều Tmax càng lớn (hệ số sử dụng nguồn điện, hệ số phụ tải lớn) thì giá điện bình quân sẽ giảm, chế độ sử dụng điện quyết định chi phí hệ thống nên quyết định đến giá điện của khách hàng.
Do vậy giá điện hai thành phần là tín hiệu điều chỉnh hành vi sử dụng điện và mang lại lợi ích cho cả hai phía.