Các chuyên gia nhận định, đồng xử lý rác thải trong lò nung xi măng là giải pháp khả thi, mang lại lợi ích về môi trường, kinh tế và khí hậu. Cần hoàn thiện khung chính sách, thúc đẩy các giải pháp công nghệ để mở rộng mô hình đồng xử lý.
Biến rác thải thành nhiên liệu
Ngày 3/10, Đại sứ quán Na Uy tại Việt Nam, Hiệp hội Xi măng Việt Nam, Viện Nghiên cứu SINTEF tổ chức Hội thảo "Từ thí điểm đến chính sách: Giải quyết rác thải nhựa không thể tái chế thông qua đồng xử lý trong ngành Xi măng".
Hội thảo đánh dấu thành công của dự án "Biến rác thải nhựa đại dương thành cơ hội trong nền kinh tế tuần hoàn" (OPTOCE) do Chính phủ Na Uy tài trợ, được dẫn dắt bởi Viện Nghiên cứu SINTEF.
Bà Hilde Solbakken, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo.
Phát biểu khai mạc, bà Hilde Solbakken, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam cho biết, ứng phó với rác thải nhựa đại dương và biến đổi khí hậu là ưu tiên hàng đầu của Na Uy. Thông qua dự án OPTOCE, phía Na Uy đã chứng kiến các giải pháp có cơ sở khoa học, như đồng xử lý - biến rác thải nhựa thành nguồn tài nguyên mang lại lợi ích cho khí hậu, nền kinh tế và cộng đồng.
"Na Uy sẽ tiếp tục cam kết nhân rộng cách tiếp cận này tại Việt Nam và trong toàn khu vực, đặc biệt với bối cảnh hợp tác của hai quốc gia, trong khuôn khổ Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng", bà Hilde Solbakken nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) nhấn mạnh, hiện nay, rác thải được xử lý theo nhiều công nghệ khác nhau, nhưng đa số các giải pháp trong quá trình xử lý lại xuất hiện các ô nhiễm môi trường thứ phát.
Song, công nghệ đồng xử lý rác trong lò nung clinker xi măng đang được cho là giải pháp xử lý hoàn hảo nhất, khi không xuất hiện các ô nhiễm mới.
Ông Nguyễn Quang Cung hy vọng Hội thảo sẽ mang đến nhiều nội dung thiết thực cho việc đồng xử lý rác thải trong lò nung xi măng.
Theo ông Cung, từ thực tiễn vận hành công nghệ xử lý, Chính phủ Na Uy đã tài trợ cho Việt Nam dự án OPTOCE. Sau một thời gian triển khai dự án, Viện Nghiên cứu SINTEF đã phối hợp với các doanh nghiệp xi măng Việt Nam tiến hành đồng xử lý rác thải nhựa trong lò nung clinker xi măng.
Từ đó, tạo ra nguồn năng lượng tái tạo thay thế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, tạo ra sự phát triển theo cơ chế nền kinh tế tuần hoàn.
Tiềm năng lớn trong sản xuất xi măng
Tại hội thảo, các đại biểu tham dự đã trình bày tham luận và thảo luận, phân tích các quy chuẩn kỹ thuật mới, hiện trạng chất thải phù hợp cho đồng xử lý, những rào cản trong ngành xi măng và kinh nghiệm từ thực tế nhà máy.
Theo ông Lương Đức Long, Phó chủ tịch VNCA, hiện cả nước có khoảng 15/61 nhà máy xi măng đã sử dụng chất thải làm nhiên liệu thay thế. Chủ yếu là chất thải công nghiệp có nhiệt trị trên 3.500 kcal/kg. Tỷ lệ thay thế than tính theo nhiệt trị khoảng 35 – 40%. Tuy nhiên, tính toàn ngành xi măng, tỷ lệ sử dụng rác thải làm nhiên liệu mới đạt khoảng 3 – 4%.
Ông Kåre Helge Karstensen, Giám đốc khoa học và Quản lý chương trình OPTOCE (SINTEF) cho biết, tại Việt Nam, OPTOCE được khởi động năm 2019. Sau khi thí điểm thành công tại Nhà máy Xi măng INSEE vào tháng 12/2021, OPTOCE được mở rộng thí điểm ra miền Bắc, cụ thể tại Công ty Xi măng Xanh Lam Thạch.
Tại đây, rác nhựa giá trị thấp, khó tái chế từ các làng nghề đã được đồng xử lý thành công trong các lò nung xi măng. Đến nay, cả INSEE và Lam Thạch đều đạt tỷ lệ thay thế nhiệt từ 35–40%. Những thành tựu này đã phá vỡ định kiến về tính khả thi kỹ thuật và an toàn môi trường.
Các đại biểu tham dự hội thảo.
Theo ông Hoàng Thành Vĩnh, đại diện Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, Việt Nam rất có tiềm năng đồng xử lý chất thải với mục tiêu và khung pháp lý ngày càng rõ ràng, nhiều nhà máy đã thực hiện việc đồng xử lý từ lâu, nhất là ở khu vực Đồng bằng Bắc bộ.
Tuy nhiên, theo ông Vĩnh, việc đồng xử lý cũng đang có nhiều thách thức, như một số nhà máy xi măng vẫn đang gặp khó khăn khi đưa công nghệ đồng xử lý vào sản xuất. Chất thải rằng sinh hoạt thiếu sự ổn định, đồng nhất do việc phân loại rác chưa được triển khai tốt.
Bên cạnh đó, còn có một số thách thức liên quan đến chiến lược ưu tiên trong quản lý chất thải rắn sinh hoạt; định mức, đơn giá; thủ tục, giấy phép môi trường và cơ chế kiểm soát an toàn.
Trên cơ sở những kết quả đạt được từ OPTOCE, các đại biểu đều cho rằng, đồng xử lý rác thải trong sản xuất xi măng là giải pháp khả thi, mang lại lợi ích về môi trường, kinh tế và khí hậu.
Việt Nam cần có các hướng đi nhằm mở rộng mô hình đồng xử lý, trong đó có việc hoàn thiện khung chính sách, thúc đẩy các giải pháp và công nghệ đổi mới, cũng như xây dựng các mô hình sẵn sàng cho đầu tư.