Thay vì gọi ngay cấp cứu khi người nhà đột quỵ, nhiều người đã thực hiện trích máu, vắt chanh vào miệng bệnh nhân hoặc cho uống An cung… khiến tình trạng bệnh nhân thêm trầm trọng, thậm chí mất mạng.
Sai lầm khi cấp cứu đột quỵ
Cách đây ít ngày, đội cấp cứu Bệnh viện Gia An 115 vừa cấp cứu cho 1 nam bệnh nhân còn trẻ bị đột quỵ vì tăng huyết áp. Được biết, anh đã một vài lần đi cấp cứu vì huyết áp cao, được kê thuốc nhưng khi khỏe lại bỏ uống. Bất ngờ anh ngã gục trong nhà vệ sinh vào buổi sáng trước giờ đưa con đi học. Thấy chồng nằm gục, chị vợ gọi cấp cứu và nhờ bảo vệ phụ giúp. Trong lúc chờ xe, chị cho uống thuốc hạ áp và vắt chanh vào miệng để cầu may.
Các bác sĩ BV Gia An 115 cấp cứu 1 ca đột quỵ (Ảnh: CCGA)
Khi đội cấp cứu đến, bệnh nhân lơ mơ, còn đáp ứng đau, nhưng liệt hoàn toàn bên trái, mất ngôn ngữ, huyết áp 248/184 mmHg. Sau khi ổn định ban đầu, bệnh nhân được chuyển gấp về bệnh viện. CT não cho thấy bệnh nhân bị xuất huyết não lớn, được đặt nội khí quản để bảo vệ đường thở và chuyển mổ cấp cứu. Trong lúc đặt ống nội khí quản, các bác sĩ phải hút ra khá nhiều nước cốt chanh và cả bả thuốc còn đọng trong hầu họng.
Trước đó, đội cấp cứu BV Gia An 115 cũng cấp cứu cho 1 nam bệnh nhân ngoài 50 tuổi bị đột quỵ tại nhà. Khi tiếp cận bệnh nhân đã tím tái, ngưng tim. Hôm trước khi đột quỵ, bệnh nhân than mệt nhưng không đi khám mà tự mua thuốc uống. Đến tối hôm sau, sau khi uống cà phê thấy mệt hơn, bệnh nhân tiếp tục tự uống thêm liều thuốc cũ và nằm nghỉ. Nhưng 30 phút sau, bệnh nhân rơi vào hôn mê. Đáng tiếc, thay vì gọi cấp cứu, người nhà lại gọi người nhà khác đang đi làm chạy về xem. Khi người đó chạy về tới thì bệnh nhân đã ngưng thở. Lúc này mới gọi cấp cứu.
Theo bác sĩ cấp cứu, trong quá trình đặt nội khí quản cấp cứu, khí quản bệnh nhân trào ra rất nhiều nước cốt chanh và cả các tép chanh, cho thấy gia đình đã cố vắt chanh cho uống với hy vọng "tỉnh lại", thay vì gọi cấp cứu. Việc này khiến bệnh nhân khó thở nặng hơn, trì hoãn thêm việc hồi sức cấp cứu. Mặc dù các bác sĩ ép tim, bóp bóng, dùng thuốc, sốc điện. Sau 15 phút nhịp tim có trở lại, nhưng CT não tại bệnh viện cho thấy bệnh nhân phù não nặng do thiếu oxy kéo dài.
Những điều tuyệt đối không làm
Theo khuyến cáo BS.CK2 Nguyễn Thắng Nhật Tuệ - Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Gia An 115, "đột quỵ không chừa một ai. Nhưng rất nhiều người đã có thể tránh được khi uống thuốc đều và không xử trí sai trong lúc chờ cấp cứu. Tuyệt đối không áp dụng mẹo "vắt chanh - trích máu", "cho uống gì đó cho tỉnh", hay thử cách này cách khác theo các truyền thông phản khoa học gần đây, mà không gọi cấp cứu ngay. Những việc này không giúp gì, thậm chí làm nặng thêm tình trạng hít sặc, tắc đường thở, nhiễm trùng huyết… và quan trọng hơn là làm mất thời gian hồi sức cấp cứu".
Còn theo chia sẻ của BS Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, ở người tỉnh, khi có chất lỏng đi vào họng sẽ có thể ho, có thể nuốt xuống đúng đường, ngăn không cho chất lạ tràn vào khí quản. Nhưng khi hôn mê hoặc giảm tri giác, những phản xạ đó không còn. Tất cả những gì đưa vào miệng (nước, thuốc, cháo, nước chanh) đều có thể tràn thẳng vào phổi, gây tắc đường thở hoặc kích thích ngưng thở, ngưng tim ngay lập tức. Đó chính là lý do ekip cấp cứu đã hút ra rất nhiều nước cốt chanh và tép chanh từ khí quản bệnh nhân. Và đó cũng có thể là thời gian vàng cấp cứu đã bị mất.
BS Tuấn cho biết thêm, trong thực hành tại bệnh viện, các y bác sĩ gặp khá nhiều trường hợp tương tự, như đổ nước đường để "tăng đường huyết", cho uống gừng để "ấm người"; hay nhét thuốc hạ sốt khi bệnh nhân đã lơ mơ hoặc đổ sữa vì nghĩ bệnh nhân "tụt đường". Những hành động tưởng là tốt ấy lại chính là nguyên nhân khiến đường thở bị bít, gây suy hô hấp cấp hoặc ngừng tim.
"Hãy nhớ một nguyên tắc đơn giản nhưng cứu sống rất nhiều người, với người bất tỉnh, tuyệt đối không cho uống hay đút bất cứ thứ gì. Việc cần làm là gọi cấp cứu 115 ngay lập tức; kiểm tra xem người đó còn thở không. Nếu còn thở, đặt họ nằm nghiêng an toàn để tránh sặc. Nếu ngừng thở, ép tim, hà hơi nếu được đào tạo. Mọi thứ khác đều không nên làm", BS Tuấn lưu ý.