Theo đánh giá của Cục kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng), tại Việt Nam, một số đô thị ghi nhận có mức thất thoát, thất thu nước sạch đạt dưới 10%, tỷ lệ này tiệm cận với thông lệ quản lý tiên tiến của khu vực và quốc tế.
Thất thoát, thất thu nước sạch giảm rõ rệt
Ngày 24/12, tại TP Hải Phòng, Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng (Bộ Xây dựng) chủ trì hội thảo tổng kết Chương trình Quốc gia bảo đảm cấp nước an toàn và Chương trình Quốc gia chống thất thoát, thất thu nước sạch.
TS Trần Hoài Anh, Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng phát biểu khai mạc hội thảo.
Phát biểu tại hội thảo, TS Trần Hoài Anh, Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng cho biết, việc thực hiện hai chương trình đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Nhiều đơn vị đi đầu trong thực hiện chống thất thoát nước sạch. Tỷ lệ thất thoát bình quân cả nước tại các đô thị giảm xuống còn khoảng 15%.
"Thông qua chương trình, năng lực quản lý cán bộ ngành nước được nâng cao. Cộng đồng đã bắt đầu có ý thức hơn trong bảo vệ nguồn nước và sử dụng tiết kiệm nước", TS Trần Hoài Anh đánh giá.
Theo ông Nguyễn Minh Đức, Trưởng phòng quản lý cấp, thoát nước (Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng), chương trình chống thất thoát, thất thu nước sạch đã được triển khai đồng bộ tại các đô thị trên phạm vi toàn quốc. Trong đó, tập trung vào các hệ thống cấp nước đô thị quy mô lớn, có tỷ lệ thất thoát cao.
Từ đó, đưa công tác chống thất thoát, thất thu nước sạch từng bước trở thành nhiệm vụ thường xuyên trong quản lý, vận hành hệ thống cấp nước, gắn với trách nhiệm của chính quyền địa phương và người đứng đầu đơn vị cấp nước.
Ông Nguyễn Minh Đức, Trưởng phòng quản lý cấp, thoát nước (Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng).
Ông Đức đánh giá, đến năm 2025, tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch bình quân tại các đô thị trên toàn quốc đã giảm xuống khoảng 15%, đạt mục tiêu Chương trình đề ra.
Kết quả này thể hiện sự chuyển biến rõ rệt so với giai đoạn trước khi triển khai chương trình, khi tỷ lệ thất thoát nước tại nhiều đô thị ở mức cao, gây lãng phí tài nguyên nước và giảm hiệu quả đầu tư hệ thống cấp nước.
Đáng chú ý, tại một số địa phương (trước sáp nhập) như Bình Dương, Vũng Tàu, Huế, Hải Dương, Hải Phòng… hệ thống cấp nước đô thị đã kiểm soát tốt thất thoát, thất thu nước sạch, đạt tỷ lệ dưới 10%, tiệm cận với thông lệ quản lý tiên tiến của khu vực và quốc tế.
Đối với chương trình cấp nước an toàn, đến nay, tỷ lệ hệ thống cấp nước khu vực đô thị được lập và thực hiện đạt 55%. 31/63 địa phương (cũ) trên toàn quốc đã thành lập các ban chỉ đạo để thực hiện nhiệm vụ của chương trình.
"Chương trình cấp nước an toàn đã tạo nền tảng ban đầu cho việc tiếp cận các chuẩn mực quản lý cấp nước an toàn theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Việc này cũng đã góp phần hạn chế nguy cơ sự cố cấp nước, nâng cao tính liên tục và độ tin cậy của dịch vụ cấp nước, đặc biệt tại các đô thị lớn", ông Đức nhận định.
Theo ông Đức, đơn vị đang xây dựng chương trình bảo đảm cấp nước an toàn giai đoạn 2026 - 2035. Mục tiêu là khắc phục những tồn tại, hạn chế của giai đoạn 2016 - 2025; đáp ứng yêu cầu mới về an ninh nguồn nước và an toàn cấp nước. Chương trình giai đoạn mới sẽ tiếp cận theo quản lý rủi ro toàn chuỗi cấp nước, từ nguồn nước đến người sử dụng. Tạo khuôn khổ thống nhất để triển khai đồng bộ cấp nước an toàn trên phạm vi toàn quốc, tránh manh mún, hình thức.
Nhận diện khó khăn, bất cập để khắc phục
Theo TS Trần Hoài Anh, hiện nay nguồn lực tài chính cho cấp nước an toàn còn hạn chế, đặc biệt là khu vực nông thôn và các doanh nghiệp nhỏ.
Bên cạnh đó, ô nhiễm nguồn nước thô và tác động của biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp hơn dự án. Ngành cấp nước đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ ô nhiễm, biến đổi khí hậu và cả xâm nhập mặn.
Ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP Hải Phòng chia sẻ ý kiến tại hội thảo.
Ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP Hải Phòng cho biết, Hải Phòng là một trong những đầu tiên của cả nước phê duyệt kế hoạch cấp nước an toàn từ năm 2013. Tuy nhiên, thời gian qua, sau quá trình sáp nhập, địa phương cũng đang gặp khó trong việc phân định đâu là đô thị, đâu là nông thôn.
Việc xây dựng kế hoạch cấp nước an toàn cho từng khu vực khác nhau, chênh lệch rất nhiều. Việc cấp nước sạch cho đô thị thuộc trách nhiệm của Sở Xây dựng, trong khi khu vực nông thôn lại thuộc trách nhiệm của Sở Nông nghiệp và Môi trường.
Ông Cao Huy Tường Minh, Phó tổng giám đốc Công ty CP cấp nước Thừa Thiên Huế chia sẻ, cơ sở hạ tầng cấp nước vẫn bị xâm phạm trong vùng quy hoạch. Các công trình cấp nước nhỏ lẻ công ty tạm tiếp nhận chưa đảm bảo cấp nước an toàn. Trong khi đó, nguồn nước thô chưa được quan tâm bảo vệ nghiêm ngặt, vẫn còn tác động của con người và chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.
Cũng theo ông Tuấn, hiện nay việc hỗ trợ chi phí người dân để dùng nước sạch, nước an toàn cũng là một bài toán kinh tế cần tính đến, vì không phải người dân nào cũng có thể chi trả.
Trong khi, các doanh nghiệp cấp nước đầu tư, vận hành rất tốn kém. Ông Tuấn đề nghị, việc triển khai cấp nước an toàn phải tiếp tục tính toán hợp lý, triển khai đồng bộ, tháo gỡ khó khăn cho các địa phương về chính sách, cơ chế quản lý.
Các đại biểu đóng góp ý kiến thảo luận tại hội thảo.
Phó tổng giám đốc Công ty CP cấp nước Hải Phòng, ông Cao Văn Quý cho biết, từ năm 2015 đến nay, kế hoạch cấp nước an toàn trên địa bàn được thực hiện liên tục. Hai chương trình giúp nâng cao, duy trì ổn định chất lượng nước sạch, áp lực cấp nước. Đồng thời, giúp chủ động kiểm soát và giảm thiểu rủi ro cấp nước an toàn.
"Khó khăn lớn nhất hiện nay là sự gia tăng áp lực từ ô nhiễm, xâm nhập mặn, thiên tai cực đoan. Theo tôi, chúng ta cần có quy hoạch và đầu tư dài hạn ổn định phân vùng cấp nước từ các nhà máy nước tập trung công suất lớn. Đồng thời, có phương án bảo vệ nguồn nước và môi trường, cũng như thiết lập cơ chế tài chính và quản lý tài sản…", ông Quý đề xuất.
Phát biểu kết thúc hội thảo, TS Trần Hoài Anh, Phó cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng Xây dựng cho biết, đối với chương trình bảo đảm cấp nước an toàn giai đoạn 2026 - 2035, mong muốn thời gian tới tiếp tục nhận được các ý kiến, góp ý để đơn vị hoàn thiện. Mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 90% hệ thống cấp nước tập trung và 40% hệ thống cấp nước phân tán có kế hoạch cấp nước an toàn được lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai thực hiện, không phân biệt đô thị hay nông thôn, giúp người dân tiếp cận nước sạch, nâng cao đời sống.
