Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần nhấn mạnh có thể dỡ bỏ một số biện pháp trừng phạt Nga nếu đàm phán hoà bình diễn ra thuận lợi song theo hãng tin Reuters, để việc giảm áp lực này hiệu quả và tạo sức hấp dẫn với Nga, Mỹ cần có EU chung tay.
Trong những ngày gần đây, nhà lãnh đạo Mỹ nhiều lần nhấn mạnh sẽ áp thêm các biện pháp trừng phạt và thuế quan với Nga cũng như các nước mua dầu của Nga nếu không nhận thấy có tiến triển để chấm dứt xung đột tại Ukraine.
Song, nếu đàm phán đạt kết quả tốt, ông có thể bắt đầu dỡ bỏ một số biện pháp trừng phạt.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) bắt tay Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra ở Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson ở Anchorage, bang Alaska, Mỹ (Ảnh: Reuters).
Những lựa chọn của ông Trump bao gồm: Giải phóng tài sản Nga bị tịch thu; cho phép các ngân hàng và tập đoàn Nga tiếp cận nguồn vốn vay của Mỹ và để các công ty dịch vụ dầu khí Mỹ trở lại các mỏ dầu khí ở Nga.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, nếu thiếu sự phối hợp từ châu Âu, những bước đi này sẽ chỉ có tác động hạn chế và các lệnh trừng phạt nặng nề nhất đặc biệt là đối với xuất khẩu dầu mỏ được coi "huyết mạch" của nền kinh tế Nga khó thay đổi.
Được biết, doanh thu từ dầu khí chiếm khoảng 1/4 ngân sách Liên bang của Nga, nhưng giảm mạnh kể từ khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine hồi tháng 2/2022, gây áp lực lớn lên nền tài chính quốc gia.
Theo giới phân tích, bước đi lớn nhất mà ông Trump có thể thực hiện là nới lỏng các lệnh trừng phạt của Bộ Tài chính Mỹ với lĩnh vực dịch vụ dầu khí, qua đó cho phép Nga tăng sản lượng từ các mỏ khó khai thác như tại Bắc Cực.
Washington và Moscow đã thảo luận khả năng Exxon Mobil quay lại dự án dầu khí Sakhalin-1, cũng như việc Nga có thể mua thiết bị Mỹ cho các dự án LNG như Arctic LNG 2.
Trong khi đó, biện pháp nhanh nhất giúp giảm áp lực tài chính cho Nga là châu Âu dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu dầu thô vận chuyển bằng đường biển từ Nga. Việc tái mở cửa thị trường này sẽ giúp Nga tiết kiệm hàng tỷ USD chi phí vận chuyển dầu sang Trung Quốc và Ấn Độ, hiện là khách hàng chính.
Đáng chú ý, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) cũng nắm giữ đòn bẩy lớn với khối tài sản ngân hàng trung ương Nga bị phong tỏa kể từ khi chiến sự nổ ra.
EU hiện giữ khoảng 230 tỷ USD, trong khi Mỹ nắm giữ 5 tỷ USD. Việc giải phóng số tài sản này có thể được thực hiện qua giấy phép của Bộ Tài chính Mỹ mà không cần Quốc hội thông qua.
Ngoài ra, châu Âu còn nắm quyền quyết định việc cho các ngân hàng Nga quay lại hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT, vốn đặt trụ sở ở Brussels và chịu sự điều chỉnh theo luật EU.
Do đó, ông Craig Kennedy, cộng sự tại Trung tâm Davis về Nghiên cứu Nga và Á-Âu thuộc Đại học Harvard, cho rằng nếu hành động đơn phương, Mỹ sẽ không có nhiều lựa chọn để gây áp lực với phía Nga như châu Âu.
Đơn cử, nếu không có các ngân hàng châu Âu cùng tham gia, các định chế tài chính lớn của Mỹ cũng khó có khả năng mạnh tay cho Nga vay vốn.
"Trong lịch sử, chính các ngân hàng châu Âu là bên dẫn dắt hoạt động tài chính ở Nga. Họ có chuyên môn và khả năng chịu rủi ro cao hơn", ông Kennedy lý giải.
Trong khi đó, đến thời điểm này, Liên minh châu Âu (EU) nhiều lần nhấn mạnh duy trì áp lực với Nga cho tới khi cuộc xung đột tại Ukraine chấm dứt.