Sáu tháng đầu năm 2025, TP.HCM ghi nhận hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn, có thời điểm AQI đạt 194, xếp thứ 4 toàn cầu. Các chuyên gia cảnh báo ô nhiễm không khí đã trở thành tình trạng khẩn cấp, cần hành động quyết liệt để kéo giảm.
Ngày 15/8, hội thảo "Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị" do Báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Môi trường - Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM tổ chức thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu.
Toàn cảnh hội thảo "Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị".
Theo Ban Tổ chức, hội thảo nhằm hưởng ứng Kết luận 153/KL-TTg của Phó Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 3/4 về các giải pháp toàn diện và cấp bách để xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại các thành phố lớn. Mục tiêu là kiểm soát ô nhiễm không khí, hướng tới mục tiêu đưa chỉ số chất lượng không khí về ngưỡng an toàn trong vòng 5 năm tới.
Tại hội thảo, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nhấn mạnh bụi PM2.5 có kích thước nhỏ hơn 1/30 sợi tóc, len lỏi khắp đời sống và gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe.
Tại TP.HCM, trong hai quý đầu năm 2025 có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn. Với chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức 194 vào lúc 8h sáng 14/1, TP.HCM được xếp thứ 4 trong danh sách thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới.
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam tại hội thảo.
Tương tự, tại Hà Nội đang vượt 1,8 lần so với quy chuẩn cho phép của Việt Nam về mức độ ô nhiễm. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Hà Nội đã ghi nhận hơn 80 ngày có nồng độ PM2.5 vượt ngưỡng "xấu" và "rất xấu", với những đợt cao điểm AQI lên tới 200 - 250.
Trong đó, nguồn phát thải lớn đến từ giao thông, đặc biệt là xe máy. Một xe máy xăng đời cũ có thể phát thải bụi mịn, CO, HC, NOx gấp 10 - 20 lần ô tô đạt chuẩn Euro 4-5. Hiện Hà Nội có 6 triệu xe máy, 800.000 ô tô; TP.HCM trước khi sáp nhập có 8,5 triệu xe máy, 1 triệu ô tô. Ngoài ra, ô nhiễm còn đến từ đốt phụ phẩm nông nghiệp, hoạt động sản xuất dùng than, chăn nuôi, trồng trọt…
Theo ông Tùng, từ 2025 - 2030, nâng cao chất lượng không khí phải là ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển, gắn chuyển đổi số với chuyển đổi xanh và đặt KPI cụ thể cho từng địa phương.
Ông Tùng cho rằng, các giải pháp cần thực hiện để giảm thiểu ô nhiễm không khí như đẩy mạnh chuyển đổi số để chuyển đổi xanh; nâng cao chất lượng không khí ở các đô thị phải là ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội; bảo vệ không khí cần phải xác định đó là trách nhiệm không chỉ của UBND TP, Sở Nông nghiệp và Môi trường mà còn là trách nhiệm của các ban ngành khác (xây dựng, công thương, tài chính) và các phường, xã thuộc các vùng lân cận...
Nửa năm 2025, TP.HCM có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn.
Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường TP.HCM cho biết, chất lượng không khí TP.HCM chưa chuyển biến rõ nét do hạn chế về quan trắc tự động, giám sát và xử lý vi phạm.
Cụ thể, công tác quản lý chất lượng môi trường không khí tại TP.HCM còn một số hạn chế khi chưa triển khai được các trạm quan trắc liên tục tự động ảnh hưởng đến công tác giám sát, dự báo, cảnh báo chất lượng không khí.
Công tác giám sát, xử lý vi phạm đối với các vi phạm về đốt phụ phẩm nông nghiệp, đốt rác không đúng quy định, bụi từ các công trình xây dựng, bụi cuốn từ mặt đường... cũng chưa được triệt để.
Về giải pháp, theo bà Thanh, TP.HCM sẽ tập trung 8 nhóm giải pháp, gồm: Quy hoạch xanh, xây dựng kế hoạch quản lý môi trường giai đoạn 2026-2030, tăng năng lực quan trắc, kiểm soát giao thông, kiểm soát bụi từ xây dựng - nông nghiệp - dân sinh, ngăn ngừa ô nhiễm từ sản xuất kinh doanh, đào tạo nhân lực, ứng dụng AI trong dự báo.
Phó giáo sư Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cũng đưa ra nhiều kiến nghị để xử lý tình trạng ô nhiễm không khí.
Các hoạt động được đánh giá gây ô nhiễm cho môi trường.
Theo ông Thọ, cần rà soát tham mưu xây dựng các chính sách lớn liên quan đến quản lý chất lượng không khí, như Luật Không khí, chính sách cho vay, hỗ trợ, ưu đãi cụ thể; thực hiện kiểm kê, giám sát chặt chẽ nguồn phát khí thải; tập trung bố trí nguồn lực cho hệ thống quan trắc và vệ sinh môi trường.
Bên cạnh đó, siết chặt quy định về khí thải, đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi phương tiện xanh trong giao thông; tổ chức thanh kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm và tăng cường công tác truyền thông, xây dựng và nâng cấp hệ thống giao thông công cộng chất lượng cao.
Ngoài các tham luận chuyên sâu, hội thảo có phiên thảo luận mở “Từ chính sách đến hành động - Làm sao để người dân thở sạch?”, quy tụ lãnh đạo cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức xã hội nhằm đề xuất lộ trình hành động cụ thể cho từng nhóm đối tượng.
Các chuyên gia cảnh báo, ô nhiễm không khí hiện không chỉ là vấn đề môi trường mà đã trở thành tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 7 triệu người trên toàn cầu tử vong sớm vì hít thở bầu không khí ô nhiễm.
Bụi mịn được đánh giá là “sát thủ thầm lặng” trong không khí, khi xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, tích tụ lâu dài có thể dẫn đến hàng loạt bệnh nguy hiểm như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), ung thư phổi, nhiễm khuẩn hô hấp cấp, bệnh tim thiếu máu cục bộ, tai biến mạch máu não, thậm chí là tiểu đường type 2 ở người trưởng thành.
Đặc biệt, trẻ em là nhóm chịu tác động nặng nề nhất. Hít phải không khí ô nhiễm không chỉ làm suy giảm chức năng hô hấp mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển trí não, khiến khả năng nhận thức và vận động bị hạn chế, đồng thời gia tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính khi trưởng thành.
