Chuyển đổi tài khoản giao thông, chủ phương tiện có thể “đi trước trả sau”?

Theo phản ánh của các nhà cung cấp dịch vụ, tốc độ kết nối tài khoản ngân hàng hiện chưa đáp ứng yêu cầu xe qua trạm thu phí. Nhiều chủ xe băn khoăn, liệu có thể “đi trước trả sau” được hay không?

Chuẩn bị hạ tầng cho phương thức trả sau

Theo Nghị định 119/2024/NĐ-CP, trước ngày 1/10/2025, chủ phương tiện phải chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt như ví điện tử, thẻ Visa hoặc tài khoản ngân hàng. Nếu không thực hiện, phương tiện sẽ không thể qua trạm thu phí.

Tuy nhiên, theo phản ánh của các nhà cung cấp dịch vụ, tốc độ kết nối tài khoản ngân hàng hiện chưa đáp ứng yêu cầu.

Tại hội thảo "Vì sao từ 1/10, lái xe cần có tài khoản giao thông?" do Báo Xây dựng tổ chức sáng 14/8, nhiều độc giả đặt câu hỏi: Trong lúc chờ nâng cấp hạ tầng ngân hàng để giao dịch đồng bộ với tốc độ xe qua trạm, liệu có thể áp dụng phương thức trả sau thay vì bắt buộc trả trước, nhằm tránh tình trạng giao dịch chậm khiến xe phải dừng đột ngột, gây ùn tắc và tiềm ẩn rủi ro mất an toàn?

Đại diện VNPay cho biết, giai đoạn 1 sẽ áp dụng trả trước nếu ví điện tử có số dư; sang giai đoạn 2, doanh nghiệp sẽ đánh giá rủi ro tài chính để tìm giải pháp phù hợp, đồng thời trao đổi với ePass nhằm tối ưu trải nghiệm khách hàng.

Phía MoMo cho hay, đơn vị đang triển khai nhiều hình thức thanh toán, nhưng thời gian tới sẽ ưu tiên mô hình tài khoản giao thông được cấp hạn mức cao hơn, cho phép chi tiêu trước – trả tiền sau.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Trang, Phó tổng giám đốc Công ty CP Giao thông số Việt Nam (ePass), cũng cho biết đơn vị đã tính đến phương thức trả sau, hiện có thể áp dụng ngay khi liên kết thẻ Visa, đồng thời đang bàn với công ty tài chính để triển khai dịch vụ này.

Trong khi đó, đại diện VETC thông tin, doanh nghiệp đã chuẩn bị phương án trả sau, đang đàm phán với ngân hàng và đơn vị phát hành thẻ tín dụng; dự kiến sẽ ra mắt trong thời gian tới.

Cần nhiều giải pháp gỡ cơ chế chính sách

Ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng KHCN Môi trường và Hợp tác Quốc tế (Cục Đường bộ Việt Nam), cho biết mục tiêu của việc hoàn thiện thu phí điện tử không dừng là hướng tới thu phí đa làn, bỏ barie và cho phép thanh toán trả sau.

Theo ông Toàn, hiện điều kiện kỹ thuật đã sẵn sàng, nhưng chính sách vẫn còn nhiều vướng mắc. Vấn đề lớn nhất là xử lý trường hợp chủ phương tiện không thanh toán, bởi khi bỏ barie sẽ không kiểm soát được xe ra – vào trạm, dễ phát sinh tình trạng xe không dán thẻ vẫn lưu thông.

Khi xây dựng Luật Đường bộ và Nghị định 119, cơ quan quản lý đã tính tới các giải pháp như liên kết định danh cá nhân (VNeID), định danh biển số xe; trường hợp không thanh toán sẽ đề nghị Bộ Công an khóa định danh biển số để chặn các giao dịch liên quan phương tiện, hoặc khóa định danh cá nhân để dừng thực hiện các thủ tục hành chính. Tuy nhiên, cách này có thể ảnh hưởng đến quyền cá nhân theo Luật Căn cước và đến nay vẫn chưa có giải pháp phù hợp.

Ngoài ra, hiện chưa có chế tài xử lý việc trả chậm. Ví dụ, nếu quy định trả trong 1 tháng nhưng 3 tháng sau mới thanh toán thì tính lãi thế nào? Trong khi các trạm BOT phải trả tiền ngay cho ngân hàng, việc trả chậm sẽ gây khó khăn cho nhà đầu tư. Việc áp dụng trả sau cũng tiềm ẩn rủi ro nợ xấu chiếm khoảng 1–2% doanh thu (hoặc cao hơn). Nhiều nước chấp nhận tỷ lệ này, nhưng pháp luật Việt Nam hiện yêu cầu thu phí nộp ngân sách phải "thu đúng, thu đủ", nên cần cơ chế mới để dung hòa.

Để giảm rủi ro khi chủ phương tiện không thanh toán, ông Toàn cho biết các trạm thu phí có thể tiến tới đa làn ở đầu vào nhưng đơn làn ở đầu ra nhằm kiểm soát chặt chẽ.