Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ phải gắn với yêu cầu an toàn, trách nhiệm và minh bạch. Khuyến khích doanh nghiệp tham gia không có nghĩa buông lỏng quản lý, mà phải dựa trên 3 trụ cột.
Cần xây dựng khung pháp lý riêng cho phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ
Chiều 8/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường dự thảo nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng). Ảnh: Media Quốc hội.
Quan tâm quy định khuyến khích doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân tham gia nghiên cứu, đầu tư phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho biết, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi năng lượng sâu rộng, trong khi yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phát thải và duy trì tăng trưởng ở mức cao ngày càng trở nên cấp thiết.
Những thách thức này đòi hỏi cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn, và điện hạt nhân mô-đun nhỏ là hướng đi đáng cân nhắc, phù hợp điều kiện nước ta hiện nay.
Bà Tú Anh cho rằng, phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ phải gắn với yêu cầu an toàn, trách nhiệm và minh bạch. Điện hạt nhân luôn đòi hỏi những tiêu chuẩn cao nhất. Khuyến khích doanh nghiệp tham gia không có nghĩa buông lỏng quản lý, mà phải dựa trên 3 trụ cột.
Thứ nhất, xây dựng khung pháp lý riêng cho điện hạt nhân mô-đun nhỏ, bao gồm cấp phép thiết kế, thẩm định công nghệ, giám sát vận hành và quản lý chất thải phóng xạ.
Thứ hai, quy định rõ yêu cầu về năng lực tài chính, công nghệ và trách nhiệm môi trường đối với doanh nghiệp tham gia, bảo đảm Nhà nước giữ quyền kiểm soát cuối cùng.
Thứ ba, triển khai thận trọng theo lộ trình, bắt đầu từ nghiên cứu, thử nghiệm, trình diễn; đánh giá đầy đủ tác động xã hội, môi trường; lấy ý kiến cộng đồng một cách minh bạch.
"Khuyến khích không có nghĩa nới lỏng, mà là mở hành lang cho những chủ thể có năng lực thật sự phát triển công nghệ mới, trong khi Nhà nước duy trì vai trò điều tiết và giám sát tối cao", đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nói.
Đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp). Ảnh: Media Quốc hội.
Nhấn mạnh điện hạt nhân dù lớn hay nhỏ cũng rất nguy hiểm, nếu xảy ra sự cố có thể ảnh hưởng tính mạng và tài sản của nhân dân, đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) đề nghị cần quy định cụ thể việc khuyến khích doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân tham gia nghiên cứu đầu tư phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ.
Ông cho rằng, trước hết cần thực hiện thí điểm, từ đó rút kinh nghiệm, đánh giá hiệu quả hoạt động trước khi triển khai đại trà.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội), phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ chủ yếu phục vụ nghiên cứu, đào tạo nhân lực và từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân, chưa thể kỳ vọng hiệu quả kinh tế cao trong ngắn hạn. Do đó, giai đoạn đầu cần có vai trò dẫn dắt của Nhà nước, bởi rất khó thu hút khu vực tư nhân khi nguồn vốn đầu tư lớn, thời gian thu hồi dài và rủi ro cao.
"Khi Việt Nam đã tích lũy đủ kinh nghiệm, kiểm soát tốt an toàn, hoàn thiện khung pháp lý và làm chủ được công nghệ cốt lõi, hoàn toàn có thể từng bước mở rộng quy mô để thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư. Lộ trình đi từ mô-đun nhỏ đến mô-đun lớn là cách tiếp cận thận trọng, phù hợp thông lệ quốc tế và điều kiện thực tế của Việt Nam", đại biểu Lan nêu ý kiến.
Siết an toàn thủy điện nhỏ và vừa, tránh "lũ chồng lũ"
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) khẳng định, điện là nhu cầu thiết yếu, phát triển năng lượng là nhiệm vụ quan trọng. Tuy nhiên, việc phát triển điện phải đặt an toàn lên hàng đầu, không gây tổn hại môi trường, an ninh quốc phòng, đời sống nhân dân và tính mạng con người.
Theo đại biểu, thực tế cho thấy, có gần 20 thủy điện nhỏ và vừa từng xả lũ gây thiệt hại đáng kể cho hạ du, chủ yếu là các thủy điện nằm ở vùng núi cao, địa hình dốc, dễ gây lũ quét khi xả lũ; hồ nhỏ, khả năng điều tiết kém, khi mưa lớn buộc phải xả lũ gấp; quy trình vận hành kém, thông báo xả lũ không kịp thời, khiến người dân không có thời gian ứng phó.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội). Ảnh: Media Quốc hội.
"Báo chí đã đề cập nhiều về tình trạng "lũ chồng lũ" gây thiệt hại tại hạ du. Ngay trong Tờ trình số 921 báo cáo Chính phủ sáng 6/12/2025 cũng nêu rõ vấn đề cần tăng cường phòng chống xả lũ từ các hồ thủy điện. Thế nhưng, nghị quyết lần này của Quốc hội lại chưa có nội dung về thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ và vừa", đại biểu Trí nói.
Ông đề nghị rà soát toàn bộ thủy điện nhỏ và vừa trên cả nước. Nếu xả lũ gây thiệt hại phải đền bù thỏa đáng; nếu gây thiệt hại đến tính mạng người dân cần xem xét xử lý hình sự. Đồng thời, xem xét lại toàn bộ dự án thủy điện nhỏ và vừa, yêu cầu bảo đảm an toàn tuyệt đối trước khi vận hành; khuyến khích đầu tư thủy điện lớn, đồng thời ưu tiên các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời để giảm phụ thuộc vào thủy điện nhỏ.
Đặc biệt, đại biểu đoàn Hà Nội đề nghị đưa nội dung trên vào các văn bản có tính pháp lý như nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 của Quốc hội.