Thảo luận Luật Viên chức (sửa đổi), sáng 13/10, nhiều đại biểu góp ý về quyền của viên chức ký hợp đồng nghề nghiệp và kinh doanh và đề nghị cần quy định chặt chẽ.
Tham gia phát biểu, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) góp ý vào quy định cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) tham gia phát biểu. Ảnh: Media Quốc hội.
Theo đại biểu, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.
Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng.
Bởi theo đại biểu, quy định này có thể tiềm ẩn nguy cơ xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả hai đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực) dẫn tới lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) góp ý vào dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.
Về những việc viên chức không được làm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh.
Do đó, đề nghị quy định rõ: viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.
"Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy là cần thiết để phòng ngừa tình trạng "chân trong, chân ngoài", tránh xung đột lợi ích, nhất là trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân rất dễ bị lẫn lộn", ông nói.
Về quyền của viên chức ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và kinh doanh, dự thảo luật cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác nếu pháp luật không cấm.
Song, đại biểu đề nghị bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết.
Đồng thời, cần quy định thời hạn "làm nguội" ít nhất 24 tháng sau khi thôi giữ chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực, nhằm bảo đảm minh bạch, ngăn ngừa chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư.
Bấm nút tranh luận về nội dung này, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) cho rằng viên chức đang hoạt động rất giỏi ở lĩnh vực nào nên để họ phát huy mở rộng ra bên ngoài ở lĩnh vực đó.
"Nếu yêu cầu viên chức hoạt động kinh doanh ở những lĩnh vực không phải là sở trường, không phải ưu thế thì cho phép cũng gần như không ý nghĩa", ông nói và nhấn mạnh vấn đề cốt lõi là phải xác lập cơ chế quản lý trong cơ sở công lập để họ không thể lợi dụng, không thể thực hiện được nếu có ý đồ như vậy.
Đại biểu Cao Thị Xuân (đoàn Thanh Hóa) phát biểu tại nghị trường. Ảnh: Media Quốc hội.
Cùng quan tâm tới quy định cho phép viên chức ký hợp đồng với cơ quan, tổ chức khác, đại biểu Cao Thị Xuân (đoàn Thanh Hoá) cho rằng, cần quy định chặt chẽ để đảm bảo nguyên tắc phải hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài.
"Nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ, có thể dẫn đến hệ lụy đó là những nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được đảm bảo", bà Xuân nói.
Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng, bổ sung quy định nhằm tránh rủi ro như trên. Nếu cần, đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết để các biện pháp này.
Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị quy định rõ số lượng, thời lượng và nội dung hợp đồng ngoài viên chức được ký kết, tránh tình trạng cùng lúc tham gia quá nhiều nơi, ảnh hưởng tới công việc chính.
Giải trình làm rõ sau thảo luận, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội; rà soát, chỉnh lý quy định này theo hướng bảo đảm hai nguyên tắc: tạo điều kiện tối đa cho viên chức được phát huy năng lực chuyên môn, tham gia hoạt động nghề nghiệp phù hợp; đảm bảo tính minh bạch, tránh xung đột lợi ích và ngăn ngừa việc trục lợi chính sách.
Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) quy định quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh như sau:
Đối với viên chức:
Được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và pháp luật không cấm. Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng làm việc thì phải được sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; đối với viên chức quản lý phải được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền bổ nhiệm.
Được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.
Được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh theo quy định của pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và quy định của cấp có thẩm quyền.
Ngoài quy định tại khoản 1 Điều này, viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập có quyền:
Được tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp nơi làm việc thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do mình hoặc tổ chức đó tạo ra theo thỏa thuận trong hợp đồng làm việc. Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng thì phải được sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập.
Trường hợp viên chức quản lý là người đứng đầu thì phải được sự đồng ý của cấp trên quản lý trực tiếp.
Được cử sang làm việc tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị khác trong thời gian nhất định theo quyết định của cấp có thẩm quyền.