ĐBQH vô tình mặc trang phục gắn logo doanh nghiệp có phải là quảng cáo?

Góp ý vào dự thảo Luật Quảng cáo (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu băn khoăn liệu ĐBQH mặc trang phục có logo của doanh nghiệp có phải là quảng cáo không?

Sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.

Góp ý vào dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải bày tỏ băn khoăn khi tại phiên họp trước về nội quy kỳ họp Quốc hội, có đại biểu kiến nghị bổ sung các hành vi cấm tại nghị trường như: cấm sử dụng trang phục, phụ kiện có logo doanh nghiệp, khẩu hiệu thương mại hoặc biểu tượng cá nhân dễ gây hiểu nhầm về lợi ích đại diện…

Trên cương vị Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu, bà Hải cho biết rất trăn trở về vấn đề này và đặt câu hỏi: Liệu những hành vi này có thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Quảng cáo hay không?

Theo định nghĩa trong dự thảo luật, quảng cáo là việc sử dụng người, phương tiện nhằm giới thiệu đến người tiếp nhận quảng cáo về sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa của tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh.

Vậy, việc đại biểu Quốc hội mặc trang phục có logo thương hiệu khi phát biểu trong hội trường có được coi là hành vi chuyển tải thông điệp quảng cáo đến các đại biểu khác, cử tri và các đối tượng đang theo dõi hay không?

"Việc này cần phải làm rõ vì nếu có quy định, Ban Công tác đại biểu sẽ phải ban hành những hướng dẫn riêng về trang phục của đại biểu kể cả khi đại biểu đi tiếp xúc cử tri...", bà Hải nói và nhấn mạnh đây là vấn đề mới phát sinh và rất trăn trở vì đại biểu Quốc hội cũng là người có ảnh hưởng.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, dự án luật lần này chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều, không phải là sửa đổi toàn diện. Dù chưa thể bao quát hết mọi vấn đề, nhưng cơ quan soạn thảo đã cố gắng đưa vào những nội dung cấp thiết, mang tính thực tiễn để xử lý.

Đề cập đến ý kiến của Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, cũng từng có đại biểu hỏi: "Nếu tôi mặc chiếc áo có thương hiệu như áo Việt Tiến có in chữ "V" thì đó có phải là quảng cáo không?".

Ông khẳng định, xét dưới góc độ pháp lý và thương mại, đó không phải là hoạt động quảng cáo.

"Khi và chỉ khi có yếu tố thương mại, có hợp đồng truyền thông, thì mới cấu thành hoạt động quảng cáo. Tôi nêu rõ điều này để đại biểu cứ yên tâm mà mặc", ông Hùng phân tích.

Trong khi đó, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan góp ý vào về việc bổ sung hướng dẫn thực hiện đối với cá nhân có ảnh hưởng khi tham gia quảng cáo trên mạng.

Ông đề nghị sau khi luật được thông qua, các cơ quan quản lý cần lưu ý ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, minh họa các tình huống điển hình, biểu mẫu xác minh sản phẩm và quy trình khai báo dành cho người có ảnh hưởng, đặc biệt là trên mạng xã hội.

Nhấn mạnh đây là vấn đề rất băn khoăn thời gian qua, ông Hoan cho biết thực tiễn cho thấy, thói quen và tập quán tiêu dùng ở nước ta thường thiên về tin tưởng vào lời giới thiệu truyền miệng, ví dụ như "tôi có nghe nói sản phẩm này tốt lắm".

Hiện nay, nhiều người có ảnh hưởng không phân biệt được ranh giới giữa đánh giá sản phẩm dựa trên trải nghiệm cá nhân và quảng cáo có trả phí, dẫn đến rủi ro vi phạm pháp luật.

Do đó, cần có công cụ hướng dẫn đơn giản, dễ tiếp cận như video, infographic, bộ hỏi đáp chi tiết để hỗ trợ các nhóm đối tượng (vốn rất đa dạng về độ tuổi, trình độ và mức độ hiểu biết pháp luật).

"Mục tiêu là để vừa phát huy các kênh quảng cáo thương mại điện tử, vừa hạn chế tối đa những vi phạm do thiếu hiểu biết. Ranh giới giữa vi phạm cố ý và nhầm lẫn đôi khi rất mong manh", Phó chủ tịch Quốc hội nói.

Ông chia sẻ một câu chuyện, khi công tác tại Trung Quốc, có nghe một phóng viên thường trú kể lại chỉ cần 5 tiếng đồng hồ, một tiktoker nổi tiếng nhất Trung Quốc đứng trong một vườn sầu riêng ở Thái Lan và quảng cáo trực tuyến đã bán được 650 triệu USD sầu riêng.

Điều này cho thấy sức mạnh của truyền thông và người nổi tiếng là rất lớn, chúng ta không thể bỏ qua, góp phần thúc đẩy thương mại điện tử. Tuy nhiên, phải đề phòng rủi ro, những hành vi lạm dụng hoặc vi phạm pháp luật đã xảy ra trong thời gian qua.

Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm sao hạn chế tác hại một cách có chủ đích, tránh những vi phạm như xảy ra với nhiều người nổi tiếng, diễn viên điện ảnh trong thời gian qua.

Kết luận phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất với việc quy định rõ hơn trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm xã hội của người chuyển tải quảng cáo, đặc biệt là các cá nhân có sức ảnh hưởng trên môi trường truyền thông số.

Đây là nhóm đối tượng có khả năng tác động lớn đến hành vi tiêu dùng và dư luận xã hội. Do đó, cần được đặt trong khung khổ pháp lý rõ ràng để ngăn ngừa hành vi lợi dụng uy tín cá nhân nhằm quảng cáo sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.

Đồng thời, cần làm rõ hơn cơ chế kiểm soát, giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong trường hợp người chuyển tải quảng cáo vi phạm pháp luật, đảm bảo công bằng giữa các chủ thể trong hoạt động quảng cáo và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên môi trường truyền thông số.

Với các nội dung còn nhiều ý kiến băn khoăn, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị trong hướng dẫn và các quy định của Chính phủ, cũng như công tác thanh tra, kiểm tra, cần quy định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý ở các khâu trong hoạt động quảng cáo. Nội dung này đã được rà soát rất kỹ và đưa vào luật.

Ngoài ra, bà đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch theo ủy quyền của Chính phủ, tiếp thu ý kiến, những băn khoăn để thể hiện ở các văn bản dưới luật.

Dự kiến theo lịch, chiều 13/6, sau chỉ hai ngày của đợt 2 kỳ họp thứ 9, sẽ thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.