Từ những làng nghề truyền thống, những vùng quê yên bình, các sản phẩm OCOP đang “kể” câu chuyện văn hoá Việt theo cách sinh động nhất. Du khách đến không chỉ mua một món đồ, mà còn mang về một phần tinh hoa của vùng đất, con người Việt Nam.
Từ bàn tay người thợ đến "ngôi sao" OCOP
Những ngày cuối tuần, làng gốm Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội) luôn tấp nập du khách. Việc phát triển làng nghề gắn với du lịch đang mở ra hướng đi đầy triển vọng, giúp người dân nơi đây vừa gìn giữ nghề truyền thống, vừa nâng cao thu nhập.
Tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của thành phố Hà Nội, đến nay, Bát Tràng đã có hơn 50 sản phẩm gốm sứ đạt OCOP từ 3 đến 5 sao.
Hiện xã Bát Tràng có khoảng 200 doanh nghiệp, hơn 1.000 hộ sản xuất, kinh doanh gốm sứ, tạo việc làm cho hàng vạn lao động và đón hàng trăm lượt du khách mỗi ngày.
Chị Đào Mỹ Linh (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Đến Bát Tràng bây giờ không chỉ để mua đồ gốm hay sản phẩm thủ công. Các không gian tham quan, trải nghiệm mới chính là điểm thu hút lớn nhất". Theo chị Linh, ngoài chợ gốm quen thuộc, làng nghề còn bảo tồn khu làng cổ, xây dựng bảo tàng gốm với kiến trúc độc đáo và nhiều không gian trải nghiệm như làm gốm, tô tượng…, phù hợp với du khách ở mọi lứa tuổi.
Tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của thành phố Hà Nội, đến nay, Bát Tràng đã có hơn 50 sản phẩm gốm sứ đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 5 sao.
Ông Đỗ Thành Thuận, Phó Chủ tịch UBND xã Bát Tràng, cho biết: "Các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu đến nhiều quốc gia. Qua đó, giúp bảo tồn nghề truyền thống, tạo việc làm, mở rộng cơ hội phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn".
Không chỉ riêng Bát Tràng, trên phạm vi cả nước, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2021 - 2025 tiếp tục được triển khai mạnh mẽ, trở thành điểm nhấn trong phát triển kinh tế nông thôn.
Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, đến tháng 6/2025, cả nước có 16.543 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 12.000 sản phẩm so với năm 2020. Trong đó, 73,2% là sản phẩm 3 sao, 26,4% sản phẩm 4 sao và 79 sản phẩm đạt 5 sao.
Cả nước hiện có 8.924 chủ thể OCOP, bao gồm hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh và tổ hợp tác. Nhiều địa phương như Quảng Ninh, Bắc Giang, Hà Nội, Đồng Tháp… đã đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, góp phần mở rộng thị trường trong và ngoài nước.
Các sản phẩm OCOP ngày càng khẳng định chất lượng, được người tiêu dùng trong nước đón nhận và trở thành "đại sứ văn hoá Việt" trong mắt du khách quốc tế – truyền tải những câu chuyện nhân văn về vùng đất, con người Việt Nam.
Bên cạnh đó, du lịch nông thôn gắn với sản phẩm OCOP đang phát triển mạnh mẽ, tạo nên diện mạo mới cho nhiều vùng quê.
Hiện cả nước có hơn 580 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, trong đó 382 điểm được UBND cấp tỉnh công nhận, bao gồm các loại hình: du lịch làng nghề, du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, di tích lịch sử và dịch vụ trải nghiệm.
Nhiều mô hình đã trở thành điểm đến hấp dẫn như: Du lịch cộng đồng thôn Nậm Hồng (Hà Giang); Hello Mù Cang Chải (Yên Bái); làng văn hoá Thái Hải (Thái Nguyên); Ecohost Hải Hậu (Nam Định); Homestay Bản Lác (Hoà Bình);
Vườn quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận); làng văn hoá Kon Kơ Tu (Kon Tum); Hội quán hoa Sa Đéc (Đồng Tháp) hay Khu lưu niệm nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ (Bạc Liêu).
Những mô hình này không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập mà còn góp phần bảo tồn cảnh quan, môi trường và văn hoá nông thôn, lan toả hình ảnh Việt Nam năng động, thân thiện và giàu bản sắc.
Bát Tràng hiện nay không chỉ thu hút du khách bởi các sản phẩm mà còn có nhiều không gian tham quan, trải nghiệm đầy lý thú, hấp dẫn.
Lan tỏa tinh thần sáng tạo, thắp lửa khởi nghiệp nông thôn
Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, đến tháng 4/2025, cả nước có khoảng 22.289 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động. Nhiều hợp tác xã đã chủ động chuyển đổi mô hình phù hợp, tăng cường liên kết sản xuất - tiêu thụ theo chuỗi giá trị, đồng thời thu hút các doanh nghiệp lớn tham gia chế biến, bảo quản và phân phối nông sản.
Việc ứng dụng khoa học và công nghệ ngày càng khẳng định vai trò then chốt trong phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng hiện đại, bền vững.
Công nghệ được áp dụng xuyên suốt toàn chuỗi giá trị, từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ số, công nghệ sinh học, truy xuất nguồn gốc và thương mại điện tử, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng.
Các mô hình sản xuất thông minh, hợp tác xã ứng dụng công nghệ số, sàn giao dịch nông sản trực tuyến đang từng bước hình thành, thúc đẩy đổi mới tư duy và phương thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp.
Tại Thái Nguyên, nhiều hợp tác xã chè ở các huyện Đại Từ, Phú Lương hoạt động hiệu quả, liên kết chặt chẽ trong cung ứng vật tư, phân phối lao động, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, góp phần khẳng định thương hiệu chè Thái Nguyên trên thị trường.
Ở Đan Phượng (Hà Nội), theo ông Nguyễn Gia Hiển, Chủ tịch HĐND xã, nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ, sinh thái đã cho hiệu quả rõ rệt, tiêu biểu như trồng hoa lan Hồ Điệp, nấm chất lượng cao, bưởi tôm vàng.
Các mô hình này không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm mà còn giúp nhiều sản phẩm địa phương đạt chuẩn OCOP, mở rộng thị trường tiêu thụ.
Giai đoạn 2021 - 2025, phong trào khởi nghiệp nông nghiệp trên cả nước cũng có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt trong lực lượng thanh niên và lao động trẻ nông thôn. Nhiều mô hình đã ứng dụng hiệu quả công nghệ số và thương mại điện tử trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản.
Một số mô hình tiêu biểu có thể kể đến như: nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch trải nghiệm tại Lâm Đồng; sàn giao dịch nông sản số tại Bắc Giang; hợp tác xã ứng dụng phần mềm quản lý sản xuất và bán hàng tại Quảng Nam; hay mô hình sản xuất trà thảo mộc đạt chuẩn OCOP kết hợp kinh doanh trực tuyến tại Hà Tĩnh.
Các mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo, thu hút nhiều lao động trẻ quay về lập nghiệp tại quê hương.
Nhiều địa phương cũng đang tích cực xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp nông thôn thông qua việc tổ chức các cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo, diễn đàn kết nối, chương trình ươm tạo và hỗ trợ tín dụng ưu đãi.
Qua đó, hình thành lực lượng chủ thể mới có kiến thức, kỹ năng và tư duy thị trường hiện đại, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động và nâng cao thu nhập bền vững cho người dân nông thôn.
Có thể thấy, từ bàn xoay gốm ở Bát Tràng, nương chè Thái Nguyên đến vườn hoa Sa Đéc… mỗi sản phẩm OCOP đều là một mảnh ghép tinh tế của văn hoá Việt.
Khi được gìn giữ, quảng bá và lan tỏa, những giá trị truyền thống ấy không chỉ làm nên thương hiệu cho vùng đất, mà còn mang theo thông điệp về một Việt Nam sáng tạo, thân thiện và đậm đà bản sắc.