Nghị quyết số 220/NQ-CP về xử lý Tổng công ty Công nghiệp tàu thuỷ (SBIC) có ý nghĩa đặc biệt trong tiến trình cơ cấu lại khu vực doanh nghiệp nhà nước; đánh dấu bước chuyển trong tư duy quản lý, từ “giữ bằng mọi giá” sang “xử lý để tái tạo”.
Từ chủ trương lớn
Nghị quyết 220/NQ-CP ngày 22/12/2023 của Chính phủ về Kế hoạch thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị trong xử lý Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy và 7 doanh nghiệp thành viên được coi là giải pháp dứt điểm trong xử lý nợ nần, lành mạnh hóa tài chính, mở ra cơ hội phát triển mới cho các doanh nghiệp đóng tàu.
Dù gặp nhiều khó khăn nhưng một số doanh nghiệp vẫn ký được các hợp đồng đóng tàu xuất khẩu cho đối tác nước ngoài.
Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 220/NQ-CP, Ban Cán sự đảng Bộ GTVT, Bộ Giao thông vận tải (trước đây) đã khẩn trương xây dựng và ban hành kế hoạch của Bộ về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 220/NQ-CP ngày 22/12/2023 của Chính phủ, trong đó, giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan, đơn vị của Bộ trong việc tham mưu xử lý SBIC; xây dựng Đề án nâng cao năng lực các doanh nghiệp đóng tàu trong nước; nghiên cứu cơ chế, chính sách cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho người lao động, người quản lý tại SBIC.
Đồng thời, Bộ Xây dựng đã ban hành các văn bản chỉ đạo các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao.
Quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 220, Bộ Xây dựng cũng đã thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc SBIC và các đơn vị thành viên và phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân các tỉnh, thành phố tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh quá trình xử lý.
Được biết, số lượng doanh nghiệp thực hiện thủ tục phá sản hiện khá lớn, trải rộng trên nhiều địa bàn cả nước. Quá trình triển khai các thủ tục phá sản đối với một doanh nghiệp nhà nước đặc biệt như SBIC được xem là thách thức lớn. Đến nay, việc xử lý SBIC và các doanh nghiệp thành viên theo các quy định liên quan đã cơ bản được triển khai tại tất cả các doanh nghiệp.
Triển khai theo Kết luận số 65-KL/TW ngày 06/6/2013 của Bộ Chính trị và Thông báo số 23-TB/TW ngày 28/12/2022, Công ty mẹ - SBIC đã nộp Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản lên Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội để được xem xét, xử lý. 07/07 Công ty con đã thực hiện nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản và nộp lệ phí, tạm ứng chi phí phá sản theo quy định.
Riêng đối với Công ty Cổ phần Đóng tàu Sông Cấm - đơn vị duy nhất trong hệ thống của Tổng công ty không thực hiện thủ tục phá sản, Bộ Xây dựng đã yêu cầu Công ty mẹ - SBIC chỉ đạo người đại diện phần vốn tại Công ty Sông Cấm sẵn sàng phối hợp với các cơ quan có liên quan để thực hiện thu hồi tài sản, quyền tài sản của Công ty mẹ - SBIC.
Bộ Xây dựng cũng đã thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc SBIC và các đơn vị thành viên và phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân các tỉnh, thành phố tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để xử lý SBIC và các đơn vị thành viên.
Từng bước tìm giải pháp xử lý
Phá sản SBIC là trường hợp hiếm hoi trong quản trị doanh nghiệp nhà nước bởi quy mô, độ phức tạp.
Tài sản của SBIC phần lớn là tài sản Nhà nước, trong khi các khoản nợ gắn chặt với hệ thống tín dụng. Đồng thời, hàng nghìn lao động đang làm việc tại các đơn vị thành viên cần được bảo đảm quyền lợi.
Công ty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm triển khai đóng mới tàu công trình phục vụ ngoài khơi số 2 - ST245 IMR No.83 cho đối tác là Công ty Myklebust Verft A/S (Na Uy).
Thực tế cho thấy trong hệ thống SBIC vẫn tồn tại những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả. Điển hình là Công ty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm nhiều năm qua duy trì hoạt động ổn định, bảo đảm tài chính lành mạnh.
Một số doanh nghiệp khác, dù trải qua thời kỳ cực kỳ khó khăn, vẫn hoàn thành các hợp đồng đóng tàu lớn trong điều kiện thiếu vốn, thiếu nhân lực, thiếu thiết bị - những nỗ lực được giới chuyên môn gọi là "kỳ tích giữ nghề". Cụ thể như: Công ty Đóng tàu Hạ Long, Phả Rừng, Sông Cấm, Đóng tàu và Công nghiệp hàng hải Sài Gòn... đang nỗ lực giữ được việc làm đến hết 2026, tiếp tục ký được các hợp đồng đóng tàu xuất khẩu cho đối tác Hàn Quốc, quan hệ tốt với các khách hàng quốc tế như Công ty Damen-Hà Lan, tàu phục vụ các dự án điện gió...
Theo Tiến sĩ Phạm Hoài Chung, Chủ tịch Hội đồng thành viên SBIC: Ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam sở hữu một hệ thống các nhà máy đóng mới tàu trải dài theo đất nước, năng lực sản xuất đa dạng, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt về công nghệ, năng lực sản xuất và sức cạnh tranh.
Trong Chiến lược phát triển kinh tế biển, ngành công nghiệp tàu thủy được đánh giá có sức lan tỏa rộng nhất, song thực tế cho thấy, cần phải có “bàn tay” điều tiết của Nhà nước thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy ngành đóng tàu phát triển.
Quán triệt thực hiện Nghị quyết số 220/NQ-CP của Chính phủ về xử lý SBIC, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo Tổng công ty quyết liệt, tích cực triển khai đầy đủ các nhiệm vụ được giao chủ trì hoặc phối hợp thực hiện; đồng thời, chủ động đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, tích cực xúc tiến, tìm kiếm các hợp đồng đóng mới, sửa chữa tàu... để đảm bảo việc làm, thu nhập, ổn định tâm lý, thu nhập, đời sống cho người lao động, phục vụ công tác xử lý SBIC theo chủ trương của Bộ Chính trị.