Khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ, bao gồm nhiều hoạt động như cứu hộ người, tài sản, sửa chữa hư hỏng công trình, khôi phục giao thông nhanh chóng và đảm bảo an toàn cho người dân và lực lượng khắc phục.
Thiên tai ngày càng diễn biến khó lường
Trong những năm gần đây, lĩnh vực đường bộ thường xuyên xảy ra nhiều thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất và ngập úng, gây thiệt hại nặng nề cho cơ sở hạ tầng giao thông, làm gián đoạn giao thông, ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Ảnh hưởng của mưa lũ, gây sạt lở, nước tràn qua đường tại cao tốc Cam Lộ - La Sơn.
Các sự cố này dẫn đến hư hỏng đường, cầu cống, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, đòi hỏi nỗ lực lớn trong công tác khắc phục, sửa chữa và phòng chống thiên tai.
Những ngày qua, giao thông tại khu vực Trung bộ tê liệt cục bộ, ngành đường bộ căng mình khắc phục. Mưa lũ lớn khiến giao thông Trung bộ bị chia cắt, hàng chục điểm sạt lở, ngập sâu. Các đơn vị quản lý đường bộ đang triển khai ứng trực 24/24, thực hiện phương châm "4 tại chỗ" để sớm khôi phục lưu thông.
Theo Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh Quảng Trị, tính đến 16h ngày 3/11, trên địa bàn tỉnh có trên 139 vị trí ngập lụt. Trong đó, trên tuyến quốc lộ 15D từ đường Hồ Chí Minh nhánh Tây gần cửa khẩu La Lay, cầu tràn Đakrông Km0+307 ngập 1,1m, cầu tràn La Hót Km1+094 ngập 0,25m.
Mới đây, trận ngập lụt lịch sử ở Thái Nguyên là lời nhắc mạnh mẽ rằng, trong thời kỳ biến đổi khí hậu, "trận lũ 50 năm mới có một lần" có thể xảy ra bất cứ năm nào. Lượng mưa cực đại đo được ở Thái Nguyên lên tới trên 560mm chỉ trong hai ngày 6 - 7/10, khiến Thái Nguyên chìm trong biển nước, giao thông tê liệt, hàng nghìn hộ dân phải sơ tán khẩn cấp, nhiều người dân thiệt mạng.
Do đó, công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn giao thông, khôi phục hoạt động kinh tế, bảo vệ tính mạng, tài sản và giảm thiểu thiệt hại.
Từ ngày 01/01/2025, quy định về việc phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ sẽ được áp dụng theo Luật Đường bộ 2024.
Theo đó, Điều 38 Luật Đường bộ 2024 quy định về công tác phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ như sau:
Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ phải được thiết kế, xây dựng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo đảm thoát lũ và các yêu cầu về phòng, chống thiên tai.
Việc thực hiện phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đối với các tuyến đường đã đưa vào khai thác, sử dụng thực hiện theo quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai, quy định khác của pháp luật có liên quan và các quy định sau đây:
Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng), UBND các cấp tổ chức thực hiện công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đối với đường bộ thuộc phạm vi quản lý.
Người quản lý, sử dụng đường bộ có trách nhiệm thực hiện phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai đối với đường bộ được giao quản lý, tham gia công tác tìm kiếm cứu nạn; sửa chữa, khắc phục ngay hư hỏng công trình đường bộ đối với các trường hợp không bảo đảm an toàn cho người, phương tiện tham gia giao thông đường bộ; khắc phục nguy cơ sập đổ công trình đường bộ, công trình liền kề; tham gia công tác cứu nạn, cứu hộ.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.
Nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ
Trả lời phóng viên Báo Xây dựng, đại diện Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, trong những năm qua và dự báo trong thời gian tới, thiên tai có diễn biến ngày càng khó lường, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản của nhân dân; trong đó có ảnh hưởng lớn đến kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.
Điển hình là sự cố cầu Phong Châu bị sập do ảnh hưởng của bão Yagi ngày 09/9/2024, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản của người dân. Sự việc này là minh chứng rõ nét cho mức độ tàn phá của thiên tai đối với công trình giao thông.
Không chỉ vậy, gần đây miền Bắc liên tục xuất hiện các đợt mưa lớn kéo dài, gây ngập sâu trên diện rộng - điều vốn hiếm khi xảy ra trước đây.
Tại Hà Nội, nhiều tuyến đường nội đô và ngoại thành bị ngập nặng, giao thông tê liệt, hàng loạt phương tiện bị hư hỏng. Tại Thái Nguyên, ghi nhận hàng trăm điểm ngập, có nơi nước dâng tới đầu người, ô tô bị cuốn trôi, khoảng 200.000 nhà dân bị ngập, nhiều khu vực phải sơ tán khẩn cấp.
Tại Cao Bằng, khu vực trung tâm có nơi ngập 0,5-1 m, nhiều tuyến đường bị chia cắt. Tại Lạng Sơn, khoảng 3.000 hộ dân bị ảnh hưởng, nước dâng nhanh kèm sạt lở gây gián đoạn giao thông ở nhiều xã, phường.
Việc thiên tai xảy ra với cường độ lớn, phạm vi rộng và tần suất dày hơn cho thấy, biến đổi khí hậu đang tác động rõ rệt, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ.
Mưa lũ khiến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây qua TP Huế bị sạt lở nghiêm trọng.
Theo Cục Đường bộ Việt Nam, để hạn chế những tác động tiêu cực của thiên tai, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản của nhân dân cũng như của Nhà nước, trong thời gian qua Cục đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, nhằm nâng cao khả năng chống chịu của hạ tầng đường bộ.
Cụ thể, Cục đã tham mưu cho Bộ ban hành Thông tư số 40/2024/TT-BGTVT ngày 15/11/2024 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) quy định về công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ.
Thông tư này không chỉ quy định về khắc phục hậu quả thiên tai mà còn cụ thể hóa các nội dung phòng ngừa thiên tai, bao gồm: xây dựng kế hoạch phòng, chống thiên tai; kiểm tra, đánh giá an toàn công trình; xây dựng phương án ứng phó phù hợp với từng khu vực.
Về tăng cường công tác quản lý, bảo trì và đánh giá an toàn công trình. Cục đã triển khai đánh giá an toàn công trình đường bộ theo Nghị định số 06/2021/NĐ-CP ngày 26/01/2021 của Chính phủ về quản lý chất lượng, thi công xây dựng và bảo trì công trình xây dựng.
Việc này giúp phát hiện sớm nguy cơ hư hỏng, từ đó tổ chức sửa chữa kịp thời, đảm bảo an toàn công trình trong điều kiện khai thác bình thường cũng như khi có thiên tai xảy ra.
Về ứng dụng khoa học - công nghệ và vật liệu bền vững thích ứng biến đổi khí hậu. Cục Đường bộ Việt Nam định hướng đưa các tiến bộ khoa học - công nghệ hiện đại vào thiết kế, thi công và bảo trì công trình đường bộ, nhằm tăng khả năng chịu nhiệt, chịu nước, chống xói mòn và thích ứng với điều kiện khí hậu cực đoan.
Về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức giao thông an toàn, thích ứng thiên tai. Thực hiện chỉ đạo của Bộ Xây dựng, Cục Đường bộ Việt Nam đang hoàn thiện các thủ tục để đưa vào vận hành hệ thống giao thông thông minh (ITS) trên các tuyến đường cao tốc.
Khi hệ thống đi vào hoạt động, việc tổ chức giao thông sẽ linh hoạt hơn, thông tin về thời tiết, sự cố và tình trạng giao thông sẽ được cung cấp kịp thời, chính xác, giúp hạn chế tối đa các tác động tiêu cực của thiên tai đối với người và phương tiện tham gia giao thông.
Theo Cục Đường bộ Việt Nam, với các giải pháp đồng bộ về thể chế, quản lý, khoa học - công nghệ và phát triển vật liệu xanh, Cục Đường bộ Việt Nam hướng tới xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ thông minh, an toàn, thân thiện môi trường, có khả năng chống chịu cao trước biến đổi khí hậu và thiên tai, đảm bảo giao thông thông suốt, an toàn và phát triển bền vững trong dài hạn.