Tại Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025, các chuyên gia đánh giá cao nỗ lực cải cách thể chế của nước ta. Đồng thời nhấn mạnh yêu cầu phát triển đô thị theo hướng bền vững, tăng khả năng chống chịu biến đổi khí hậu và rủi ro môi trường.
Tinh gọn bộ máy, mở rộng không gian phát triển
Ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho biết, năm 2025 là một dấu mốc đặc biệt trong tiến trình phát triển của hệ thống đô thị Việt Nam; Là năm đầu tiên nước ta thực hiện mô hình địa phương hai cấp.
Ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) phát biểu tại diễn đàn.
Đây là cuộc cách mạnh sắp xếp tổ chức hành chính phát triển vùng và đô thị, đem lại những cơ hội mới, song cũng có nhiều thách thức, nhiệm vụ mới.
Sau sắp xếp, cả nước từ 63 đơn vị cấp tỉnh giảm còn 34 đơn vị, trong đó 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Ở cấp cơ sở, từ hơn 10.000 xã, phường, thị trấn giảm còn 3.321 đơn vị hành chính, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu.
Việc tổ chức lại không gian hành chính này không chỉ làm gọn đầu mối bộ máy, mà còn mở ra không gian phát triển đô thị - nông thôn. Nhiều địa phương hình thành các tỉnh, thành phố có quy mô vùng.
Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh của hạ tầng khung quốc gia như mạng lưới đường cao tốc quốc gia, các tuyến vành đai của vùng đô thị lớn Hà Nội, TP.HCM đã tạo không gian phát triển mới cho hệ thống đô thị.
Cùng với những kết quả tích cực, nhiều vấn đề mới cũng đang xuất hiện trong quá trình thực hiện mục tiêu phát triển đô thị, đòi hỏi phải có những giải pháp tổng thể và đồng bộ trong thời gian tới.
Theo ông Thái, bước sang kỷ nguyên mới, các quan điểm và nhiệm vụ giải pháp trọng tâm trong phát triển đô thị đã được xác định trong các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, đang xin ý kiến rộng rãi của nhân dân.
Theo đó, các quan điểm và nhiệm vụ đã bước đầu được cụ thể hóa với các yêu cầu trọng tâm trong bối cảnh mới. Đó là, quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị quốc gia; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hội nhập quốc tế chủ động, toàn diện và sâu rộng; đổi mới thể chế và hoàn thiện pháp luật.
Cùng với đó là các yêu cầu về kinh tế tư nhân; phát triển giáo dục và đào tạo; bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân; phát triển năng lượng xanh, bền vững và tự chủ.
Trình bày về nhiệm vụ trọng tâm đổi mới phát triển đô thị, theo ông Thái, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị; điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị - nông thôn và xây dựng.
Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát triển đô thị, kết nối với cơ sở dữ liệu đất đai, dân cư, đầu tư, hạ tầng. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế để phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, chia sẻ kinh nghiệm trong quy hoạch TOD, phát triển đô thị carbon thấp và hạ tầng thông minh.
Tăng cường năng lực quản lý đô thị ở các cấp, đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý có tư duy tích hợp, năng lực số, khả năng điều phối liên ngành, phục vụ hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp.
Đô thị hóa là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Phát biểu tại diễn đàn, ông Thomas Gass, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Thụy Sỹ tại Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực cải cách thể chế và hành chính đang diễn ra mạnh mẽ của Việt Nam, đặc biệt là việc tinh gọn bộ máy, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền địa phương và hiện đại hóa quản lý hành chính.
Theo ông Thomas Gass, đô thị hóa hiện là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
Theo ông Thomas Gass, đô thị hóa hiện là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, khi các thành phố đóng góp trên 70% GDP quốc gia. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo nếu không được quản lý hiệu quả, quá trình đô thị hóa có thể làm gia tăng áp lực lên hạ tầng.
Ông Thomas Gass cũng đưa ra một số kinh nghiệm trong phát triển đô thị, đó là thể chế vững mạnh là nền tảng bền vững. Dữ liệu giúp hoạch định chiến lược và minh bạch hóa chính sách. Con người là yếu tố quyết định sự thành công của mọi cải cách.
Phát triển tích hợp giữa nhà ở, giao thông, năng lượng, nước và đất đai là chìa khóa quan trọng và đổi mới phải gắn với sự bao trùm, để công nghệ phục vụ người dân và thu hẹp khoảng cách.
Ông Thomas Gass nhấn mạnh, thành công của Việt Nam trong giai đoạn tới sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa tốc độ và sự bền vững, giữa tăng trưởng và khả năng thích ứng.
"Việt Nam đang truyền cảm hứng mạnh mẽ với quyết tâm cải cách và đổi mới. Chúng tôi cam kết tiếp tục đồng hành như một đối tác sáng tạo và tin cậy", ông Gass khẳng định.
Phát triển đô thị phải có sức chống chịu với biến đổi khí hậu
Phát biểu tại toàn thể, bà Mariam Jeanette Sherman, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào nhấn mạnh sự đồng hành của Ngân hàng Thế giới cùng Việt Nam trong hơn ba thập kỷ qua.
Bà Mariam Jeanette Sherman cho biết, Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm nay diễn ra trong bối cảnh quan trọng, khi Chính phủ đẩy mạnh phân cấp và triển khai các cải cách hành chính.
"Việc sắp xếp lại bộ máy hành chính giúp các địa phương có phạm vi quản lý rộng hơn, năng lực tài chính mạnh hơn và được giao quyền nhiều hơn trong lập quy hoạch và đầu tư hạ tầng", bà Mariam Jeanette Sherman nhấn mạnh.
Bà Mariam Jeanette Sherman nhấn mạnh, Ngân hàng Thế giới và các đối tác cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam huy động nguồn lực.
Theo bà Mariam Jeanette Sherman, hiện nay, các tỉnh và thành phố chiếm khoảng 70 - 80% tổng đầu tư hạ tầng, bao gồm hệ thống đường đô thị, cầu cống, thoát nước, xử lý nước thải và các công trình bảo vệ chống ngập.
Điều này mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra yêu cầu các khoản đầu tư phải phù hợp với định hướng quốc gia và mục tiêu tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế.
Bão, lũ, xâm nhập mặn và sạt lở gây thiệt hại hàng năm rất lớn. Nhiều hệ thống hạ tầng không còn đáp ứng điều kiện thời tiết hiện tại. Do đó, đầu tư vào hạ tầng đô thị có khả năng chống chịu là yêu cầu cấp bách.
Thực tiễn vừa qua cho thấy, rủi ro khí hậu có thể nhanh chóng trở thành rủi ro tăng trưởng và việc làm. Đòi hỏi quá trình phát triển đô thị phải có sức chống chịu tốt hơn để đảm bảo an toàn cuộc sống.
Bà Mariam Jeanette Sherman khẳng định, Bộ Xây dựng luôn giữ vai trò then chốt trong dẫn dắt giai đoạn phát triển mới của hạ tầng đô thị và các giải pháp tăng cường khả năng chống chịu khí hậu.
Trong thời gian tới, Ngân hàng Thế giới và các đối tác cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam huy động nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và triển khai các giải pháp hiệu quả nhằm giúp đô thị Việt Nam phát triển kiên cường, cạnh tranh và bền vững trong tương lai.
Phát biểu bế mạc Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, diễn đàn là hoạt động thường niên được tổ chức chào mừng Ngày Đô thị Việt Nam 8/11. Diễn đàn đã đón nhận 37 bài tham luận, trong đó, có 22 diễn giả trực tiếp trình bày. Có hơn 500 lượt đại biểu tham dự các hoạt động trong khuôn khổ của Diễn đàn.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn, diễn đàn đã lựa chọn tập trung thảo luận hướng tới chủ đề trọng tâm là "phát triển đô thị Việt Nam thông minh, bền vững và bao trùm" với ba phiên hội thảo chuyên đề và một phiên toàn thể tập trung vào ba nhóm chủ đề lớn và cũng là 3 trụ cột của phát triển đô thị Việt Nam trong giai đoạn mới.
Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục cùng với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nỗ lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó sẽ chú trọng triển khai hoàn thiện thể chế và chính sách phát triển đô thị bền vững; rà soát, điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị - nông thôn và xây dựng.
Bên cạnh đó, xây dựng nền tảng dữ liệu đô thị quốc gia. Thúc đẩy đô thị xanh, đô thị thông minh và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. Phát triển nguồn nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đô thị.
