Sau hợp nhất với Kon Tum và sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, Quảng Ngãi tiếp tục bám sát yêu cầu trong thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, khẩn trương xây dựng và ban hành bộ tiêu chí mới để thực hiện.
Kế thừa, phát huy thành quả đã đạt được
Trước khi sáp nhập, tỉnh Quảng Ngãi (cũ) có 3 huyện đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), 98 xã đạt chuẩn NTM và 12 xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Còn tỉnh Kon Tum có 51 xã đạt chuẩn NTM, 10 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 4 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.
Chính quyền cơ sở giữ vai trò nòng cốt trong xây dựng NTM. (Ảnh: Lê Danh)
Trước đây, tỉnh Kon Tum có 32 làng văn hóa, điểm du lịch cộng đồng. Trong đó, 15 điểm đã được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch, 3 sản phẩm OCOP và 3 Hội quán du lịch và nông nghiệp. Còn tỉnh Quảng Ngãi cũ có 4 sản phẩm du lịch được công nhận OCOP. Sau hợp nhất, tỉnh Quảng Ngãi mới có 16 điểm du lịch được UBND tỉnh công nhận theo Luật Du lịch, do cộng đồng quản lý.
Tính đến tháng 9/2025, Quảng Ngãi có 642 sản phẩm OCOP còn thời hạn. Trong đó, có 592 sản phẩm đạt 3 sao, 48 sản phẩm đạt 4 sao. Đáng chú ý, lần đầu tiên Quảng Ngãi có 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao cấp Trung ương, gồm: Tỏi Lý Sơn của Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Phú Sinh và Mạch nha Quảng Ngãi đường Mantoza của Nhà máy Nha Quảng Ngãi.
Chương trình mỗi xã một sản phẩm mang lại hiệu quả thiết thực. (Ảnh: Lê Danh)
Tỉnh có 319 chủ thể có sản phẩm đạt OCOP, gồm: 51 Doanh nghiệp với 198 sản phẩm, 107 Hợp tác xã với 200 sản phẩm,158 cơ sở/hộ kinh doanh với 241 sản phẩm và 3 Tổ hợp tác với 3 sản phẩm.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi A Byot, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của địa phương đã thực sự đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nâng cao đời sống người dân nông thôn.
Một trong những dấu ấn lớn nhất của Chương trình NTM trên địa bàn Quảng Ngãi là sự thay đổi mạnh mẽ về hạ tầng nông thôn. Hiện nay, toàn tỉnh có 75,6% số xã đạt tiêu chí về hạ tầng giao thông; 98,8% hộ dân nông thôn đã sử dụng điện an toàn; 67,4% xã đạt tiêu chí về trường học; các tiêu chí về y tế, văn hóa cũng đạt tỷ lệ cao. Về nhà ở, 100% số xã đã đạt tiêu chí về nhà ở dân cư, đặc biệt toàn tỉnh đã hoàn thành việc xây mới và sửa chữa 9.071 nhà ở theo Chương trình Xóa nhà tạm, dột nát.
Cả hệ thống chính trị tỉnh Quảng Ngãi đã chung tay xây dựng nông thôn mới. (Ảnh: Lê Danh)
Thấy diện mạo làng quê mình gắn bó như khoác lên mình tấm áo mới nhờ NTM, ông Nguyễn Thu (xã Bình Sơn) vui mừng chia sẻ, chương trình đã lan tỏa và tạo động lực để từng người dân tự nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, giúp xóm làng luôn sạch sẽ, thoáng đãng. Qua đó giúp trong nhà, ngoài ngõ luôn khang trang, sạch đẹp và gắn chặt tình đoàn kết giữa các hộ dân, tạo khí thế phấn đấu trong phát triển kinh tế hộ gia đình, góp phần xây dựng quê hương giàu mạnh mọi mặt.
Chủ tịch UBND xã Ya Ly Phan Chí Thiện cho biết, bên cạnh lồng ghép, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để thực hiện và hoàn thành các tiêu chí NTM, xã cũng định hướng, hỗ trợ người dân phát triển sản xuất, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập. Theo ông Thiện, đến nay, qua rà soát, xã Ya Ly đạt 15/19 tiêu chí NTM (theo bộ tiêu chí 2021 - 2025) và có 3 thôn, làng đạt chuẩn NTM ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thu nhập bình quân đạt 46,3 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 3,73%.
Sớm ban hành bộ tiêu chí mới để thực hiện
Sau khi sắp xếp, tỉnh Quảng Ngãi có 86 xã thực hiện xây dựng NTM. Qua rà soát, đánh giá kết quả thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí NTM các xã mới sau khi sáp nhập, số tiêu chí đạt bình quân/xã đạt 15,31 tiêu chí.
Sau sáp nhập, Quảng Ngãi có 86 xã thực hiện xây dựng NTM. (Ảnh: Lê Danh)
Theo kế hoạch xây dựng NTM năm 2025, Quảng Ngãi phấn đấu có thêm 14 xã đạt chuẩn, 22 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 6 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Tổng kế hoạch vốn năm 2025 gần 760 tỷ đồng, đến nay đã giải ngân gần 309 tỷ đồng, đạt 36,4%.
Tuy nhiên, sau khi sắp xếp, sáp nhập, các địa phương gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai Chương trình NTM. Đến nay, Trung ương chưa ban hành quy định, hướng dẫn việc xác định mức độ đạt chuẩn NTM của xã sau sáp nhập, nên chưa có cơ sở công nhận NTM cho các xã mới.
Bên cạnh đó, việc đánh giá các tiêu chí NTM của xã mới cũng không còn phù hợp. Các xã chưa thành lập Ban Quản lý các Chương trình MTQG cấp xã để tổ chức thực hiện theo quy định. Một số UBND cấp huyện cũ đã không phân bổ lại nguồn vốn (sự nghiệp) đã giao cho các phòng, ban, đơn vị thuộc huyện cũ về cho các xã.
Theo ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi - Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh, Quảng Ngãi có gần 70% dân số sống ở khu vực nông thôn; do đó, việc xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh không chỉ đơn thuần phát triển cơ sở hạ tầng mà còn là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Địa phương phấn đấu đến năm 2030, có trên 65% số xã đạt chuẩn NTM.
Quảng Ngãi phấn đấu đến năm 2030 có trên 65% xã đạt chuẩn NTM. (Ảnh: Lê Danh)
Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền cho biết, trước mắt các địa phương tiếp tục áp dụng bộ tiêu chí NTM đã ban hành. UBND tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp các sở, ngành và địa phương khẩn trương xây dựng, hoàn thiện và trình UBND tỉnh ban hành bộ tiêu chí mới áp dụng thống nhất toàn tỉnh để triển khai thực hiện.
Thời gian tới, các xã cần tập trung rà soát, đánh giá tình hình thực hiện giải ngân vốn đầu tư, vốn sự nghiệp thực hiện Chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 và năm 2025. Đồng thời tổng hợp nhu cầu vốn đầu tư, vốn sự nghiệp thực hiện giai đoạn 2026 - 2030 và năm 2026.
Ngoài ra, các địa phương khẩn trương xây dựng kế hoạch triển khai xây dựng NTM trong giai đoạn tới. Đặc biệt, quan tâm các vấn đề chỉ đạo của Trung ương về y tế, giáo dục, chuyển đổi số… cũng như tập trung xử lý nguồn vốn theo kế hoạch sử dụng, triển khai thực hiện nguồn vốn sự nghiệp đã phân bổ.