Sẽ làm rõ trách nhiệm, ngăn tư nhân lợi dụng sản phẩm báo chí để trục lợi

Theo Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, nghị định hướng dẫn thi hành Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu và các cơ quan để tránh tình trạng tư nhân lợi dụng sản phẩm báo chí trục lợi.

Báo chí là "lá chắn nhận thức, tường lửa tinh thần" trong thời đại AI

Chiều 24/11, thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM) đánh giá, hiện nay, không gian thông tin toàn cầu thay đổi tận gốc rễ dưới tác động của trí tuệ nhân tạo (AI).

Tốc độ lan truyền dữ liệu vượt xa khả năng kiểm chứng của con người. Thông tin trở thành một dạng quyền lực mới, thậm chí là vũ khí mới, tạo nên những thách thức an ninh phi truyền thống chưa từng có, đe dọa an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức và an ninh trật tự xã hội.

Những gì đang diễn ra trên thế giới, từ việc thao túng bầu cử, tấn công tâm lý xã hội, cùng các clip, hình ảnh giả mạo do AI tạo ra lan truyền trên mạng xã hội trong đợt lũ lụt vừa qua gây hoang mang trong cộng đồng… Trong bối cảnh đó, báo chí đang trở thành lực lượng ở tuyến đầu.

Theo ông Nhân, trong thời đại AI, tấn công truyền thông chính là tấn công an ninh quốc gia. Báo chí hôm nay không chỉ là phương tiện đưa tin, mà còn là lá chắn nhận thức, tường lửa tinh thần, thiết chế bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và chủ quyền thông tin trước làn sóng xuyên biên giới.

"Nếu báo chí không đủ mạnh, không đủ chính xác và không đủ năng lực ứng dụng AI, thông tin xấu độc sẽ lấn át thông tin chính thống, thuật toán sẽ dẫn dắt thay vì sự thật. Chủ quyền thông tin sẽ bị xâm hại ngay trong đời sống hàng ngày", ông Nhân nói.

Vì vậy, theo đại biểu đoàn TP.HCM, dự thảo Luật Báo chí phải tạo "hành lang" để báo chí trở thành năng lực mềm của quốc gia trong cuộc chiến bảo vệ tư tưởng trên không gian mạng. Đây không chỉ là luật của ngành báo chí, mà là một trụ cột pháp lý trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng.

Khi máy móc có thể dựng hình, tạo tiếng nói, viết bài chỉ trong vài giây, đạo luật này càng phải trở thành hàng rào pháp lý - đạo đức - kỹ thuật để bảo vệ sự thật.

Cần thiết kế cụ thể chính sách thuế, cơ sở vật chất cho báo chí

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP. HCM) nhận định, báo chí đã trở thành "món ăn tinh thần" mà người dân quan tâm ngay khi thức dậy, mở điện thoại để cập nhật nhanh diễn biến thị trường và các tin tức quan trọng.

Theo đại biểu, để báo chí có thể thông tin nhanh, chính xác và kịp thời, cần phải có quỹ tài chính, cơ chế và chính sách vượt trội để hỗ trợ cơ quan báo chí đảm đương tốt vai trò của mình.

"Chúng tôi rất ngưỡng mộ đội ngũ phóng viên Việt Nam, trong hoàn cảnh khó khăn vẫn luôn nỗ lực tác nghiệp. Nhưng để có khả năng đưa tin nhanh, chính xác như các cơ quan truyền thông lớn trên thế giới, cần được đầu tư trang thiết bị và điều kiện tác nghiệp tương xứng", ông Ngân nói.

Đại biểu mong Chính phủ sớm cụ thể hóa gói chính sách nhằm tăng cường hạ tầng và nguồn lực để cơ quan báo chí nước ta đủ mạnh, đảm bảo đưa thông tin chính xác, kịp thời.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (đoàn TP.HCM) cũng kiến nghị bổ sung quy định Nhà nước cần có cơ chế, chính sách đặc thù rõ ràng, khả thi để phát triển kinh tế báo chí trong thời gian tới.

Theo bà, cần thiết kế cụ thể các nhóm chính sách về thuế, tài chính, đất đai, đầu tư công, cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế nhằm hỗ trợ cơ quan báo chí trong nước.

Đồng thời, có cơ chế ưu đãi đầu tư để phát triển những tổ hợp báo chí, các đơn vị báo chí Trung ương và địa phương lớn theo hướng đa phương tiện, đa lĩnh vực, có uy tín trong khu vực và quốc tế.

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị cần có cơ chế khuyến khích đủ mạnh để báo chí phát triển đa ngôn ngữ, hỗ trợ cơ quan báo chí Việt Nam xây dựng nền tảng nội dung số mang bản sắc Việt Nam.

Cần xem việc không cung cấp thông tin cho báo chí là hành vi bị nghiêm cấm

Quan tâm quy định cung cấp thông tin cho báo chí, đại biểu Trần Kim Yến (đoàn TP.HCM) chỉ ra dự thảo luật nêu: "Trong phạm vi quyền hạn, nghĩa vụ, cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm có quyền và nghĩa vụ cung cấp thông tin cho báo chí và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã cung cấp".

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, trên thực tế, nhiều vụ việc và vấn đề "nóng", được dư luận quan tâm nhưng cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm lại không thực hiện đầy đủ và nghiêm túc nghĩa vụ cung cấp thông tin cho báo chí.

"Thời gian qua, hầu như chưa có trường hợp bị xử lý vì không cung cấp thông tin, trong khi dư luận mong đợi, cơ quan báo chí sốt ruột, gửi nhiều văn bản đề nghị. Phóng viên, nhà báo đi lại nhiều lần nhưng vẫn không nhận được phản hồi từ cơ quan có thẩm quyền", đại biểu Yến nói.

Bà đề xuất cần xem việc không cung cấp thông tin cho báo chí (trừ trường hợp thông tin mật) là hành vi bị nghiêm cấm và quy định rõ tại Điều 9; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết trong văn bản dưới luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực báo chí.

Cùng vấn đề quan tâm, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, tình trạng chậm trễ, né tránh phát ngôn, không kịp thời cung cấp thông tin khiến dư luận dễ bị dẫn dắt trên mạng xã hội.

Do vậy, đại biểu cũng đề nghị bổ sung chế tài cụ thể đối với cơ quan Nhà nước chậm cung cấp thông tin, đặc biệt trong những vụ việc liên quan an toàn xã hội, thiên tai, dịch bệnh, môi trường và sự cố lớn; đồng thời tăng cường công khai thông tin để hạn chế tin giả và củng cố niềm tin của nhân dân.

Sẽ làm rõ trách nhiệm ngăn tư nhân lợi dụng sản phẩm báo chí để trục lợi

Phát biểu sau đó, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng làm rõ vấn đề nhiều đại biểu đề cập liên quan nội dung cá nhân, tổ chức sản xuất thông tin trên không gian mạng gây tác động xấu, cạnh tranh thị phần báo chí và vi phạm bản quyền.

Theo ông, dự thảo Luật Báo chí lần này không điều chỉnh việc đưa thông tin trên không gian mạng của cá nhân. Luật chỉ điều chỉnh tổ chức hoạt động báo chí và quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan hoạt động báo chí. Các hành vi của cá nhân trên không gian mạng đã được quy định tại Luật An ninh mạng và Nghị định của Chính phủ, với đầy đủ chế tài xử lý.

Liên quan những ý kiến về trí tuệ nhân tạo, theo Bộ trưởng, AI là công cụ hỗ trợ quá trình làm báo. Dù sản phẩm báo chí do con người hay AI tạo ra thì khi đăng, phát, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả đều phải chịu trách nhiệm về nội dung. Dự thảo luật có quy định cơ quan báo chí và tác giả phải tuân thủ pháp luật về sở hữu trí tuệ, đạo đức nghề nghiệp và cơ quan báo chí phải có quy định nội bộ về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo.

Về quyền lợi và nghĩa vụ của phóng viên, trong đó có quy định về cấp thẻ nhà báo, hiện cả nước có 21.000 nhà báo được cấp thẻ, trong đó 6.562 người tốt nghiệp đại học chuyên ngành báo chí (31,25%), còn lại 14.438 người tốt nghiệp chuyên ngành khác (68,75%).

Về lý do bổ sung yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, Bộ trưởng cho biết, Bộ đã tham khảo ý kiến rộng rãi các cơ quan, đặc biệt là Hội Nhà báo Việt Nam và thống nhất rằng, đào tạo, bồi dưỡng cho người mới làm báo nhằm bảo vệ uy tín nghề nghiệp, chuẩn mực đạo đức, hạn chế vi phạm; trang bị hành trang nghề nghiệp, bản lĩnh để phóng viên tác nghiệp trong môi trường phức tạp hiện nay.

Việc đào tạo này tương tự yêu cầu đối với luật sư, công chứng viên phải tham gia bồi dưỡng nghiệp vụ.

Bộ trưởng khẳng định, việc này hoàn toàn nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ. Bình quân mỗi năm khoảng 200 - 300 người được cấp thẻ lần đầu và các đối tượng này sẽ tham gia tập huấn.

Về kinh tế báo chí, Bộ trưởng cho hay, mặc dù dự thảo luật không sử dụng cụm từ "kinh tế báo chí", nhưng luật đã có quy định liên quan cơ chế liên kết, cơ chế chính sách.

Theo ông, tới đây, nghị định hướng dẫn thi hành luật sẽ làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu và các cơ quan để tránh tình trạng tư nhân lợi dụng sản phẩm báo chí để trục lợi, trong khi cơ quan báo chí, đơn vị sản xuất lại không được hưởng lợi đúng mức.