Sửa Luật Xây dựng là yêu cầu tiên quyết để góp phần đạt tăng trưởng hai con số

Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) quan trọng và thiết thực đối với người dân, doanh nghiệp trong ngành Xây dựng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Việc sửa luật là yêu cầu tiên quyết để góp phần đạt tăng trưởng 2 con số thời gian tới.

Tạo khung khổ pháp lý mới, thông thoáng, minh bạch

Đây là nhận định của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải trong phát biểu khai mạc Hội thảo Góp ý Hoàn thiện dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) diễn ra sáng 26/9, tại Nhà Quốc hội.

Hội thảo do Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội phối hợp với Bộ Xây dựng và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức. Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng dự và sẽ có phát biểu tiếp thu các ý kiến tại hội thảo.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Trần Văn Khải, dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) là một trong những dự án luật quan trọng và thiết thực đối với người dân, doanh nghiệp trong ngành xây dựng, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới, do đó việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ quan trọng để đạt mục tiêu phát triển.

Luật Xây dựng năm 2014 đã có nhiều đóng góp cho công tác quản lý nhà nước, nhưng trước yêu cầu đổi mới, phát triển, luật đã bộc lộ hạn chế, vướng mắc. Việc sửa đổi toàn diện là cấp bách để tháo gỡ thể chế, tạo động lực mới cho ngành xây dựng và nền kinh tế.

Ông nêu thực tế thủ tục hành chính còn nhiều tầng nấc, phức tạp, kéo dài thời gian thực hiện dự án, tăng chi phí cho doanh nghiệp.

"Khó khăn lớn nhất hiện nay của doanh nghiệp không phải vốn hay đất mà là thủ tục pháp lý. Thủ tục chồng chéo làm đội giá công trình, giảm hiệu quả đầu tư. Nhiều công trình nhà ở dân sinh mất hơn một năm để xin giấy phép xây dựng hay một số dự án bất động sản ở Hà Nội mất vài năm để hoàn thiện thủ tục để triển khai", ông dẫn ví dụ.

Một rào cản khác là tình trạng thiếu đồng bộ giữa các luật, gây lúng túng cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp.

Ngoài ra, luật hiện hành đã lạc hậu so với bối cảnh công nghiệp 4.0 phát triển, thiếu cơ chế khuyến khích khu vực tư nhân, các dự án PPP; thủ tục thẩm định, nghiệm thu truyền thống làm tăng chi phí, chậm tiến độ.

Việc ứng dụng công nghệ mới như BIM, GIS, trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực xây dựng còn chậm, chưa có hành lang pháp lý đầy đủ.

Đặc biệt, hiện nay tổ chức bộ máy nhà nước đã thay đổi với mô hình chính quyền hai cấp, sắp xếp lại đơn vị hành chính, phân cấp thẩm quyền. Điều đó đặt ra vấn đề Luật Xây dựng phải sửa ngay lập tức. Nếu không sẽ gây vướng mắc trong triển khai dự án ở địa phương.

"Để GDP năm tới đạt hai con số, ngành xây dựng phải đóng góp rất lớn. Vừa qua Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư nhiều dự án trọng điểm, nếu không tháo gỡ kịp thời thì không thể đạt mục tiêu tăng trưởng. Vì vậy, sửa đổi Luật Xây dựng lần này là yêu cầu tiên quyết", ông Khải nói và nhấn mạnh mục tiêu chính là tạo khung khổ pháp lý mới, thông thoáng, minh bạch, chuyển từ tư duy quản lý chặt sang tư duy kiến tạo, hài hòa thông lệ quốc tế, khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân.

Dự thảo luật đã đưa ra bốn nhóm chính sách lớn gồm đổi mới phương thức quản lý, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp phân quyền phù hợp với hệ thống chính trị mới và xây dựng luật ngắn gọn, rõ nguyên tắc.

Gợi mở một số vấn đề thảo luận, ông Khải đề nghị các đại biểu cần tập trung làm rõ, góp ý về mức độ khuyến khích doanh nghiệp khi bỏ giấy phép xây dựng cho dự án lớn, rút gọn thủ tục cho dự án nhỏ; việc phân cấp, phân quyền đi đôi với giám sát ra sao, nhất là khi cán bộ cấp xã chưa đủ chuyên môn; làm rõ thêm về phạm vi và trách nhiệm trong công tác hậu kiểm...

Chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn trách nhiệm

Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn đánh giá rất cao các điểm sửa đổi của dự án luật, không chỉ để khơi thông vốn đầu tư công mà kể cả vốn tư nhân hay nhà đầu tư nước ngoài.

Ông Tuấn cho biết, dự luật lần này đã chú trọng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ quản lý chặt chẽ, kiểm soát chi tiết sang trao quyền, gắn trách nhiệm và nâng tính tự chủ cho các chủ thể.

Nhấn mạnh đây là vấn đề rất quan trọng, ông Tuấn cho rằng cần phải làm rõ hậu kiểm như thế nào. Từ thực tế những vấn đề trong lĩnh vực an toàn thực phẩm thời gian qua, có thể thấy việc nâng cao tính thực chất và chặt chẽ của hậu kiểm rất quan trọng.

Ông Tuấn cũng đánh giá trong dự thảo luật đã rất rõ tinh thần cắt giảm mạnh mẽ thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình đầu tư, cấp phép, kiểm tra, giám sát, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Điểm mới thứ ba là dự thảo luật đã khuyến khích đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển xanh, bền vững trong hoạt động xây dựng.

Điểm mới thứ tư là thiết kế luật để bảo đảm tính kỷ cương, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và bảo vệ lợi ích chính đáng của người dân, doanh nghiệp, cân bằng giữa tạo điều kiện thuận lợi và đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, yêu cầu xã hội.

Theo tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), sau khi tiếp thu ý kiến tại phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật phiên thứ hai tháng 9/2025 của Chính phủ, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) được sắp xếp, bố cục lại bao gồm 8 Chương và 97 Điều.

Dự thảo mới nhất sửa quy định về phân loại dự án để xác lập các nội dung quản lý nhà nước về xây dựng theo từng hình thức đầu tư (đầu tư công, PPP, đầu tư kinh doanh) để đảm bảo không chồng lấn về phạm vi điều chỉnh và trình tự thực hiện với các luật: Luật Đầu tư công, Luật PPP, Luật Đầu tư.

Ngoài ra còn có một số sửa đổi quy định về hình thức quản lý dự án; quy định quản lý hợp đồng...

Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định về quyền, trách nhiệm các chủ thể theo hướng phân định rõ hơn quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng (người quyết định đầu tư, chủ đầu tư, nhà thầu tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra, tư vấn quản lý dự án, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công xây dựng).

Đặc biệt, dự thảo Luật đề xuất bãi bỏ ba trong 8 nhóm thủ tục so với Luật Xây dựng hiện hành như thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức; công nhận tổ chức xã hội - nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng; bãi bỏ toàn bộ điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc 10 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực hoạt động xây dựng tại Luật Đầu tư.

Đối với các thủ tục hành chính còn lại, dự thảo Luật sửa đổi theo hướng cắt giảm đối tượng, đơn giản hóa thủ tục, được quy định chi tiết tại Nghị định.