Thiết kế điển hình trường tiểu học và nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai
Ngày 26/11, Viện Kiến trúc quốc gia tổ chức Hội đồng tự đánh giá nghiệm thu cấp cơ sở nhiệm vụ sự nghiệp kinh tế: Thiết kế điển hình công trình công cộng vùng nông thôn đảm bảo yêu cầu về thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai.
Công trình "2 trong 1"
Nhiệm vụ Thiết kế điển hình công trình công cộng vùng nông thôn đảm bảo yêu cầu về thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai bao gồm 2 hạng mục: Thiết kế điển hình trường tiểu học kết hợp điểm tránh trú thiên tai và Thiết kế điển hình nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai.
TS.KTS Hồ Chí Quang, Viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia, Bộ Xây dựng phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp.
Chia sẻ về sự cần thiết của việc thực hiện đề tài, ThS.KTS Nguyễn Quốc Hoàng, Trưởng phòng Quản lý khoa học kỹ thuật và dữ liệu (Viện Kiến trúc quốc gia, Bộ Xây dựng), chủ nhiệm đề tài cho biết, hệ thống các trường tiểu học và nhà văn hóa thôn tại khu vực miền núi phía Bắc và Bắc Trung bộ đang chịu tác động nặng nề bởi nhiều loại hình thiên tai như lũ quét, sạt lở đất, mưa đá, rét đậm - rét hại…
Những yếu tố này không chỉ gây hư hỏng nghiêm trọng cơ sở vật chất của trường học và nhà văn hóa, mà còn gây ra nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng trường học và nhà văn hóa an toàn trước thiên tai là yêu cầu rất cấp thiết.
Trên cơ sở khảo sát thực tế, nhóm nghiên cứu xây dựng 6 mẫu thiết kế, bao gồm 3 mẫu trường quy mô 10 lớp và 3 mẫu trường quy mô 5 lớp.
Quy mô phòng học là 35 học sinh/lớp. Quy mô trường được xác định dựa trên các yếu tố như định hướng phát triển dân số, việc phân bố dân cư, dự báo nhu cầu phát triển giáo dục trong tương lai, đặc thù của cấp học…
Một là điểm trường quy mô 5 lớp, diện tích tối thiểu 1.750m2, phục vụ khoảng 175 học sinh. Hai là trường tiểu học quy mô 10 lớp, diện tích tối thiểu là 3.500m2, phục vụ khoảng 350 học sinh.
ThS.KTS Nguyễn Quốc Hoàng, chủ nhiệm đề tài Thiết kế điển hình công trình công cộng vùng nông thôn đảm bảo yêu cầu về thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai.
Công trình trường tiểu học kết hợp điểm tránh trú thiên tai là công trình cấp III, cao từ 1 - 4 tầng, bao gồm 5 khối chức năng chính: Khối phòng học tập; khối phòng hỗ trợ học tập; khối hành chính và phụ trợ; khu sân chơi, thể dục thể thao; khối phục vụ sinh hoạt kết hợp chức năng tránh trú thiên tai.
Đối với Thiết kế điển hình nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai, nhóm nghiên cứu đưa ra 10 mẫu thiết kế, minh họa cho 2 quy mô công trình nhà văn hóa thôn, tương ứng 2 quy mô của hội trường 100 chỗ và 200 chỗ.
Các mẫu thiết kế được phân chia theo khu vực áp dụng, 5 mẫu cho khu vực miền núi phía Bắc và 5 mẫu cho khu vực miền núi Bắc Trung bộ. Giải pháp kiến trúc phải hợp lý về công năng, phù hợp đặc điểm khí hậu của từng vùng miền.
Công trình nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai là công trình cấp III, cao 1 - 2 tầng, bao gồm 3 khối chức năng chính: Khối hoạt động quần chúng; khối phụ trợ; sân tập thể thao đơn giản.
Nhiệm vụ thiết kế cũng đưa ra các yêu cầu cơ bản đối với giải pháp thiết kế như công trình nên được xây dựng tại các khu vực địa hình cao hơn so với các vùng xung quanh để tránh ngập lụt; công trình cần tránh xa những khu vực có nguy cơ sạt lở đất, lũ quét, tránh các vị trí có gió mạnh…
Khu đất xây dựng trường tiểu học và nhà văn hóa thôn phải có không gian đủ rộng để bố trí các khu vực trú ẩn an toàn khi xảy ra thiên tai; có hệ thống giao thông thuận lợi, đảm bảo có đường tiếp cận dễ dàng cho xe cứu hộ, cứu nạn.
Các công trình trường tiểu học và nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai phải đảm bảo yêu cầu "2 trong 1". Bình thường có thể là địa điểm học tập, vui chơi, sinh hoạt văn hóa cộng đồng, nhưng khi có thiên tai thì sẽ là nơi trú ẩn cho người dân.
Quà tặng cho người dân vùng thiên tai
Nhận xét về các thiết kế điển hình trường tiểu học và nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai, TS.KTS Lê Thị Bích Thuận, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng đánh giá, nhiệm vụ thiết kế điển hình được nghiên cứu công phu, nội dung đầy đủ, rõ ràng và khoa học; đáp ứng mục tiêu xây dựng trường tiểu học và nhà văn hóa kết hợp tránh trú thiên tai vùng miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ; đáp ứng các yêu cầu về đào tạo, sinh hoạt văn hóa, kết hợp bảo vệ an toàn cho người dân.
TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng đánh giá các thiết kế điển hình có tính thực tiễn cao.
Các thiết kế điển hình có tính thực tiễn cao, sau khi được nghiệm thu và ban hành sẽ là căn cứ để địa phương tham khảo, lựa chọn và xây dựng trường tiểu học, nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai hiệu quả.
TS.KTS Lê Thị Bích Thuận cũng đóng góp một số ý kiến để nhóm nghiên cứu chỉnh sửa, hoàn thiện thiết kế điển hình như bổ sung yêu cầu về an toàn đáp ứng phục vụ tránh trú khi xảy ra thiên tai; bổ sung tỷ lệ khu vệ sinh lớn hơn; bổ sung khu vực kho lưu trữ và hệ thống cung cấp hoặc dự trữ nước sạch theo tiêu chuẩn nhà ở; bổ sung giải pháp lấy ánh sáng trên mái và sử dụng hệ thống tấm thái dương năng trong thời gian người dân tránh trú; bổ sung khái toán vật liệu xây dựng, chi phí xây dựng…
TS.KTS Trịnh Hồng Việt, Phó viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia đề nghị bổ sung các kịch bản tránh trú thiên tai; đảm bảo sự nhất quán về quy mô giữa các mẫu thiết kế...
TS.KTS Trịnh Hồng Việt, Phó viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia đóng góp ý kiến.
Cũng tại cuộc họp, các thành viên của Hội đồng nghiệm thu đóng góp thêm một số ý kiến cho nhóm nghiên cứu như cần phân tích sâu hơn về nội dung tránh trú thiên tai; bổ sung hướng dẫn vận hành, chuyển đổi chức năng công trình sang mục đích tránh trú thiên tai; nên có biển hướng dẫn người dân tìm đến nơi tránh trú; bổ sung nội dung về thông tin liên lạc; bổ sung giải pháp đảm bảo điện, nước cho sinh hoạt dài ngày; nghiên cứu kết hợp các công trình (trường tiểu học, nhà văn hóa thôn) để hình thành điểm tránh trú thiên tai toàn diện...
Xem xét thiết kế đường dốc cho người khuyết tật và hỗ trợ vận chuyển nhu yếu phẩm; nghiên cứu giải pháp khai thác không gian dưới mái dốc; thiết kế cửa mái làm nơi thoát hiểm hoặc nhận đồ cứu hộ…
Kết luận cuộc họp, TS.KTS Hồ Chí Quang, Viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia đề nghị, nhóm nghiên cứu phải làm rõ giá trị nền tảng của thiết kế trường tiểu học kết hợp điểm tránh trú thiên tai là dạy học hay tránh trú thiên tai; làm rõ giá trị thực tiễn mang lại cho xã hội; làm rõ tính an toàn nếu áp dụng thiết kế; làm rõ quy chuẩn, tiêu chuẩn và quy định pháp luật để áp dụng; làm rõ tập quán sống và nền tảng khoa học công nghệ đổi mới hiện nay; bổ sung giải pháp chuyển giao công nghệ; chỉnh sửa tên gọi địa danh phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…
Một mẫu thiết kế trường tiểu học kết hợp điểm tránh trú thiên tai quy mô 10 lớp, áp dụng cho các khu vực miền núi Bắc Trung bộ.
Đối với thiết kế nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai, Viện trưởng Hồ Chí Quang đề nghị nhóm nghiên cứu xem xét lại phương án kiến trúc, đảm bảo công trình phải mang hơi thở của thời đại, thể hiện tính đổi mới, sáng tạo; bổ sung tính pháp lý của nhà văn hóa thôn, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; làm rõ yêu cầu đặc thù của công trình về hội họp, sinh hoạt văn hóa và tránh trú thiên tai…
Viện trưởng Hồ Chí Quang nhấn mạnh, nhóm nghiên cứu phải sớm hoàn thành thiết kế điển hình đạt chất lượng tốt để mang đến một món "quà tặng ý nghĩa" cho người dân vùng thiên tai.
Hội đồng nghiệm thu cơ sở nhất trí chấm thiết kế điển hình trường tiểu học kết hợp điểm tránh trú thiên tai đạt 32,6 điểm và thiết kế điển hình nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai đạt 32,2 điểm, xếp loại Khá, được thông qua.
Một mẫu thiết kế nhà văn hóa thôn kết hợp điểm tránh trú thiên tai cho khu vực miền núi Bắc Trung Bộ, quy mô 100 chỗ.
Thay mặt nhóm nghiên cứu, ThS.KTS Nguyễn Quốc Hoàng tiếp thu các ý kiến góp ý để hoàn thiện đề tài, trước khi gửi nghiệm thu cấp Bộ vào tháng 12/2025.