Vận tải thủy có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của Phú Quốc, biến nơi đây thành trung tâm kinh tế biển của quốc gia, là đô thị biển đảo đặc sắc, trung tâm du lịch nghỉ dưỡng sinh thái biển - đảo tầm cỡ khu vực và quốc tế.
238 phương tiện thủy nội địa hoạt động vận tải khách du lịch
Ngày 15/10, thông tin từ UBND tỉnh An Giang cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Mừng đã ký phê duyệt Đề án quản lý hoạt động vận tải thủy phục vụ phát triển du lịch của Đặc khu Phú Quốc, do Sở Xây dựng tỉnh chủ trì thực hiện.
Phú Quốc đang phát triển mạnh mẽ thành "thiên đường" du lịch dẫn đến số lượng phương tiện thủy hoạt động chở khách du lịch tăng nhanh chóng.
Theo đó, mục tiêu của đề án là phát triển vận tải thủy phục vụ du lịch đồng bộ, hiện đại, nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần đưa Đặc khu Phú Quốc trở thành đô thị biển đảo, trung tâm dịch vụ du lịch có sức hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế vào năm 2040.
Vận tải thủy có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội tỉnh An Giang nói chung và Đặc khu Phú Quốc nói riêng, trở thành trung tâm kinh tế biển của quốc gia, là đô thị biển đảo độc đáo, đặc sắc, trung tâm du lịch nghỉ dưỡng sinh thái biển - đảo tầm cỡ khu vực và quốc tế.
Theo báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh An Giang, tính đến hết tháng 12/2024, trên địa bàn tỉnh có 238 phương tiện thủy nội địa hoạt động vận tải khách du lịch được cơ quan đăng kiểm chứng nhận mang cấp tàu VR SI, VR SB và VRH HSC SB, VRH HSC SI, trọng tải từ trên 12 khách đến 70 khách, công suất máy chính 35 CV - 1.000 CV.
Trong đó, trên địa bàn Đặc khu Phú Quốc có 203 phương tiện, gồm 106 phương tiện cấp đăng kiểm VR SB, VRH HSC SB; 97 phương tiện du lịch cấp đăng kiểm VR SI, VRH HSC SI. Địa bàn hoạt động của phương tiện du lịch tập trung tại các khu vực Rạch Giá, Hà Tiên, Phú Quốc, Kiên Lương và Kiên Hải.
Thực trạng quản lý vận tải hành khách, cấp phép hoạt động cho các phương tiện du lịch còn lỏng lẻo, chưa được kiểm soát chặt chẽ, nhiều phương tiện hoạt động mà chưa được cấp phép.
Theo thống kê của Cảng vụ Đường thủy nội địa, tại Phú Quốc có 97 phương tiện hoạt động không đúng vùng hoạt động theo quy định của pháp luật giao thông đường thủy nội địa. Tình trạng hoán cải phương tiện vẫn diễn ra phổ biến, như tàu vỏ composite gắn máy ngoài, tàu cá hoán cải công suất máy 5 CV - 100 CV phục vụ hoạt động ngư nghiệp, dân sinh, đưa khách ra tàu du lịch vẫn tham gia hoạt động vận tải khách du lịch tham quan sinh thái biển.
Ông Lê Việt Bắc, đại diện Sở Xây dựng tỉnh An Giang cho biết, theo Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 6/2/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đồ án Quy hoạch chung TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang (nay là Đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang) đến năm 2040, mục tiêu phát triển Đặc khu Phú Quốc trở thành một đô thị biển đảo - trung tâm dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng chất lượng cao, có bản sắc, có sức hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế; đồng thời là trung tâm thương mại, dịch vụ và chăm sóc sức khỏe, điều dưỡng ứng dụng công nghệ cao tầm cỡ khu vực và quốc tế, đầu mối quan trọng về giao thông vận tải nội vùng, cảng biển và cảng hàng không quốc tế.
Cũng theo Sở Xây dựng tỉnh An Giang, Phú Quốc đang phát triển mạnh mẽ thành "thiên đường" du lịch, dẫn đến số lượng phương tiện thủy chở khách tăng nhanh chóng. Tuy nhiên, công tác quản lý vận tải hành khách và cấp phép hoạt động cho các phương tiện du lịch còn thiếu đồng bộ, nhiều phương tiện chưa được cấp phép vẫn hoạt động. Công tác kiểm tra, giám sát phương tiện du lịch chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến tình trạng nhiều tàu thuyền không đảm bảo an toàn kỹ thuật, thiếu trang thiết bị cứu sinh, định biên thuyền viên...
Sự chồng chéo trong quản lý giữa các cơ quan chức năng (Cảng vụ đường thủy nội địa, Biên phòng, Du lịch, Thủy sản...) gây khó khăn trong việc kiểm tra, xử lý vi phạm. Nhiều phương tiện mang cấp đăng kiểm VR SI (chỉ được phép hoạt động trên sông) vẫn chở khách du lịch ven biển, vi phạm quy định. Bên cạnh đó, thiếu bến bãi, điểm đón trả khách, nhiều phương tiện phải đón khách tại các vị trí không phép, không có cầu cảng hoặc bến tiếp nhận, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao.
Huy động nguồn lực xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng bến, cảng
Hiện nay, tỉnh An Giang có 25 tuyến vận tải từ bờ ra đảo, tuyến nối đảo và tuyến ven biển. Trong đó, có 7 tuyến do Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) công bố tại Thông tư số 10/2024/TT-BGTVT ngày 10/4/2024, sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về quản lý tuyến vận tải thủy từ bờ ra đảo trong vùng biển Việt Nam, hiện do Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam tổ chức quản lý.
Đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang hiện có 8 bến, cảng thủy nội địa, trong đó, có 4 bến cảng phục vụ du lịch nhưng quy mô nhỏ lẻ, hạ tầng kỹ thuật bến thủy nội địa chưa đảm bảo, không có nhà chờ và công trình phụ trợ.
Thực tế, đang khai thác 4/7 tuyến gồm: Rạch Giá - Phú Quốc, Rạch Giá - Nam Du, Hà Tiên - Phú Quốc và Phú Quốc - Thổ Châu (đạt 57,1%); 18 tuyến đường thủy nội địa từ bờ ra đảo, nối giữa các đảo do địa phương quản lý với tổng chiều dài 310km phục vụ nhu cầu đi lại và phát triển kinh tế địa phương. Trong đó, có 12 tuyến luồng đường thủy nội địa đang khai thác.
Có 5 tuyến vận tải kết nối với Đặc khu Phú Quốc do Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam quản lý gồm: Rạch Giá - Phú Quốc, Kiên Lương - Phú Quốc, Hà Tiên - Phú Quốc, Phú Quốc - Thổ Châu, Nam Du - Phú Quốc. Tuy nhiên, thực tế mới khai thác phục vụ du lịch được 3/5 tuyến (đạt 60%), còn hai tuyến Nam Du - Phú Quốc và Kiên Lương - Phú Quốc hiện chỉ có hoạt động vận tải hàng hóa.
Ngoài ra, có hai tuyến vận tải nối giữa các đảo (đường thủy nội địa) do địa phương quản lý là tuyến An Thới - Hòn Thơm và tuyến quanh các đảo.
Theo Sở Xây dựng tỉnh An Giang, trên địa bàn Đặc khu Phú Quốc hiện có 8 bến cảng thủy nội địa, trong đó có 4 bến cảng phục vụ du lịch gồm: Dương Đông, Hòa Bình - Hàm Ninh, Quốc Chánh, Thạch Thới và 3 bến cảng biển phục vụ kết hợp khách quốc tế là An Thới, Dương Đông và Bãi Vòng. Tuy nhiên, quy mô các cảng, bến khách du lịch đa phần nhỏ lẻ, hạ tầng kỹ thuật chưa đảm bảo, thiếu nhà chờ và công trình phụ trợ.
Chủ tịch UBND tỉnh An Giang chỉ đạo khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào kết cấu hạ tầng cảng, bến và phương tiện vận tải thủy du lịch thông qua các hình thức đa dạng. Tỉnh cũng sẽ ban hành và thực thi hiệu quả các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhằm tạo môi trường đầu tư hấp dẫn, thông thoáng cho các nhà đầu tư vào lĩnh vực vận tải thủy du lịch; định hướng xã hội hóa đầu tư một số cảng, bến trọng điểm trên cơ sở quy hoạch được duyệt cho từng khu vực, phù hợp với vai trò, chức năng và tiềm năng phát triển.
Đồng thời, tỉnh yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hoạt động vận tải khách du lịch bằng phương tiện thủy nội địa trên địa bàn Đặc khu Phú Quốc, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn cho du khách; nghiên cứu, đề xuất đưa một số tuyến vận tải khách du lịch ven bờ biển, quanh các đảo vào khai thác nhằm kết nối các điểm đến.
Tỉnh An Giang cũng tập trung chỉ đạo giải quyết hiệu quả những bất cập trong quản lý nhà nước về vận tải thủy phục vụ du lịch; xây dựng căn cứ pháp lý để lập kế hoạch, xây dựng cơ chế phối hợp tăng cường quản lý, kiểm tra, kiểm soát phương tiện du lịch của các sở, ngành, địa phương, nhằm bảo đảm phương tiện hoạt động đúng quy định, an toàn, không gây ô nhiễm môi trường và hạn chế tranh chấp trong hoạt động vận tải thủy.