Bộ trưởng Xây dựng: Dự án cấp bách cần cơ chế đặc thù, nếu chờ thủ tục sẽ đội vốn

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết do quy trình đấu thầu gặp khó khăn, ảnh hưởng tới tiến độ các dự án giao thông nên các dự án cấp bách cần có cơ chế đặc thù. Nếu phải chờ thủ tục 1-3 năm, sẽ dẫn đến trượt giá, đội vốn.

Mục tiêu hoàn thành năm 2026 hoàn toàn khả thi

Chiều 20/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku; đường Vành đai 4 TP.HCM; điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu giai đoạn 1

Các đại biểu đều đồng tình với sự cần thiết đầu tư và điều chỉnh chủ trương đầu tư của 3 dự án.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) tán thành với sự cần thiết của việc Chính phủ trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1.

Đây không chỉ là công trình hạ tầng giao thông trọng yếu mà còn mang tính chiến lược trong việc kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đặc biệt là giữa cảng hàng không quốc tế Long Thành, hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải và tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Việc Quốc hội xem xét điều chỉnh tổng mức đầu tư là cần thiết nhằm cập nhật các yếu tố phát sinh trong quá trình triển khai trên thực tế, nhất là chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các hạng mục kỹ thuật thiết yếu khác. Qua đó, bảo đảm tính đồng bộ, an toàn và hiệu quả khai thác của dự án.

Qua nghiên cứu, ông Hùng đánh giá việc đề xuất điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án từ 17.837 tỷ đồng lên 21.551 tỷ đồng là kết quả của quá trình triển khai trên thực tế, phản ánh đầy đủ các yếu tố biến động khách quan, đặc biệt là chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Về tiến độ triển khai dự án, dự án thành phần 3 do tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đảm nhận, với chiều dài 19,5km, đã được khởi công ngày 18/6/2023, đồng loạt cùng với bốn dự án giao thông trọng điểm của quốc gia.

Nhờ sự nỗ lực cao của địa phương, chủ đầu tư, đơn vị thi công và tư vấn giám sát, dự án đã được triển khai thi công 3 ca 4 kíp và đã hoàn thành thông xe kỹ thuật vào ngày 19/4/2025, vượt tiến độ sớm hơn 6 tháng so với yêu cầu của Chính phủ.

"Thành công này là minh chứng cho sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân vùng dự án. Do đó, với đà này, mục tiêu hoàn thành tuyến vào năm 2026 là hoàn toàn có khả thi", ông Hùng nói và đề nghị Quốc hội chấp thuận thông qua điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1.

Cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ là động lực phát triển cả vùng

Góp ý về dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, đại biểu Siu Hương (đoàn Gia Lai) cho biết, đây là dự án có ý nghĩa chiến lược, là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và thúc đẩy liên kết vùng.

Đồng thời, là trục giao thông Đông - Tây quan trọng nhất kết nối khu vực Tây Nguyên với các cảng biển lớn như Quy Nhơn, Dung Quất, đồng thời mở ra cơ hội giao thương xuyên biên giới với Nam Lào và Đông Bắc Campuchia.

Nêu thực trạng quốc lộ 19 hiện đang là tuyến độc đạo kết nối Quy Nhơn và Pleiku sau một thời gian khai thác đã lộ nhiều bất cập, nhiều đoạn qua đèo An Khê, Mang Yang quanh co, hiểm trở khiến tốc độ di chuyển trung bình chỉ đạt 40-50km/h.

Dự báo đến năm 2030, lưu lượng xe trên tuyến này lên tới 16.000-23.000 xe/ngày đêm, vượt xa năng lực đáp ứng hiện tại của quốc lộ 19 (chỉ khoảng 11.000-12.800 xe).

Đại biểu Siu Hương khẳng định dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được xây dựng, hoàn thành sẽ giảm tải cho tuyến quốc lộ 19, rút ngắn thời gian di chuyển từ 3,5-4 giờ xuống còn 2-2,5 giờ; giảm 50-60% chi phí vận tải, nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng nông sản chủ lực của Tây Nguyên (cà phê, hồ tiêu, cao su).

Đồng thời, thúc đẩy phát triển các khu, cụm công nghiệp, trung tâm logistics và các khu du lịch, di tích lịch sử dọc tuyến như Di tích Tây Sơn Thượng đạo.

Mặt khác, trong bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, khi Bình Định và Gia Lai được sáp nhập thành tỉnh Gia Lai mới với trung tâm hành chính đặt tại Quy Nhơn, tuyến cao tốc này sẽ trở thành cầu nối huyết mạch.

Theo đại biểu, tỉnh Gia Lai đã rất chủ động trong công tác chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án như thống nhất hướng tuyến, rà soát 60 mỏ đất đắp và 38 mỏ đá, cam kết bố trí ngân sách cho giải phóng mặt bằng.

Từ đó, bà đề nghị Quốc hội ủng hộ, biểu quyết thông qua chủ trương đầu tư dự án, để có thể khởi công vào cuối năm 2025 và hoàn thành vào năm 2029, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của tỉnh Gia Lai mới.

Cùng góp ý về dự án này, đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (đoàn Bến Tre) đề cập về cơ chế chỉ định thầu.

Đại biểu tán thành việc chỉ định với gói thầu tư vấn để đẩy nhanh tiến độ, vì đây là khâu thường tốn nhiều thời gian. Nhưng với các gói thầu xây lắp, đề nghị không ghi "chỉ định thầu" ngay trong dự thảo Nghị quyết.

Thay vào đó, nên giao Chính phủ quyết định hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp theo Luật Đấu thầu tùy theo tính cấp bách của từng giai đoạn, để lựa chọn được nhà thầu có năng lực tốt nhất.

Trong trường hợp đấu thầu, ông đề nghị áp dụng hình thức "một gói thầu, hai túi hồ sơ".

"Nghĩa là bước đầu đánh giá năng lực kỹ thuật của nhà thầu, sau đó mới xét đến yếu tố giá. Bởi hiện nay, nhiều dự án đầu tư công có hiện tượng nhà thầu bỏ giá thấp để trúng thầu, nhưng sau đó nảy sinh nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đây là bài học thực tiễn mà chúng ta cần rút kinh nghiệm", ông Sơn giải thích thêm.

Về việc phân chia gói thầu, theo đại biểu, đây là dự án lớn, có tổng mức đầu tư trên 1,7 tỷ USD, đi qua hai tỉnh – trước đây là Gia Lai và Bình Định, nay sau sắp xếp hành chính chỉ còn một tỉnh.

Dự kiến ban đầu chia làm hai gói thầu nhưng nay là một tỉnh, đại biểu cũng đồng tình tiếp tục giữ phương án chia làm hai gói để đẩy nhanh tiến độ.

Tuy nhiên, ông lưu ý yếu tố kỹ thuật của dự án này vì địa hình phức tạp, cần có sự tham gia chặt chẽ của Bộ Xây dựng trong quá trình triển khai.

Chờ thủ tục mất 1-3 năm sẽ dẫn đến trượt giá, đội vốn

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu về dự án cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu giai đoạn 1, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, sở dĩ tổng mức đầu tư của dự án (đặc biệt là phần kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng) vượt hơn 3.000 tỷ đồng ở cả Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu là do quá trình khảo sát, lập chủ trương đầu tư từ năm 2019–2020.

Đến khi triển khai thi công vào năm 2023–2024 thì phải áp dụng đơn giá mới, dẫn đến chênh lệch đáng kể.

Bên cạnh đó, dự án phát sinh thêm một nút giao khác mức Mỹ Xuân – Ngãi Giao kéo theo chi phí giải phóng mặt bằng và chi phí xây lắp.

Làm rõ ý kiến về chính sách đặc thù, cơ chế chỉ định thầu của đại biểu Nguyễn Trúc Sơn, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, do quy trình đấu thầu gặp khó khăn, ảnh hưởng tới tiến độ các dự án giao thông nên mới cần xin cơ chế đặc thù từ Quốc hội cho các dự án cấp bách.

"Nếu thủ tục mất 1-3 năm, sẽ dẫn đến trượt giá, đội vốn", Bộ trưởng nói và nhấn mạnh khi áp dụng hình thức chỉ định thầu vẫn phải tuân thủ chặt chẽ quy định.