Bộ Xây dựng vừa báo cáo Chính phủ phương án đầu tư mở rộng 18 đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo hình thức PPP, sơ bộ tổng mức đầu tư hơn 152.000 tỷ đồng.
Phương án ưu tiên mở rộng ngay lên 6 làn xe; đồng thời đề xuất phân chia thành 2 dự án lớn khu vực Bắc - Nam để giảm vốn ngân sách hỗ trợ, bảo đảm tính đồng bộ và hiệu quả khai thác.
Mở rộng ngay lên 6 làn xe, triển khai theo phương thức PPP
Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài khoảng 2.055km, quy mô từ 6 - 12 làn xe. Đến nay, 1.652km đã đưa vào khai thác. Khoảng 388km đang thi công thuộc giai đoạn 2021-2025, chủ yếu quy mô 4 làn xe hạn chế.
Theo Bộ Xây dựng việc đầu tư mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông là phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước, quy định của pháp luật, góp phần nâng cao năng lực vận tải, ATGT, sớm hoàn thiện công trình giao thông chiến lược để thúc đẩy liên kết vùng, tạo động lực và góp phần tăng trưởng nhanh, bền vững trong giai đoạn tới.
Tính đến hết năm 2025, còn khoảng 1.222km cao tốc 4 làn hạn chế, gồm các đoạn: Cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng (43km), Mai Sơn - Cam Lộ (465km), Quảng Ngãi - Phan Thiết (580km) và Mỹ Thuận - Cà Mau (134km).
Để đáp ứng nhu cầu vận tải và thuận lợi triển khai, Bộ Xây dựng kiến nghị trước mắt chỉ đầu tư mở rộng đoạn Hà Nội - TP.HCM, gồm 18 dự án thành phần với chiều dài khoảng 1.144km.
Các đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ - Cà Mau (149km) chưa xem xét mở rộng do nhu cầu vận tải chưa cao, điều kiện thi công khó khăn, nguồn vật liệu khan hiếm.
Trong 18 đoạn tuyến, có 3 đoạn đang thu phí theo hợp đồng BOT; 15 đoạn còn lại đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ phải thu phí theo quy định.
Bộ Xây dựng đề xuất mở rộng ngay lên 6 làn xe theo quy hoạch, với sơ bộ tổng mức đầu tư hơn 152.000 tỷ đồng.
Về phương thức đầu tư, sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 (ngày 4/5/2025) về phát triển kinh tế tư nhân, đã có 10 doanh nghiệp đề xuất tham gia dự án.
Bộ Xây dựng khẳng định việc mở rộng cao tốc sẽ triển khai theo phương thức PPP, hợp đồng BOT, phù hợp định hướng huy động nguồn lực tư nhân.
Đề xuất chia 2 dự án Bắc - Nam để tăng hiệu quả tài chính
Về phương án phân chia các đoạn tuyến, Bộ Xây dựng cho biết: các đoạn phía Bắc (Mai Sơn - QL45 - Nghi Sơn - Diễn Châu) và phía Nam (Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây) có hiệu quả tài chính cao, trong khi các đoạn miền Trung hiệu quả thấp, cần vốn nhà nước hỗ trợ.
Do đó, Bộ đề xuất kết hợp các đoạn tuyến để bảo đảm đồng bộ và giảm tối đa vốn nhà nước.
Đối với 3 đoạn đang khai thác BOT (Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, dài 178km, tổng mức đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng), Bộ đã làm việc với nhà đầu tư.
Tuy nhiên, do tính hấp dẫn thấp, các nhà đầu tư đề nghị cần vốn nhà nước hỗ trợ. Theo Luật Đường bộ 2024, Bộ sẽ tiếp tục đàm phán; trường hợp cần thiết có thể ghép với các đoạn khác để nâng tính khả thi.
Đối với 15 đoạn đã và đang đầu tư công (966 km, vốn khoảng 126.758 tỷ đồng), Bộ nghiên cứu nhiều phương án phân chia.
Cụ thể, với phương án 2 dự án (phía Bắc và phía Nam): Ưu điểm là quy mô đủ lớn để các đoạn hiệu quả cao hỗ trợ đoạn hiệu quả thấp; hạn chế tối đa vốn nhà nước; thuận lợi trong quản lý, khai thác.
Nhược điểm là quy mô lớn, yêu cầu nhà đầu tư có năng lực mạnh. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã cho ý kiến, nhiều doanh nghiệp quan tâm như Xuân Trường, VIDIFI (phía Bắc); Đèo Cả, Sơn Hải (phía Nam).
Phương án 5 - 6 dự án, ưu điểm là vốn nhỏ, dễ thu hút nhà đầu tư. Nhược điểm là các dự án gần Hà Nội, TP.HCM dễ hấp dẫn, trong khi miền Trung ít được quan tâm, phải có vốn nhà nước hỗ trợ, dẫn tới nguy cơ triển khai thiếu đồng bộ. Đã có 4 doanh nghiệp quan tâm đến phương án này.
Bộ Xây dựng nhận định: Phân chia ít dự án sẽ giúp rút ngắn thời gian thu phí tổng thể, tăng tính đồng bộ, tối ưu chi phí. Phương án 2 dự án là phù hợp nhất.
Bộ cũng cho biết sẽ nghiên cứu phạm vi đầu tư để giảm vốn nhà nước, khuyến khích liên danh nhà đầu tư. Trường hợp cần thiết sẽ đề xuất cơ chế đặc thù, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025.
Ngoài ra, các đoạn do Nhà nước đầu tư (Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Hòa Liên - Túy Loan) sau khi hoàn thành sẽ được thu phí. Bộ dự kiến kết hợp thu phí với các đoạn BOT để đồng bộ, tối ưu chi phí vận hành, bảo trì.
Tiến độ thực hiện: sau khi hoàn thành thiết kế cơ sở, dự kiến thi công khoảng 2 năm. Toàn tuyến mở rộng dự kiến hoàn thành giai đoạn 2026-2030. Một số đoạn có thể khởi công sớm nhất quý II/2026 và đưa vào khai thác cuối năm 2028.
Thực hiện Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, chỉ đạo của Chính phủ, tổng hợp ý kiến của các nhà đầu tư và để việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông hiệu quả, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ cho ý kiến định hướng nội dung về việc phân chia số lượng dự án, sử dụng vốn Nhà nước, lộ trình thực hiện.
Trước mắt, Bộ Xây dựng tổ chức thu phí các đoạn tuyến sau khi hoàn thành theo đúng Nghị quyết của Quốc hội, Luật Đường bộ (dự kiến từ tháng 1/2026). Sau khi lựa chọn được các nhà đầu tư, Bộ Xây dựng sẽ bàn giao công tác thu phí theo hợp đồng dự án.