Cần mở rộng quy định để tạo điều kiện cho hoạt động kinh tế báo chí

Chiều 8/10, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Góp ý vào dự thảo luật, nhiều đại biểu cho rằng cần mở rộng quy định để tạo không gian cho cơ quan báo chí có hoạt động kinh tế thông thoáng, hiệu quả.

Yêu cầu báo chí tự chủ, nâng cao chất lượng nhưng siết ngân sách thì rất khó 

Tham gia góp ý kiến vào dự thảo luật, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng nếu đưa điều khoản kinh tế báo chí vào luật, việc soạn thảo sẽ khó bởi vì khái niệm kinh tế rất rộng, bao gồm cả quan hệ cung - cầu, hoạt động kinh doanh và nhiều yếu tố khác.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, theo thông lệ, chỉ nên đề cập đến vấn đề tài chính và tài sản của các cơ quan báo chí.

"Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay rất đa dạng, nhiều khi phải vận hành theo cơ chế thị trường. Nếu chỉ quy định chung chung là "đơn vị sự nghiệp công lập" sẽ gây khó khăn, vì trên thực tế họ có thể tổ chức hoạt động như một đơn vị kinh tế, phải chấp nhận vay vốn ngân hàng, thế chấp và cạnh tranh để sản phẩm có hiệu quả, có nguồn thu", ông Hải nói và đề nghị cần có quy định rõ ràng về quản lý tài chính, thu - chi của cơ quan báo chí.

Quan tâm về hoạt động quyên góp, cứu trợ của báo chí, Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá báo chí có vai trò rất lớn trong việc huy động cứu trợ, tài trợ, đặc biệt trong các đợt thiên tai, lũ lụt.

Nhấn mạnh hoạt động này diễn ra thường xuyên và có tác động rất tốt, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần luật hóa quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của báo chí trong hoạt động này, bao gồm cả quản lý tài chính, công khai, minh bạch các quỹ quyên góp theo nguyên tắc nhất định.

Cùng liên quan về kinh tế báo chí, Chủ nhiệm Ủy Ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị các quy định liên quan cần "mở" nhiều hơn.

Bởi vì một mặt yêu cầu các cơ quan báo chí phải tự chủ, mặt khác lại yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động và hiệu quả, nếu không có nguồn lực, nguồn đầu tư từ ngân sách nhà nước bị siết, thì sẽ rất khó thực hiện.

Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cần mở rộng quy định để tạo điều kiện cho hoạt động kinh tế báo chí.

"Chúng ta đã có sẵn các cơ chế kinh tế cho doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công, tôi đề nghị cho phép nghiên cứu và vận dụng các cơ chế này, để mở không gian cho cơ quan báo chí có hoạt động kinh tế báo chí thông thoáng, hiệu quả, đồng thời đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật", ông Mãi nói.

Tiếp tục rà soát quy định về kinh tế báo chí

Quan tâm về kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, theo giải thích từ ngữ của dự thảo luật, đây là kênh thông tin do cơ quan báo chí thiết lập trên mạng xã hội để cung cấp, truyền dẫn thông tin.

Vậy các kênh cá nhân trên TikTok, YouTube, nơi người dùng cũng thực hiện các hoạt động truyền tải, tổng hợp thông tin, hình ảnh và thu hút hàng triệu "người theo dõi" - một khái niệm mới thay cho "bạn đọc" hay "khán giả" - thì có được coi là loại hình báo chí, kênh thông tin, hay trang tin điện tử tổng hợp hay không?

Cũng liên quan đến khái niệm về báo chí, bà chỉ ra, trong dự thảo luật liệt kê các loại hình: báo chí in, báo chí điện tử, báo chí nói và báo chí hình. Trong đó, báo chí điện tử dường như bao gồm tất cả các định dạng (chữ viết, âm thanh, hình ảnh) được lan truyền trên không gian mạng.

"Vậy những nền tảng như TikTok hay YouTube, với lượng người theo dõi lớn, có được xem là một dạng báo chí đặc biệt không? Việc chỉ cố định bốn loại hình báo chí như hiện nay liệu có bỏ sót các hình thức mới có thể phát sinh trong tương lai không?", bà Hải nêu vấn đề và đề nghị Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch làm rõ thêm.

Tham gia góp ý vào dự án luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh trước sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới, cần có cơ chế phù hợp để phát triển sự nghiệp báo chí cách mạng, tăng cường sự hiện diện mạnh mẽ của báo chí cách mạng trên các nền tảng mạng xã hội, giữ vững mặt trận thông tin tuyên truyền.

Đồng thời, ông yêu cầu tiếp tục sắp xếp hệ thống báo chí theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đúng theo tinh thần Nghị quyết 18 và cuộc cách mạng sắp xếp tổ chức bộ máy; tăng cường trách nhiệm của cơ quan chủ quản, người đứng đầu.

Ông cũng cho rằng báo chí cần thực hiện tốt vai trò thông tin tuyên truyền, tạo sự đồng thuận, củng cố niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng và cổ vũ các mô hình, cách làm sáng tạo, gương người tốt, việc tốt. Ngoài ra, cần phát triển cơ quan, tập đoàn báo chí chủ lực quốc gia có vai trò định hướng thông tin…

Cuối phần thảo luận, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng giải trình, làm rõ các ý kiến đại biểu.

Về chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội với việc rà soát để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa Luật Báo chí sửa đổi với các luật khác, Bộ trưởng Hùng cho hay trong quá trình xây dựng dự án luật, cơ quan soạn thảo, đã rà soát 30 bộ luật có liên quan đến báo chí; tổ chức rất nhiều cuộc hội thảo, đặc biệt là có sự phối hợp chặt chẽ của Bộ Tư pháp.

"Qua rà soát, về cơ bản không có mâu thuẫn về tính thống nhất và đồng bộ. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ tiếp thu các ý kiến về cách diễn đạt tốt hơn, tránh gây hiểu lầm", ông nói.

Về ý kiến - các kênh cá nhân trên TikTok, YouTube có được coi là loại hình báo chí, kênh thông tin, hay trang tin điện tử tổng hợp hay không, Bộ trưởng khẳng định đây không phải là báo chí và hoạt động này được chi phối bởi các luật khác như Luật An ninh mạng.

Đối với ý kiến về kinh tế báo chí, Bộ trưởng Hùng khẳng định đây là những nội dung rất quan trọng, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu để tiếp tục nghiên cứu, rà soát lại, tránh các vấn đề phát sinh sau này.