Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia. Theo đó, nhiều tuyến quan trọng được đẩy tiến độ đầu tư lên trước năm 2030 để đáp ứng yêu cầu phát triển mới.
Rà soát, cập nhật các chỉ tiêu phát triển và nhu cầu vận tải
Bộ Xây dựng vừa trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt, trong đó "đẩy" lộ trình đầu tư một số tuyến trước 2030.
Theo Bộ Xây dựng, Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1769/QĐ-TTg năm 2021.
Theo Bộ Xây dựng, cần điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt để phù hợp với tổ chức lại không gian lãnh thổ, chính quyền 2 cấp, đồng thời tạo tiền đề, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội (Ảnh minh hoạ: AI tạo).
Tuy nhiên, đến nay việc điều chỉnh quy hoạch là cần thiết nhằm cập nhật các chỉ tiêu tăng trưởng GDP, quy mô dân số giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050; đồng thời bổ sung các định hướng phát triển không gian phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia, tổ chức đơn vị hành chính mới và các quy hoạch ngành quốc gia có liên quan. Mục tiêu là đảm bảo sự đồng bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.
Bộ Xây dựng cho rằng, việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt sẽ giúp phù hợp hơn với tổ chức lại không gian lãnh thổ, mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời tạo tiền đề, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội.
Qua quá trình nghiên cứu, rà soát nội dung Quy hoạch tổng thể quốc gia, Nghị quyết phát triển 6 vùng kinh tế - xã hội và các kết luận của Bộ Chính trị, Bộ Xây dựng nhận định: Một số chỉ tiêu, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, cũng như định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực đã có sự thay đổi và cập nhật yếu tố mới so với thời điểm xây dựng dự báo nhu cầu vận tải cho giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 (vốn là cơ sở để lập 5 quy hoạch chuyên ngành giao thông vận tải, trong đó có đường sắt).
Bộ Xây dựng đã giao Viện Chiến lược và Phát triển GTVT (nay là Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng) thực hiện rà soát, cập nhật số liệu để dự báo nhu cầu vận tải chung cho toàn ngành, phân bổ hợp lý cho 5 chuyên ngành giao thông, bảo đảm tính đồng bộ, khoa học và phân công hiệu quả giữa các phương thức vận tải.
Học viện đã thực hiện dự báo tổng thể nhu cầu vận tải quốc gia, chia theo các hành lang vận tải trong Quy hoạch tổng thể quốc gia, trên cơ sở đó xác định quy mô, tiến trình đầu tư các tuyến đường sắt.
Theo kết quả rà soát, đến năm 2030, khối lượng hàng hóa dự kiến đạt 15,3 triệu tấn, chiếm 0,31% thị phần; khối lượng luân chuyển hàng hóa đạt 13,6 tỷ tấn.km, chiếm 2,14% thị phần.
Hành khách đạt 473,7 triệu lượt, chiếm 4,31% thị phần (trong đó đường sắt quốc gia đạt 24,6 triệu khách, tương đương 2,1%); khối lượng luân chuyển hành khách đạt 14,4 tỷ khách.km, chiếm 3,4% (đường sắt quốc gia đạt 9,77 tỷ khách.km, chiếm 3,64%).
Theo Bộ Xây dựng, tổng thể mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 cơ bản không thay đổi so với quy hoạch đã được phê duyệt.
Tuy nhiên, cần điều chỉnh lộ trình đầu tư, công năng, phạm vi, quy mô và bổ sung một số tuyến hoặc đoạn tuyến đường sắt mới để phù hợp với tổ chức lại không gian lãnh thổ, mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội và kết nối các không gian kinh tế vùng, liên vùng.
Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh bổ sung, tuyến, phạm vi, quy mô và lộ trình đầu tư một số tuyến đường sắt mới (Ảnh minh hoạ: AI tạo).
Điều chỉnh quy mô, đầu tư sớm các tuyến đường sắt
Từ mục tiêu cập nhật và phù hợp với tình hình phát triển mới, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung và điều chỉnh một số tuyến đường sắt trong Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, trong đó đẩy sớm lộ trình đầu tư trước năm 2030 đối với nhiều tuyến quan trọng.
Cụ thể, với hai tuyến đường sắt quốc gia trọng điểm là tuyến tốc độ cao Bắc - Nam và Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ Xây dựng kiến nghị điều chỉnh quy mô và lộ trình đầu tư cho phù hợp với thực tiễn.
Theo đó, tuyến tốc độ cao Bắc - Nam được đề xuất đổi tên thành “đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam”, chiều dài khoảng 1.541 km (giảm 4 km so với quy hoạch cũ), đồng thời đẩy sớm đầu tư đoạn Vinh - Nha Trang từ sau năm 2030 lên trước năm 2030.
Tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng cũng được đề xuất đầu tư toàn tuyến trước năm 2030, với chiều dài khoảng 391 km, kết nối tới cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng) và các bến cảng lớn như Nam Đồ Sơn, Đình Vũ.
Đối với các tuyến có tính kết nối quốc tế và vùng động lực, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung và điều chỉnh nhiều tuyến quan trọng như: Tuyến tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh, chiều dài khoảng 132 km, kết nối với sân bay quốc tế Gia Bình và các tuyến đường sắt ven biển.
Tuyến Hà Nội - Đồng Đăng, chiều dài 156 km, được kiến nghị phấn đấu đầu tư trước năm 2030.
Tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, chiều dài 187 km, đẩy tiến độ đầu tư lên trước 2030 để tăng năng lực kết nối với Trung Quốc.
Tuyến Vũng Áng - Mụ Giạ (Quảng Bình) điều chỉnh chiều dài lên 105 km, hướng tới tăng cường liên kết vận tải Việt Nam - Lào.
Tuyến TP.HCM - Lộc Ninh, dài 128 km, quy hoạch đường đôi khổ 1.435mm, chuẩn bị hạ tầng sẵn sàng cho liên vận quốc tế với Campuchia.
Ngoài ra, Bộ Xây dựng kiến nghị điều chỉnh các tuyến kết nối cảng biển và vùng kinh tế trọng điểm như: Nâng cấp tuyến Kép - Hạ Long - Cái Lân, chiều dài khoảng 126 km, tận dụng hạ tầng tuyến Lim - Phả Lại hiện có.
Tuyến Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng, chiều dài 64 km, quy hoạch đường đôi khổ 1.435mm.
Tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu, mở rộng phạm vi từ ga An Bình đến Vũng Tàu, dài 132 km, đường đôi khổ tiêu chuẩn.
Với các tuyến vùng và nội địa, Bộ Xây dựng cũng đề xuất điều chỉnh tiến độ đầu tư sớm hơn, như Tháp Chàm - Đà Lạt (trước 2030), TP.HCM - Cần Thơ - Cà Mau và tuyến kết nối Tây Nguyên - Đà Nẵng - Bình Phước để đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông chiến lược.
Đặc biệt, tuyến vành đai phía Đông Hà Nội được rút ngắn còn 31 km, điều chỉnh khổ ray thống nhất 1.435mm; riêng tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được đề xuất chuyển từ đường sắt quốc gia sang đường sắt đô thị.
