Ban Quản lý dự án Đường sắt (Bộ Xây dựng) đang tăng tốc chuẩn bị cho dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, với mục tiêu khởi công vào ngày 19/12/2025.
Đây là một trong những tuyến hạ tầng chiến lược, kết nối trung du miền núi phía Bắc với đồng bằng và cảng biển Hải Phòng, tạo trục vận tải liên vùng quan trọng cho kinh tế miền Bắc.
Mở trục vận tải chiến lược Bắc Bộ
Theo Ban Quản lý dự án Đường sắt, dự án được chia thành 9 hợp phần, trong đó hai hợp phần lớn nhất là xây dựng hạ tầng kết nối các ga và quảng trường ga (dự án thành phần 1, vốn trong nước) và xây dựng phần đường sắt chính (dự án thành phần 2, vốn vay ODA kết hợp vốn trong nước).
Bộ Xây dựng đang thúc đẩy tiến độ triển khai Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (Dự án), nhằm khởi công dự án thành phần hạ tầng kết nối ga và quảng trường ga vào ngày 19/12/2025 (Ảnh minh hoạ: AI tạo).
Với hợp phần 1, Bộ Xây dựng đặt mục tiêu hoàn thành Báo cáo nghiên cứu khả thi (NCKT) vào tháng 10/2025, và khởi công ngay ngày 19/12/2025.
Hiện đơn vị tư vấn đã cơ bản hoàn tất khảo sát, xác định hướng tuyến, quy mô và phương án thiết kế đường vào 29 ga trên toàn tuyến. Bộ Xây dựng cùng Ban QLDA Đường sắt đang phối hợp với các sở Xây dựng địa phương trực tiếp đi kiểm tra hiện trường để rà soát, góp ý hoàn thiện hồ sơ thiết kế.
Cùng với đó, nhiều thủ tục pháp lý được đẩy nhanh như: thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, lập hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, xin ý kiến các địa phương và tham vấn cộng đồng (đã hoàn thành ở 4/6 địa phương).
Tuy nhiên, việc lập Báo cáo NCKT vẫn gặp không ít khó khăn do hướng tuyến, cao độ và phạm vi quảng trường ga phụ thuộc vào kết quả nghiên cứu chi tiết của tư vấn.
Đặc biệt, đoạn qua Hà Nội (với các ga Bắc Hồng, Đông Anh, Yên Thường, Kim Sơn) phức tạp về kết nối, còn đoạn qua Hải Phòng (Hải Dương, Nam Hải Phòng) chưa thống nhất vị trí.
Để không bị chậm tiến độ, Ban QLDA Đường sắt đã triển khai thiết kế kỹ thuật song song với lập Báo cáo NCKT. Các gói thầu tư vấn khảo sát, thiết kế và thẩm tra kỹ thuật đã được ký kết, dự kiến hoàn thành trong tháng 11/2025.
Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), các địa phương cùng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang đồng loạt triển khai. Bộ Xây dựng đã phân bổ hơn 1.908 tỷ đồng cho 4 địa phương: Lào Cai, Phú Thọ, Bắc Ninh và Hải Phòngđể phục vụ GPMB.
Bộ Tài chính cũng đã hướng dẫn thủ tục ứng vốn. Đến nay, các địa phương đang đẩy nhanh giải ngân và bàn giao mặt bằng.
Đồng thời với các bước để thi công dự án thành phần 1, Bộ Xây dựng triển khai các công việc, trong đó có lập báo cáo NCKT dự án thành phần 2 - Xây dựng đường sắt trên tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (Ảnh minh hoạ: AI tạo).
Quyết tâm đúng hẹn
Song song với đó, dự án thành phần 2 – xây dựng phần đường sắt chính cũng đang được khẩn trương thực hiện.
Theo Ban QLDA Đường sắt, đến nay đã triển khai 4 gói thầu tư vấn trong nước phục vụ lập Báo cáo NCKT, còn một gói thầu thẩm tra sẽ được triển khai sau khi phía tư vấn Trung Quốc bàn giao hồ sơ hoàn chỉnh.
Phần lập Báo cáo NCKT này do Trung Quốc tài trợ, với Viện Khảo sát và Thiết kế đường sắt số 4 (Trung Quốc)làm tư vấn chính từ ngày 17/6/2025.
Hiện Viện 4 đã huy động hơn 100 kỹ sư, chuyên gia cùng máy móc, thiết bị hiện đại sang Việt Nam để phối hợp với các đơn vị liên quan khảo sát địa hình, địa chất, thủy văn, mỏ vật liệu và bãi thải.
Đến nay, Viện 4 đã hình thành phương án tuyến sơ bộ và phối hợp với Bộ Xây dựng làm việc với các địa phương dọc tuyến như Lào Cai, Phú Thọ, Hưng Yên, Hải Phòng để thống nhất hướng tuyến và vị trí các ga.
Trong đó, Lào Cai và Hưng Yên đã có văn bản đồng thuận, còn Phú Thọ và Hải Phòng đang được đề nghị sớm có ý kiến chính thức.
Đối với Hà Nội và Bắc Ninh, hai địa bàn có quy hoạch phức tạp, Ban QLDA Đường sắt và Viện 4 đang tiếp tục làm việc với Sở Xây dựng và Sở Quy hoạch – Kiến trúc để chốt phương án kết nối.
Cùng lúc, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo chủ đầu tư chuẩn bị hồ sơ và dự toán cho các gói thầu tư vấn khảo sát, thiết kế kỹ thuật và thẩm tra, sẵn sàng lựa chọn nhà thầu ngay khi phía Trung Quốc giới thiệu danh sách tư vấn.
Hai bên cũng đang trao đổi tích cực nhằm đẩy nhanh một số nội dung trong giai đoạn lập Báo cáo NCKT, đồng thời chuẩn bị sớm cho hiệp định vay vốn.
"Bộ Xây dựng đang làm việc chặt chẽ với phía Trung Quốc để có thể đàm phán, ký kết hiệp định vay ngay sau khi Báo cáo NCKT được duyệt. Hai bên cũng sẽ thống nhất phương án kết nối đường sắt và xây dựng cầu qua biên giới, khởi động đàm phán hiệp định song phương trong thời gian tới," đại diện Ban QLDA Đường sắt cho biết.
Với hàng loạt công việc được triển khai song song, từ khảo sát, lập báo cáo, thiết kế kỹ thuật đến giải phóng mặt bằng và đàm phán hiệp định vốn, Bộ Xây dựng và Ban QLDA Đường sắt đang thể hiện quyết tâm "chạy nước rút" để đảm bảo khởi công toàn tuyến vào cuối năm 2025.
Khi hoàn thành, tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng sẽ không chỉ mở ra tuyến vận tải hàng hóa quốc tế thông suốt từ cửa khẩu Lào Cai tới cảng biển Hải Phòng, mà còn trở thành trục giao thông huyết mạch mới, thúc đẩy liên kết vùng và phát triển kinh tế bền vững khu vực phía Bắc.
Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 187/2025, với điểm đầu tại nối ray qua biên giới tỉnh Lào Cai và điểm cuối tại ga Lạch Huyện (Hải Phòng). Tuyến chính dài khoảng 391 km, cùng 28 km tuyến nhánh, đi qua 6 địa phương gồm Lào Cai, Phú Thọ, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên và Hải Phòng.
Dự án xây dựng tuyến đường sắt điện khí hóa, khổ 1.435 mm, đường đơn, vận chuyển cả hành khách và hàng hóa. Tốc độ thiết kế đạt 160 km/h cho đoạn chính từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng, 120 km/h qua khu vực đầu mối Hà Nội và 80 km/h ở các đoạn còn lại.
Tổng mức đầu tư sơ bộ hơn 203.000 tỷ đồng (tương đương 8,37 tỷ USD). Giai đoạn 1 đầu tư đường đơn và giải phóng mặt bằng theo quy mô đường đôi; giai đoạn 2 sẽ hoàn thiện đường đôi sau năm 2050.