Thị trường du thuyền tại Việt Nam được đánh giá là giàu tiềm năng với bờ biển dài. Tuy nhiên, ngành du thuyền chỉ có cơ hội bứt phá khi hành lang pháp lý, đặc biệt là Luật Hàng hải Việt Nam được cụ thể hóa và áp dụng đồng bộ tại địa phương.
Cơ sở pháp lý cho hoạt động du thuyền
Theo Luật Hàng hải Việt Nam, từ Điều 8 đến Điều 24 quy định: Phương tiện thủy như du thuyền thương mại được phép: Đăng ký quốc tịch và sở hữu giúp doanh nghiệp xác lập tài sản và thế chấp tín dụng.
Điều 57 đến Điều 62 quy định về cấp phép hoạt động tại khu neo đậu, cảng biển tạo hành lang cho việc tổ chức tour, nghỉ đêm trên vịnh. Điều 62 cũng hướng dẫn về khai thác bến cảng du lịch như một loại hình cảng biển chuyên dụng, mở đường cho việc đầu tư phát triển hạ tầng.
Ngoài ra, điều khoản về quyền tiếp cận dịch vụ hàng hải cho phép doanh nghiệp nội địa và liên doanh nước ngoài tham gia thị trường khai thác du lịch trên biển với thủ tục rút gọn, giảm bớt thủ tục rào cản gia nhập.
Bến du thuyền Ana Marina tại Nha Trang đủ năng lực để tổ chức các giải đua du thuyền quy mô quốc tế.
"Trong quá trình phát triển bến du thuyền Ana Marina, khó khăn đầu tiên chính là pháp lý. Hệ thống văn bản pháp luật liên quan chưa hoàn thiện và thiếu đồng bộ, từ thủ tục đầu tư, tiêu chuẩn thiết kế, cấp phép xây dựng bến du thuyền đến quy định hải quan cho du thuyền quốc tế", Tổng giám đốc Focus Travel Group, ông Đặng Hiếu Trung cho biết.
Không chỉ có Ana Marina, hiện nay nhiều doanh nghiệp phản ánh quy định cấp phép luồng tuyến, an toàn hàng hải và lưu trú trên du thuyền vẫn bị "giao thoa" giữa Cảng vụ hàng hải - Sở Du lịch - Biên phòng cửa khẩu. Điều này khiến một chuyến charter du thuyền hạng sang có thể mất tới 3-7 ngày để hoàn thiện thủ tục.
Ông Phạm Hà, CEO của LuxGroup nêu quan điểm: "Chúng tôi rất mừng khi Luật Hàng hải Việt Nam cho phép đầu tư cảng du lịch chuyên biệt. Tuy nhiên, nếu chưa có cơ chế một cửa thì chi phí vận hành vẫn cao, khó cạnh tranh với Phuket hay Singapore.
Theo các chuyên gia, Luật Hàng hải đặt nền móng pháp lý căn bản cho du thuyền trở thành dịch vụ chính thức. Điểm mấu chốt hiện nay là hướng dẫn thi hành phải đủ cụ thể, tránh tình trạng các cơ quan, các địa phương khác nhau lại có các cách hiểu khác nhau.
"Mở khóa đường sông" - Phát triển mạnh ngành du thuyền
Theo thống kê từ Hiệp hội Du lịch Việt Nam và dữ liệu tổng hợp từ các địa phương ven biển: Hiện cả nước có khoảng trên 500 du thuyền thương mại (tính cả tàu vỏ thép và tàu composite phục vụ khách du lịch), tập trung chủ yếu tại: Hạ Long, Nha Trang, Phú Quốc, Huế - Đà Nẵng…
Số lượng chuyến charter du thuyền quốc tế đến vịnh Hạ Long và Đà Nẵng tăng trung bình 12–15%/năm giai đoạn 2022–2024, sau khi mở cửa du lịch.
Theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, trên toàn quốc có hơn 30 điểm neo đậu được cấp phép chính thức. Tuy nhiên, chỉ 8-10 điểm đạt tiêu chuẩn quốc tế về an toàn và dịch vụ. Đóng góp việc làm gián tiếp từ dịch vụ du thuyền (vận hành, bảo dưỡng, F&B, logistics, thuyền viên). Ước tính khoảng 8.000-10.000 lao động, với thu nhập cao hơn mức trung bình ngành du lịch 15–25%.
Ngành kinh tế du thuyền có đóng góp quan trọng vào ngành du lịch và thương hiệu điểm đến của Việt Nam.
Thời gian qua, một số dự án đã đưa điều khoản của luật vào thực tiễn như: Cảng du thuyền Marina Hạ Long khai thác neo đậu ngắn hạn và dịch vụ F&B kết hợp. TP.HCM đang nghiên cứu tuyến du thuyền dọc sông Sài Gòn, quy hoạch điểm đón trả khách theo khung pháp lý Luật Hàng hải và Luật Giao thông đường thủy nội địa. Phú Quốc hình thành tour charter ra đảo Hòn Thơm với thủ tục điện tử hóa. Các chuyên gia nhận định đây là minh chứng cho khả năng "mở khóa đô thị sông - biển" nếu luật được triển khai bài bản.
Các chuyên gia nhận định, Việt Nam còn "khoảng trống tăng trưởng", nếu được "mở khóa đường sông" thì tương lai tốc độ phát triển ngành du thuyền có thể gấp 3-4 lần so với tiềm năng nếu quy hoạch bến du thuyền theo Luật Hàng hải được triển khai thống nhất.
Nhu cầu chuẩn hóa từ chính sách
Kỳ vọng bứt phá với tầm nhìn kinh tế biển đến năm 2030, dự báo thị trường du thuyền Việt Nam có thể đạt quy mô 600-800 triệu USD/năm, nếu Luật Hàng hải được hướng dẫn rõ ràng, địa phương triển khai thống nhất, doanh nghiệp được quyền khai thác dịch vụ phụ trợ.
Luật Hàng hải Việt Nam đang mở ra "cửa chính danh" cho dịch vụ du thuyền, một ngành có biên lợi nhuận cao và tác động lan tỏa tới: du lịch, logistics, bất động sản ven biển. Nếu được vận hành bằng cơ chế minh bạch, đồng bộ, Việt Nam có thể trở thành điểm đến du thuyền nổi bật trong khu vực, cạnh tranh với Thái Lan và Singapore trong vòng 5-7 năm tới.
Ông Trần Nhuận Vũ, Giám đốc Thương mại Tam Sơn Yachting cho biết: "Ngành du thuyền Việt Nam vẫn trong giai đoạn khởi động, nhưng chúng tôi tin rằng, trong tương lai không xa, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến hấp dẫn của du thuyền quốc tế, giống như cách Thái Lan, Singapore hay Monaco đã làm được".
Ông Đặng Bảo Hiếu, Chủ tịch HĐQT Ana Marina Nha Trang nhận định: "Ngành du thuyền cá nhân ở Việt Nam hiện đang như ô tô cá nhân vào những năm 1990. Nếu được đầu tư bài bản, sau 10-15 năm tới, Việt Nam hoàn toàn có thể sở hữu một ngành công nghiệp du thuyền phát triển mạnh mẽ".
Ông Nguyễn Thanh Duy, CEO Dream Marine, đơn vị chuyên cung cấp các giải pháp cho ngành du thuyền nhận định, việc xây dựng hạ tầng bến du thuyền với đầy đủ tiện ích là bước đầu tiên để thu hút các du thuyền quốc tế chọn Việt Nam làm điểm dừng chân trên hải trình dài.
Cần triển khai quy hoạch tổng thể quốc gia, điều chỉnh hài hoà khung pháp lý với các tiêu chuẩn quốc tế về du thuyền.
Nhu cầu có, song các dự án bến du thuyền từ tốn cập bến. Một thập kỷ trước, xuất hiện trên truyền thông thông tin hàng loạt dự án bến du thuyền quốc tế trị giá hàng trăm tỷ đồng như ONEo15 Vung Ro Bay Marina Resort (Vũng Tàu), Ana Marina (Nha Trang), bến du thuyền phía Nam sông Hàn và DHC Marina (Đà Nẵng). Nay Ana Marina cán đích theo đúng chuẩn quốc tế, trong khi các dự án nêu trên chưa thấy khởi công hoặc đang tạm dừng chờ. "Các quy định pháp lý hiện tại của Việt Nam chưa rõ ràng, và chi phí đầu tư cho một bến du thuyền khá lớn khiến các nhà đầu tư phải cân nhắc," ông Duy chia sẻ.
Nhìn lại thị trường bến du thuyền sau hơn một thập kỷ gắn bó, ông Ruurd Van Putten nhận thấy sự khởi sắc rõ rệt. "10 năm trước, khi tôi đảm nhận vai trò quản lý dự án Ana Marina, chưa hề có bộ quy chuẩn hay quy định rõ ràng nào cho việc thiết kế và xây dựng bến du thuyền. Việc hình thành Ana Marina đã góp phần đưa khái niệm phát triển bến du thuyền vào tầm nhìn của các cơ quan quản lý, tạo tiền đề để hoạt động neo đậu và buộc tàu dần được đưa vào khung quản lý chính thức, mở ra nhiều cơ hội hơn là hạn chế," vị giám đốc điều hành khu vực Đông Nam Á của Marinetek - đơn vị từng tham gia tư vấn xây dựng hơn 2.500 bến du thuyền tại 50 quốc gia nói.
Ba điểm chính cần tập trung thay đổi, theo ông Van Putten là triển khai quy hoạch tổng thể quốc gia, điều chỉnh hài hoà khung pháp lý với các tiêu chuẩn quốc tế và khu vực ở nhiều lĩnh vực: an toàn hàng hải, đăng ký du thuyền, bảo hiểm...Cuối cùng là chính sách, ví dụ miễn thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt cho du thuyền giúp lượng du thuyền quốc tế tăng trưởng mạnh gần đây.
Theo Vụ Vận tải và an toàn giao thông: Việc thực hiện cải cách hành chính đối với lĩnh vực vận tải biển đang được diễn ra và Bộ Xây dựng đang có giải pháp để tiếp tục nâng cao hiệu quả cải cách hành chính, nhất là đối với lĩnh vực phát triển du thuyền.
Bộ Xây dựng đã tích cực hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để nâng cao chất lượng quản lý Nhà nước trong lĩnh vực hàng hải, trong đó những chính sách quan trọng được ban hành đã góp phần tạo môi trường pháp lý minh bạch, công bằng, hiệu quả, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia và nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải biển.
Công tác sắp xếp tổ chức bộ máy trong lĩnh vực hàng hải được thực hiện theo nguyên tắc "một cơ quan thực hiện nhiều việc và một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính".
Bộ Xây dựng đã hoàn thành và đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu (CSDL) tàu biển, thuyền viên lĩnh vực hàng hải. CSDL này là một trong 06/09 bộ CSDL chuyên ngành đã hoàn thành và đưa vào khai thác tính đến hết ngày 10/9/2025.
Bộ cũng duy trì và vận hành CSDL đăng kiểm phương tiện (bao gồm tàu biển). Nền tảng chia sẻ, kết nối dữ liệu của Bộ đã được nâng cấp để kết nối các dữ liệu chuyên ngành với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) trực tuyến: Hệ thống thông tin giải quyết TTHC của Bộ cung cấp các dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực hàng hải. Tỷ lệ hồ sơ công việc (trừ văn bản mật) của các đơn vị thuộc Bộ được xử lý, gửi, nhận hoàn toàn dưới dạng điện tử đạt 100%.