Trước thực tế vi phạm an toàn đường sắt diễn ra phổ biến, nhiều ý kiến cho rằng, cần có nghị định xử phạt hành chính riêng đối với lĩnh vực này, đồng thời tăng chế tài để đảm bảo tính răn đe.
Chế tài chưa đủ sức răn đe
Ghi nhận của PV Báo Xây dựng trên các tuyến đường sắt địa bàn TP Hà Nội, tình trạng vi phạm hành lang an toàn giao thông diễn ra phổ biến, từ kết cấu hạ tầng đến công trình, đường dây thông tin tín hiệu.
Người dân để xe máy và vật dụng vi phạm hành lang ATGT đường sắt tại khu vực đường Lê Duẩn, Hà Nội.
Điển hình, dọc theo tuyến phía Nam từ ga Hà Nội đến Văn Điển, Thường Tín, ngoài để vật liệu, đồ phế thải hoặc vật dụng, nhiều công trình dân dụng còn xây dựng trong phạm vi bảo vệ hành lang đường sắt; lắp đặt các biển quảng cáo, trồng cây cối che khuất tầm nhìn đèn tín hiệu đường ngang. Thậm chí, có công trình nhà ở xây nhà "ôm" cả dây thông tin đường sắt.
Còn tại các đường ngang cảnh báo tự động có cần chắn tự động, không ít người, phương tiện không chấp hành tín hiệu chuông, đèn cảnh báo, cố tình vượt qua. Nhiều phương tiện đâm hỏng cần chắn, thiết bị tín hiệu đường ngang.
Đại diện Công ty CP Thông tin tín hiệu đường sắt Hà Nội cho biết, để ngăn chặn vi phạm, thời gian qua Cục CSGT, Phòng CSGT Công an các tỉnh, thành phố đã xử lý quyết liệt theo Nghị định số 100/2019.
Đặc biệt, công ty đã gửi hình ảnh từ camera giám sát đường ngang ghi nhận hành vi phương tiện đâm, va làm hỏng cần chắn tự động để công an xử phạt nguội, tạo răn đe.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy chế tài xử phạt chưa đủ mạnh, nhất là đối với các hành vi nguy hiểm như vượt ẩu, không chấp hành tín hiệu chuông, đèn, biển báo khi qua đường ngang.
"Mức phạt đối với ô tô vượt đèn đỏ trên đường bộ từ 18-20 triệu đồng, song lỗi tương tự trên đường ngang chỉ từ 4-6 triệu đồng", vị đại diện nêu ví dụ.
Đồng quan điểm, theo ông Đặng Hồng Bắc, Phó trưởng ban An ninh - An toàn giao thông đường sắt (Tổng công ty Đường sắt Việt Nam), mức phạt tại Nghị định 100 chưa đủ sức răn đe, cần nâng lên mức cao hơn, ít nhất ít nhất là 20%.
Cần nghị định mới để xử lý vi phạm hiệu quả
Đại diện Cục Đường sắt Việt Nam cho biết, Bộ Xây dựng đang xây dựng Dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt, thay thế phần đường sắt tại Nghị định số 100 theo hướng tăng chế tài, phân định rõ thẩm quyền.
Phương tiện đường bộ vi phạm vượt ẩu qua đường ngang.
Sau hơn 5 năm triển khai thi hành Nghị định 100 cho thấy hiệu quả trong thực tế, từng bước giảm thiểu tai nạn đường sắt trên cả 3 tiêu chí. Năm 2019, xảy ra 257 vụ, làm 112 người chết, 142 người bị thương. Đến năm 2025, tính đến tháng 9, chỉ xảy ra 112 vụ, làm 47 người chết, 71 người bị thương.
Tuy nhiên, Nghị định 100 cũng bộc lộ một số điểm hạn chế, bất cập, gây cản trở cho hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường sắt. Một số hành vi vi phạm mới đã xuất hiện trong quá trình quản lý, khai thác kết cấu đường sắt đô thị như: Xây dựng và cập nhật hệ thống quản lý an toàn đường sắt đô thị… chưa được quy định, nên cần phải có quy định bao quát, đầy đủ hơn.
Hơn nữa, triển khai Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Luật Đường bộ, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 168/2024 quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ.
Do vậy, cần thiết xây dựng, ban hành nghị định mới trong lĩnh vực đường sắt, quy định các hành vi vi phạm, hình thức, mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với từng hành vi vi phạm hành chính, thẩm quyền lập biên bản, thẩm quyền xử phạt, mức phạt tiền cụ thể theo từng chức danh có thẩm quyền.
Bổ sung thẩm quyền xử phạt
Cục Đường sắt Việt Nam cho biết, để bảo đảm phù hợp với các quy định tại Luật Đường sắt năm 2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025, Luật Thanh tra năm 2025, dự thảo nghị định được xây dựng trên cơ sở sửa đổi, bổ sung các quy định tại Nghị định 100 đã có hiệu lực, hiệu quả trong thực tiễn.
Phương tiện đường bộ vi phạm, đâm hỏng cần chắn tự động khi qua đường ngang.
Theo đó, sửa đổi, bổ sung một số hành vi vi phạm thi công, bảo trì công trình trong phạm vi đất dành cho kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý; tăng mức phạt tiền đối với hành vi vi phạm về vận chuyển quá số người được phép chở. Bổ sung một số hành vi vi phạm về đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống đường sắt; xây dựng và duy trì hệ thống quản lý an toàn đường sắt đối với đường sắt đô thị.
Cùng đó, sửa đổi, bổ sung thẩm quyền xử phạt phù hợp với tổ chức chính quyền hai cấp, về tổ chức, hoạt động của thanh tra.
Trong đó, phân định cụ thể thẩm quyền xử phạt của chủ tịch UBND các cấp, các lực lượng CSGT, cảnh sát cơ động, cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, trưởng công an cấp xã, trưởng đồn công an, trưởng trạm công an cửa khẩu, khu chế xuất; thầm quyền xử phạt của Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam, Giám đốc Sở Xây dựng, trưởng đoàn kiểm tra của Bộ Xây dựng, trưởng đoàn kiểm tra của Cục Đường sắt Việt Nam…