Đột phá chính sách tài chính để phát triển vận tải hành khách công cộng

Cục Đường bộ Việt Nam vừa đề xuất Bộ Xây dựng một số chính sách nhằm thúc đẩy phát triển vận tải hành khách công cộng và khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh.

Chưa có chính sách riêng ưu tiên vay vốn cho xe buýt điện, xe sử dụng năng lượng xanh

Theo Cục Đường bộ, thời gian qua, Chính phủ, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) cùng các địa phương đã ban hành nhiều cơ chế hỗ trợ, tập trung vào doanh nghiệp vận tải công cộng, phát triển hạ tầng và hỗ trợ người dân sử dụng phương tiện công cộng.

Cụ thể, Chính phủ miễn thuế nhập khẩu linh kiện chưa sản xuất trong nước cho xe buýt; trợ giá vé xe buýt để thu hút hành khách; miễn lệ phí trước bạ lần đầu cho ô tô điện chạy pin trong 3 năm đầu, sau đó giảm 50% trong 2 năm tiếp theo.

Bộ Tài chính cũng ban hành Thông tư 02/2016, cho phép các tổ chức, cá nhân vay vốn từ tổ chức tín dụng để đầu tư phương tiện và hạ tầng xe buýt. Một số địa phương còn có chính sách hỗ trợ lãi suất vay mua phương tiện.

Tuy nhiên, quy định hiện nay mới áp dụng chung cho xe buýt, chưa có chính sách riêng ưu tiên vay vốn cho xe buýt điện, xe sử dụng năng lượng xanh – trong khi giá thành các loại phương tiện này còn cao.

Về hạ tầng, các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Cần Thơ, Hải Phòng, Đà Nẵng đã ưu tiên vốn đầu tư điểm đầu cuối, điểm dừng xe buýt, nhà điều hành, bán vé và nghiên cứu quỹ đất cho trạm sạc xe buýt điện, trạm cung cấp nhiên liệu CNG.

Đối với người dân, Chính phủ quy định miễn vé xe buýt cho trẻ em dưới 6 tuổi, người khuyết tật nặng, đặc biệt nặng; giảm vé cho người có công, người cao tuổi, học sinh, sinh viên. Tuy vậy, chính sách miễn giảm vẫn còn khác nhau giữa các địa phương.

Song song với đó, Hà Nội và TP.HCM đang nghiên cứu thí điểm thu phí phương tiện cá nhân vào trung tâm để giảm ùn tắc, đồng thời xây dựng lộ trình cấm xe máy trong nội đô nhằm thúc đẩy sử dụng phương tiện công cộng.

Giảm thuế, phí cho doanh nghiệp, mở rộng trợ giá cho người dân

Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, tại các đô thị lớn, số lượng phương tiện cá nhân gia tăng nhanh chóng: Hà Nội hiện có khoảng 7,6 triệu phương tiện, TP.HCM hơn 9 triệu.

Trong khi đó, tỷ lệ đảm nhận của giao thông công cộng mới đạt hơn 19% tại Hà Nội và khoảng 10% ở TP.HCM. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách phải chuyển đổi từ phương tiện cá nhân sang giao thông công cộng.

Để quá trình này đạt hiệu quả, Cục Đường bộ VN đề xuất cần có những chính sách đột phá, trong đó tiếp tục duy trì các cơ chế hỗ trợ tài chính như trợ giá, giảm thuế, ưu đãi lãi suất vay cho doanh nghiệp đầu tư phương tiện công cộng. Đồng thời, cần quy định cụ thể mức hỗ trợ phù hợp cho từng khu vực, địa phương.

Cùng với đó, cơ quan quản lý kiến nghị bổ sung chính sách giảm phí, lệ phí kiểm định xe cơ giới và phí sử dụng đường bộ đối với phương tiện vận tải hành khách công cộng sử dụng năng lượng điện trong những giai đoạn nhất định.

Nhà nước cũng cần ban hành rõ ràng các mức ưu đãi tối thiểu về thuế, tiền thuê đất cho các dự án đầu tư hạ tầng giao thông công cộng.

Với người dân, Cục Đường bộ VN cho rằng cần mở rộng phạm vi đối tượng được trợ giá dịch vụ xe buýt; đồng thời xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng dịch vụ, an toàn và tiện nghi.

Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý, đặt vé, theo dõi hành trình sẽ góp phần cải thiện dịch vụ, rút ngắn thời gian chờ, tăng độ phủ mạng lưới.

Ngoài ra, Nhà nước cần sớm ban hành các chính sách hạn chế phương tiện cá nhân, như thu phí vào nội đô, hạn chế đăng ký xe mới, phát triển làn đường ưu tiên cho phương tiện công cộng.

Cùng với đó, cần triển khai hệ thống vé thông minh, kết nối đa phương thức, đa dạng hóa hình thức và loại vé, đáp ứng nhu cầu đa dạng của hành khách.