Kết quả khảo sát TALIS 2024 của OECD cho thấy giáo viên Việt Nam có mức độ hài lòng nghề nghiệp cao, năng lực công nghệ nổi bật và tỉ lệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong dạy học thuộc nhóm dẫn đầu thế giới.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), kết quả Khảo sát quốc tế về Dạy và Học (TALIS) chu kỳ 2024 vừa được công bố với sự tham gia của 55 quốc gia và vùng lãnh thổ. Việt Nam được OECD nêu tên tại lễ công bố, ghi nhận là hình mẫu về tỉ lệ tham gia và hiệu quả khảo sát.
Học sinh hào hứng tham gia tiết học tiếng Việt tích hợp công nghệ tại Trường Tiểu học Quang Trung, phường Cửa Nam, Hà Nội.
Kết quả TALIS 2024 được triển khai nhằm cung cấp bằng chứng so sánh quốc tế về đội ngũ giáo viên và hiệu trưởng trung học cơ sở, phản ánh đặc điểm, quan điểm và kinh nghiệm nghề nghiệp của nhà giáo trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông và chuyển đổi số.
Tiếp nối chu kỳ 2018, Việt Nam tham gia với mẫu đại diện toàn quốc gồm 202 cơ sở giáo dục tại 58 tỉnh, thành phố, với 202 hiệu trưởng và 4.410 giáo viên. Toàn bộ quy trình khảo sát được thực hiện trên máy tính, tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật và bảo mật nghiêm ngặt của OECD, bảo đảm tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.
97% giáo viên hài lòng với công việc
Theo TALIS 2024, giáo viên Việt Nam có tuổi trung bình 42, thấp hơn mức trung bình OECD (45); 70% là nữ, 91% có hợp đồng lâu dài. Đội ngũ này được đánh giá trẻ, nhiệt huyết, có năng lực công nghệ tốt và hài lòng cao với nghề.
Có 92% giáo viên Việt Nam cho rằng nghề giáo được xã hội coi trọng cao nhất trong toàn bộ 55 quốc gia, trong khi mức trung bình OECD chỉ 22%. 87% giáo viên tin rằng ý kiến của họ được các nhà hoạch định chính sách lắng nghe, tăng 8% so với chu kỳ 2018.
Mức độ hài lòng nghề nghiệp đạt mức rất cao: 97% giáo viên hài lòng với công việc, so với trung bình OECD là 89%. Chỉ 3% giáo viên dưới 30 tuổi có ý định rời nghề trong 5 năm tới (OECD: 20%). Có 58% giáo viên hài lòng với thu nhập, cao hơn trung bình OECD 19 điểm phần trăm và tăng 6% so với năm 2018.
Một trong những điểm nổi bật của TALIS 2024 là năng lực chuyển đổi số. Có tới 64% giáo viên Việt Nam đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dạy học, xếp thứ 5 trong số các quốc gia tham gia khảo sát, vượt xa mức trung bình OECD (36%). Tuy nhiên, 71% giáo viên cho biết trường học còn thiếu hạ tầng và công cụ kỹ thuật số cần thiết để ứng dụng AI cao hơn đáng kể so với mức trung bình OECD (37%).
Trong số những người chưa sử dụng AI, 60% cho rằng họ chưa có đủ kiến thức và kỹ năng (OECD: 75%), phản ánh nhu cầu cấp thiết về đào tạo năng lực số trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục diễn ra mạnh mẽ.
Chính sách, môi trường làm việc được cải thiện
Khảo sát cũng cho thấy 95% giáo viên Việt Nam nhận thấy hoạt động bồi dưỡng chuyên môn có tác động tích cực đến giảng dạy (OECD: 55%), và 96% đánh giá chương trình đào tạo sư phạm ban đầu có chất lượng cao (OECD: 75%).
Mức độ hợp tác giữa các giáo viên tăng rõ rệt, có 69% tham gia dạy học nhóm, 98% tin tưởng đồng nghiệp và hiệu trưởng, trong đó 97% cho rằng hiệu trưởng có mối quan hệ chuyên môn tốt với nhân viên (OECD: 86%).
Chỉ 4% giáo viên dạy trong trường có hơn 10% học sinh có nhu cầu đặc biệt, song phần lớn tự tin điều chỉnh bài giảng phù hợp. Các chính sách phúc lợi và môi trường làm việc được cải thiện, giúp tăng mức độ gắn bó với nghề. Mức độ căng thẳng nghề nghiệp thấp: chỉ 4% cho biết "rất căng thẳng", dù 54% thừa nhận chịu áp lực về thành tích học sinh và thay đổi chương trình.
Từ kết quả khảo sát, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đưa ra một số nhóm khuyến nghị chính sách trọng tâm: phát triển năng lực số và ứng dụng AI: Ban hành Chuẩn năng lực số giáo viên Việt Nam, đầu tư hạ tầng công nghệ, tổ chức các khóa bồi dưỡng ngắn hạn về công nghệ giáo dục và an toàn dữ liệu.
Thúc đẩy giáo dục hòa nhập: Lồng ghép giáo dục đặc biệt và tâm lý học đường trong đào tạo sư phạm; thiết lập mạng lưới hỗ trợ giữa giáo viên, chuyên viên tâm lý và y tế học đường.
Củng cố hệ thống phát triển nghề nghiệp liên tục (CPD): Gắn bồi dưỡng với thăng hạng và lộ trình nghề nghiệp, xây dựng quỹ hỗ trợ giáo viên vùng khó, công nhận tín chỉ học tập linh hoạt.
Phát huy vai trò lãnh đạo học thuật: Tăng quyền tự chủ học thuật cho giáo viên chủ chốt, bồi dưỡng năng lực lãnh đạo sư phạm cho hiệu trưởng và đội ngũ nòng cốt.
Cải thiện điều kiện làm việc: Đổi mới chính sách tiền lương theo năng lực, giảm gánh nặng hành chính, tăng thời gian cho hoạt động chuyên môn; hỗ trợ nhà ở và tinh thần cho giáo viên trẻ, đặc biệt ở vùng nông thôn.
Theo Bộ GD&ĐT, việc triển khai đồng bộ các khuyến nghị từ TALIS 2024 sẽ giúp nâng cao năng lực và tính chuyên nghiệp của giáo viên, tăng mức độ gắn bó với nghề và củng cố niềm tin xã hội vào giáo dục.
Tuy nhiên, báo cáo cũng nhấn mạnh nhu cầu đầu tư trọng tâm cho năng lực số, phát triển nghề nghiệp và quản trị thay đổi trong nhà trường.
Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ phân tích sâu dữ liệu TALIS 2024 để phục vụ điều chỉnh chính sách, triển khai đồng bộ ở trung ương và địa phương, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững hệ thống giáo dục Việt Nam giai đoạn 2025–2035.