Việc thực thi nghiêm túc Luật Hàng không dân dụng Việt Nam trong những năm qua đã giúp đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hoạt động bay.
Điều hành an toàn tuyệt đối hàng triệu chuyến bay
Trao đổi với phóng viên Báo Xây dựng, ông Nguyễn Mạnh Kiên, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) khẳng định: Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (2006) và Luật sửa đổi, bổ sung (2014) là văn bản pháp lý cao nhất, đóng vai trò “xương sống” cho toàn bộ hoạt động hàng không nói chung và công tác quản lý hoạt động bay nói riêng.
VATM đã điều hành an toàn tuyệt đối cho hàng triệu chuyến bay trong các Vùng thông báo bay (FIR) mà Việt Nam được ICAO giao quản lý.
Việc thực thi nghiêm túc Luật trong những năm qua đã giúp VATM đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hàng triệu chuyến bay trong các Vùng thông báo bay (FIR) mà ICAO giao Việt Nam quản lý, duy trì thành tích an toàn nhiều thập kỷ, ngay cả giai đoạn tăng trưởng nóng của ngành.
Minh chứng rõ nhất là kết quả Chương trình Thanh sát an toàn hàng không toàn cầu (USOAP) của ICAO.
Báo cáo (tháng 8/2025) cho thấy lĩnh vực bảo đảm hoạt động bay của Việt Nam đạt gần 92% - cao hơn nhiều so với mức trung bình khu vực châu Á - Thái Bình Dương (hơn 65%).
“Kết quả này khẳng định thể chế, chính sách pháp luật vững chắc, góp phần đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có mức đánh giá an toàn hàng không tốt nhất khu vực”, ông Kiên nhấn mạnh.
Theo ông Kiên, Luật quy định dịch vụ bảo đảm hoạt động bay là dịch vụ công ích, giao doanh nghiệp Nhà nước cung cấp dịch vụ không lưu, nhằm bảo đảm lợi ích chung và gắn với mục tiêu quốc phòng - an ninh.
Đồng thời, Luật cũng thể hiện rõ quan điểm cải cách hành chính: tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng cung cấp dịch vụ hàng không; bảo đảm nguyên tắc khách quan, độc lập giữa giám sát an toàn (regulatory body) và cung cấp dịch vụ (service providers) theo yêu cầu ICAO.
“Quy định này tạo cơ chế tài chính ổn định, giúp VATM đầu tư dài hạn vào hệ thống kỹ thuật, công nghệ hiện đại - hạ tầng bắt buộc nhưng tốn kém, nhằm đảm bảo an toàn và tính liên tục của dịch vụ”, lãnh đạo VATM cho biết.
Luật cũng xác định 5 dịch vụ chính theo chuẩn ICAO: Không lưu (ATS), Thông tin - dẫn đường - giám sát (CNS), Khí tượng hàng không (MET), Thông báo tin tức hàng không (AIS) và Tìm kiếm cứu nạn (SAR). Đây là cơ sở để VATM tổ chức, vận hành hệ thống bảo đảm hoạt động bay đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn quốc tế.
Ngoài ra, Luật quy định việc tổ chức, sử dụng vùng trời phải bảo đảm an toàn, hiệu quả, phục vụ đồng thời hoạt động dân dụng và quốc phòng. Cơ chế phối hợp hiệp đồng điều hành bay dân dụng - quân sự nhờ đó được thực hiện hiệu quả, điển hình là việc triển khai hệ thống đường bay song song, một chiều trên trục Bắc - Nam (hay còn gọi là “cao tốc trên không”).
“Cũng như mở rộng cao tốc trên bộ, việc phân làn rõ ràng trên đường bay giúp tăng gấp đôi năng lực thông qua, rút ngắn thời gian bay, tiết kiệm nhiên liệu và nâng cao an toàn. Đây là bước đột phá chỉ có thể thực hiện nhờ hành lang pháp lý vững chắc”, ông Kiên phân tích.
Kiểm soát viên làm nhiệm vụ tại Trung tâm kiểm soát đường dài Hà Nội.
Công tác quản lý hoạt động bay ngày càng hoàn thiện nhờ Luật Hàng không dân dụng
Bộ Xây dựng nhận định, việc thực hiện Luật Hàng không dân dụng Việt Nam đã giúp công tác quản lý hoạt động bay ngày càng hoàn thiện trên nhiều phương diện.
Hiện hệ thống quản lý không lưu (ATS) gồm: 2 Trung tâm kiểm soát đường dài Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh (ACC HAN, ACC HCM); 4 khu vực kiểm soát tiếp cận tại Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất, Cam Ranh; cùng 22 khu vực kiểm soát tại các cảng hàng không.
Trong vùng trời Việt Nam có 35 đường bay nội địa, 36 đường bay quốc tế, hơn 300 phương thức bay truyền thống (cất/hạ cánh, bay chờ...) kèm tiêu chuẩn thời tiết tối thiểu tại 22 sân bay.
Việt Nam đã tổ chức điều chỉnh vùng trách nhiệm trong FIR Hà Nội và TP. HCM nhằm cân bằng năng lực điều hành bay, đồng thời thiết lập mạng đường bay RNAV5/RNAV2 trên trục Bắc - Nam (thuộc nhóm có mật độ bay cao thứ hai thế giới) và các đường bay kết nối, qua đó nâng cao năng lực thông qua, an toàn và hiệu quả.
Cùng với đó là việc áp dụng thành công phương thức bay PBN và công nghệ giám sát tự động phụ thuộc quảng bá (ADS-B), góp phần khắc phục tình trạng tắc nghẽn, bay chờ tại các cảng hàng không lớn.
Dây chuyền cung ứng dịch vụ không lưu, thông tin - dẫn đường - giám sát, khí tượng, thông báo tin tức hàng không được tổ chức thống nhất, bảo đảm duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ.
Hệ thống cơ sở điều hành bay hoạt động liên tục 24/24h, với thiết bị hiện đại có độ tin cậy, tính sẵn sàng và mức độ an toàn cao, phủ sóng toàn bộ vùng trời và FIR do Việt Nam quản lý.
Đáng chú ý, việc chủ động chuyển đổi sang công nghệ CNS mới theo lộ trình ICAO đã giúp Việt Nam không để xảy ra tai nạn tàu bay hay sự cố nghiêm trọng (loại B) trong lĩnh vực bảo đảm hoạt động bay.
Song song với đó, năng lực tìm kiếm cứu nạn hàng không được củng cố thông qua đầu tư nhân lực, trang thiết bị, phương tiện và đào tạo chuyên sâu, bảo đảm khả năng ứng phó an toàn tuyệt đối.
“Công tác phối hợp, hiệp đồng giữa hàng không dân dụng và quân sự được thực hiện chặt chẽ, hiệu quả. Quy chế phối hợp, văn bản hiệp đồng được ký kết, định kỳ tổ chức hội nghị tổng kết để rút kinh nghiệm, đề ra giải pháp quản lý, điều hành an toàn, hiệu quả các hoạt động bay”, Bộ Xây dựng cho biết.