Đoàn Giám sát của Quốc hội chỉ rõ ba nhiệm vụ, đột phá để bảo vệ môi trường, trong đó, nhấn mạnh ưu tiên nguồn lực hỗ trợ hoạt động chuyển đổi xanh, giảm phát thải khí nhà kính.
Ưu tiên nguồn lực chuyển đổi xanh, phát triển giao thông thông minh
Sáng 28/10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.
Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường. Ảnh: Media Quốc hội.
Trình bày báo cáo, Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực, công tác bảo vệ môi trường có nhiều chuyển biến; các nguồn thải lớn được kiểm soát chủ động và chặt chẽ, không để xảy ra sự cố môi trường lớn; công tác quản lý chất thải có nhiều chuyển biến; tốc độ gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường đã được ngăn chặn, chất lượng môi trường từng bước cải thiện.
Đáng chú ý, công tác ứng phó biến đổi khí hậu có chuyển biến tích cực; khả năng chống chịu và năng lực thích ứng của hệ thống tự nhiên, kinh tế và xã hội được nâng cao, bảo đảm sinh kế bền vững; việc chuyển đổi xanh trong các ngành, lĩnh vực hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 được thúc đẩy mạnh mẽ; hành lang pháp lý về phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam đã và đang được hình thành.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập như tình trạng ô nhiễm môi trường còn xảy ra và diễn biến phức tạp; có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) tại các thành phố lớn; chỉ số chất lượng không khí có thời điểm vượt ngưỡng an toàn, ảnh hưởng xấu sức khỏe người dân, có những lúc Thủ đô Hà Nội, TP.HCM rơi vào nhóm đô thị ô nhiễm nhất thế giới.
Từ thực tế trên, Đoàn giám sát của Quốc hội đề xuất ba nhiệm vụ, giải pháp đột phá, trong đó, chú trọng đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế, chính sách về bảo vệ môi trường và tổ chức thực thi quyết liệt, hiệu lực, hiệu quả.
Ngoài ra, tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường, tập trung ưu tiên nguồn lực từ ngân sách và nguồn lực xã hội hóa cho bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, trong đó ưu tiên dành nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng môi trường thiết yếu; hỗ trợ hoạt động chuyển đổi xanh, giảm phát thải khí nhà kính; phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, công nghệ mới không phát thải, công nghệ lưu trữ năng lượng, thu giữ và sử dụng các-bon thông qua các cơ chế tài chính linh hoạt (như đầu tư công hoặc hợp tác công tư...).
Đồng thời, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu; trong đó, đẩy mạnh xây dựng và nhân rộng các giải pháp, mô hình thành phố, đô thị sinh thái thông minh, giao thông thông minh và quản lý năng lượng thông minh.
Quốc hội xem video về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành. Ảnh: Media Quốc hội.
Hà Nội và TP.HCM phấn đấu giảm 20% bụi mịn năm 2030
Về nhiệm vụ, giải pháp cấp bách cần hoàn thành từ nay đến năm 2026, Đoàn Giám sát nhấn mạnh việc trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 để xem xét thông qua đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI.
Bên cạnh đó, khẩn trương ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô Hà Nội và TP.HCM.
Khẩn trương hoàn thành và đưa vào vận hành hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia; tổ chức thiết lập và vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ các-bon; kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực quản lý nhà nước về môi trường ở các cấp; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân trong tuân thủ quy định pháp luật về bảo vệ môi trường.
Về nhiệm vụ, giải pháp trung và dài hạn đến năm 2030, Đoàn giám sát nhấn mạnh giải pháp phòng ngừa, kiểm soát và ngăn chặn từ sớm, từ xa các nguy cơ gây ô nhiễm, sự cố môi trường; dự báo sớm tác động của biến đổi khí hậu.
Đồng thời, thực hiện khắc phục, cải thiện chất lượng môi trường có trọng tâm, trọng điểm. Trong đó, chú trọng kiểm soát chặt chẽ khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn; thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh phù hợp trong hoạt động giao thông vận tải gắn với đầu tư hạ tầng và các cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Cùng đó, có biện pháp loại bỏ phương tiện cơ giới không đủ tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường; quản lý chặt chẽ chất thải phát sinh từ hoạt động giao thông, xây dựng, đặc biệt tại các đô thị và hoạt động đốt phụ phẩm nông nghiệp.
Phấn đấu đến năm 2030, tại TP Hà Nội, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm giảm khoảng 20% so với mức trung bình năm 2024, các thông số chất lượng không khí khác được duy trì, bảo đảm đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường; tại các tỉnh, thành phố xung quanh TP Hà Nội, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm giảm tối thiểu 10% so với mức trung bình năm 2024; tại TP.HCM và các đô thị khác trên toàn quốc, chất lượng không khí được duy trì kiểm soát, không để gia tăng mức độ ô nhiễm.