Các đại biểu Quốc hội kỳ vọng tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy mở ra cơ hội để Nghệ An bứt phá, phát triển, tạo động lực cho hành lang kết nối Đông - Tây khu vực Lào, Đông Bắc Thái Lan, Myanmar.
Chiều 8/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung liên quan các dự án giao thông, trong đó có chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy.
Đồng tình với chủ trương đầu tư dự án, đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) cho biết, Vinh - Thanh Thủy là tuyến cao tốc đầu tiên và là thành phần quan trọng của trục cao tốc kết nối Thủ đô Viêng Chăn (Lào) với Thủ đô Hà Nội, có ý nghĩa đối ngoại Nhà nước, đối ngoại nhân dân và đối ngoại quốc phòng - an ninh.
Đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) phát biểu tại nghị trường. Ảnh: Phạm Thắng.
"Đây sẽ là điểm nhấn quan trọng trong việc hiện thực hóa nội hàm mới trong quan hệ giữa hai nước mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã khẳng định: Hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện, gắn kết chiến lược", ông Minh nói.
Tuyến đường có ý nghĩa chiến lược đặc biệt trong bảo đảm an ninh biên giới Việt - Lào; tăng cường thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân và biên phòng toàn dân, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực biên giới.
Về phát triển kinh tế, theo đại biểu, tuyến cao tốc sẽ tạo động lực cho hành lang kết nối Đông - Tây khu vực Lào, Đông Bắc Thái Lan, Myanmar phát huy tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội vùng Bắc Trung Bộ.
Từ góc nhìn của nước bạn Lào, khi hình thành, tuyến đường sẽ giúp lưu thông hàng hóa đường bộ từ Thủ đô Viêng Chăn sang Bắc Trung Bộ Việt Nam và ra biển qua các cảng Cửa Lò, Nghi Sơn, Vũng Áng.
Ở chiều ngược lại, đây là tuyến kết nối liên vận quốc tế quan trọng sang Lào và khu vực Đông Bắc Thái Lan, góp phần thúc đẩy chuỗi cung ứng và tăng trưởng kim ngạch thương mại theo mục tiêu hai nước đã thống nhất.
Với Nghệ An, tuyến cao tốc chủ yếu qua khu vực các xã miền Tây còn nhiều khó khăn, thu nhập thấp so với mặt bằng chung cả nước. Do đó, nó mở ra nền tảng hạ tầng quan trọng để thúc đẩy hình thành và phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu Thanh Thủy, tạo tiền đề phát triển kinh tế vùng lân cận, cải thiện kết nối, giao thương hàng hóa, phát triển du lịch, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.
"Đây là niềm mong mỏi từ lâu của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và thu hút đầu tư vào khu vực còn nhiều khó khăn", ông Minh nói.
Góp ý thêm dự thảo nghị quyết, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị làm rõ nội dung liên quan quy mô đầu tư. Để thuận lợi trong quá trình triển khai, đại biểu đề nghị chỉnh lý tiêu đề khoản 5 Điều 2 thành: "Sơ bộ tổng mức đầu tư và nguồn vốn giai đoạn 2026 - 2030", nhằm phản ánh chính xác phạm vi và nhu cầu sử dụng vốn trong giai đoạn này.
Khi nghị quyết được Quốc hội thông qua, toàn bộ dự án sẽ nằm trong địa bàn tỉnh Nghệ An. Theo đó, UBND tỉnh Nghệ An được phân cấp làm cơ quan chủ quản đầu tư.
"Đây là cơ hội lớn để tỉnh thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường phối hợp quốc tế và liên vùng, đồng thời nâng cao năng lực quản lý hạ tầng và đầu tư công của địa phương. Chính quyền và nhân dân Nghệ An sẽ nỗ lực tối đa để triển khai dự án đúng tiến độ", ông Minh nói thêm.
Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi) tham gia góp ý. Ảnh: Media Quốc hội.
Đồng tình thực hiện dự án, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi) phân tích, cao tốc Vinh - Thanh Thủy sẽ góp phần rút ngắn thời gian di chuyển, vận chuyển hàng hóa; thúc đẩy giao thương trong nước và quốc tế; hỗ trợ giao thương biên giới và phát triển bền vững với các nước láng giềng.
"Cao tốc Vinh - Thanh Thủy không chỉ là tuyến đường mà còn mở ra cơ hội để Nghệ An bứt phá, phát triển, tăng cường giao lưu kinh tế với nước bạn Lào và xa hơn nữa là với khu vực Đông Bắc Thái Lan", ông Tám nói.
Đại biểu đồng tình với việc sử dụng hình thức đầu tư công và áp dụng cơ chế đặc biệt để thực hiện dự án, đặc biệt việc giao cho chính quyền cấp xã một số nhiệm vụ là phù hợp, bởi cấp xã thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương nên sẽ thuận lợi trong triển khai.
Đại biểu Tám đề nghị đầu tư luôn dự án theo quy mô 6 làn xe trong giai đoạn 2026 - 2030 vì ý nghĩa chiến lược của tuyến đường này và kỳ vọng tạo động lực phát triển cho Nghệ An. Ngoài ra, đại biểu đề nghị ưu tiên công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, bảo đảm ổn định dân sinh.
Đồng thời, đại biểu đề nghị ngoài áp dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, cần triển khai ngay ứng dụng công nghệ cao trong tổ chức thi công, thích ứng với biến đổi khí hậu. Nghệ An là vùng chịu tác động rất lớn của thiên tai, khí hậu, nên nội dung này cần quy định rõ thay vì chỉ "khuyến khích"…
Về vấn đề trồng rừng thay thế, đại biểu kiến nghị cần xác định rõ việc trồng rừng thay thế trong nghị quyết, cho phép áp dụng Nghị quyết 137/2024 của Quốc hội về cơ chế đặc thù cho Nghệ An trong thực hiện trồng rừng thay thế.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh giải trình, làm rõ ý kiến các đại biểu. Ảnh: Quang Vinh.
Giải trình làm rõ sau đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, dự án này có vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Trung. Hiện, có các tuyến 8, 9 và 12 kết nối sang Lào và về các cảng trong nước, nhưng đa số đều chỉ đạt quy mô đường cấp III miền núi, nhỏ hẹp và khả năng cơ động thấp.
Trong khi đó, yêu cầu phát triển theo hành lang Đông - Tây, đặc biệt kết nối Lào, Myanmar, Thái Lan và Trung Quốc, cả đường sắt lẫn đường bộ, đang đặt ra rất cấp thiết. Việc hoàn thiện hướng kết nối này cũng gắn với thúc đẩy hoạt động tại một loạt cảng biển. Trên cơ sở làm việc cấp cao giữa lãnh đạo Việt Nam và Lào thời gian qua, việc xây dựng tuyến Vinh - Thanh Thủy là cần thiết và cấp bách.
Với những ý kiến về quy mô đầu tư, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nêu rõ, trong giai đoạn 1, đoạn thuộc phía Việt Nam dài khoảng 60 km, được tính toán theo nhu cầu lưu lượng đến năm 2035 với quy mô 4 làn xe và đến giai đoạn 2045 - 2050 mới nâng lên 6 làn xe. Vì vậy, việc đề xuất giai đoạn đầu với 4 làn là hoàn toàn phù hợp.