Trong báo cáo gửi Bộ Tài chính về kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) năm 2026, Bộ Xây dựng cho biết: Tính đến tháng 8/2025, lĩnh vực giao thông vận tải có 1.436 HTX với hơn 127.000 thành viên, chủ yếu tập trung ở vận tải đường bộ.
Nhiều HTX tồn tại nhiều năm nhưng quy mô nhỏ lẻ
Theo Bộ Xây dựng, trong lĩnh vực đường bộ, nhiều HTX đã nỗ lực nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa.
Nhiều HTX vận tải còn nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả kinh doanh chưa cao (Ảnh minh họa).
Tuy nhiên, bên cạnh những HTX có quy mô và tổ chức bài bản, vẫn còn tình trạng một số HTX chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Thực chất, đây là nơi đứng ra làm thủ tục giấy tờ cho các hộ cá thể có phương tiện vận tải, nhưng không quản lý được phương tiện và nhân lực.
Thành viên tham gia HTX phần lớn mang tính hình thức, hoạt động tự do. Nhiều HTX tồn tại nhiều năm nhưng quy mô nhỏ lẻ, tích lũy kinh doanh không đáng kể.
Các HTX chưa có sự liên kết hệ thống, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực vận tải, chưa mở rộng sang các ngành liên quan như xây dựng công trình giao thông, cơ khí sửa chữa, kinh doanh vật tư - xăng dầu.
Trong lĩnh vực hàng hải, đa số HTX vận tải hành khách, hàng hóa tuyến bờ ra đảo. Tài sản do các thành viên đóng góp và tự quản lý theo điều lệ.
Các cá nhân có tàu thuyền phải thông qua HTX để làm thủ tục, hàng tháng nộp phí quản lý, còn sản xuất kinh doanh tự khai thác, tự chịu trách nhiệm kể cả khi gặp rủi ro. Do mô hình tổ chức chưa chặt chẽ, hiệu quả quản lý và điều hành sản xuất kinh doanh của HTX chưa cao.
Nguyên nhân chủ yếu, theo Bộ Xây dựng, là do một bộ phận cán bộ, thành viên HTX chưa nhận thức đầy đủ về bản chất, vai trò của kinh tế tập thể và mô hình HTX kiểu mới.
Vai trò của HTX trong hiệu quả sản xuất - kinh doanh chưa rõ nét, khiến thành viên thiếu gắn bó. Trình độ cán bộ quản lý HTX còn hạn chế, số cán bộ qua đào tạo chuyên sâu còn thấp.
Khuyến khích ứng dụng công nghệ, sử dụng sàn giao dịch vận tải điện tử
Khắc phục tình trạng trên, Bộ Xây dựng nêu rõ: Mục tiêu trong những năm tới là nâng cao chất lượng các HTX hiện có, tăng quy mô, bổ sung nguồn lực, đầu tư phương tiện, từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách. HTX sẽ phải đổi mới, nâng cao hiệu quả, liên kết chặt chẽ hơn để phát huy vai trò trong cơ chế thị trường.
Phát triển kinh tế tập thể với nòng cốt là HTX được định hướng theo hướng nhanh và bền vững, góp phần xây dựng xã hội hợp tác, đoàn kết, cùng chia sẻ sự thịnh vượng, quản lý dân chủ, đồng thời thúc đẩy công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.
Trong năm 2026, Bộ Xây dựng sẽ tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn HTX thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 20-NQ/TW (16/6/2022) của Ban Chấp hành Trung ương và Nghị quyết số 09/NQ-CP (2/2/2023) của Chính phủ về phát triển kinh tế tập thể.
Chủ động tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách tạo điều kiện cho các đơn vị vận tải ổn định và phát triển.
Rà soát, đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật về kinh tế tập thể trong lĩnh vực đường bộ, đường thủy nội địa, hàng hải, nâng cao hiệu quả chính sách hỗ trợ và quản lý Nhà nước.
Có chính sách thu hút nguồn lực, ứng dụng khoa học – công nghệ, kinh tế xanh, chuyển đổi số, mở rộng thị trường.
Đẩy mạnh tập huấn, nâng cao năng lực cán bộ quản lý HTX; tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chủ trương, chính sách.
Tạo điều kiện cho HTX tham gia thị trường vận tải quốc tế, vận tải qua biên giới theo hiệp định với các nước trong khu vực.
Khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng sàn giao dịch vận tải điện tử để nâng cao hiệu quả hoạt động.