Chiều 5/12, Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ ngày 1/5/2026 và Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), hiệu lực thi hành từ 1/7/2026 (một số quy định hiệu lực từ 20/1/2026).
Trường hợp nào người giám định tư pháp được miễn trừ trách nhiệm pháp lý?
Trước khi Quốc hội bấm nút thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc công an tỉnh, thành phố, trong quá trình thảo luận, một số ý kiến đại biểu tán thành với quy định của dự thảo Luật về bổ sung nhiệm vụ giám định pháp y thương tích cho tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc công an tỉnh, thành phố.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo tiếp thu giải trình. Ảnh: Media Quốc hội.
Trên cơ sở ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và báo cáo, đánh giá của Bộ Công an, dự thảo Luật tiếp tục quy định tại khoản 4 Điều 17 về việc tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự thuộc công an tỉnh, thành phố được thực hiện giám định pháp y tử thi, pháp y thương tích và giao Chính phủ quy định chi tiết khoản này.
Về phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp, Chính phủ đề nghị giữ nguyên quy định về mở rộng phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp như dự thảo Luật.
Riêng chuyên ngành ADN, giám định tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân thì văn phòng giám định tư pháp chỉ được thực hiện trong tố tụng dân sự, tố tụng hành chính, các cơ quan giám định công lập thực hiện trong tố tụng hình sự.
Về quyền được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được nghiên cứu, chỉnh lý theo hướng người giám định tư pháp được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật có liên quan và của cấp có thẩm quyền khi đã thực hiện giám định đúng quy định về trình tự, thủ tục, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định, vô tư, khách quan, không vụ lợi.
Trường hợp kết luận gian dối hoặc từ chối kết luận giám định mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Rút ngắn thời hạn quan trọng trong quy trình tổ chức thi hành án
Cùng chiều 5/12, với 433/440 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 91,54%), Quốc hội chính thức thông qua Luật Thi hành án dân sự (THADS) (sửa đổi).
Trước khi các đại biểu bấm nút thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng báo cáo một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình. Ảnh: Media Quốc hội.
Theo đó, về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác thi hành án, có ý kiến đề nghị quy định rõ giá trị pháp lý của văn bản, dữ liệu điện tử trong thi hành án để các tổ chức tín dụng, ngân hàng không trì hoãn việc cung cấp thông tin hoặc phong tỏa tài khoản khi nhận yêu cầu điện tử.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định rõ văn bản, dữ liệu điện tử ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy.
Đồng thời, quy định trách nhiệm của Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng... phải thực hiện kịp thời yêu cầu của cơ quan THADS (dù bằng văn bản giấy hay điện tử), khắc phục tình trạng trì hoãn cung cấp thông tin, phong tỏa tài khoản.
Về thời hạn và thủ tục thi hành án, nhiều ý kiến đề nghị rà soát, rút ngắn thời hạn trong quy trình tổ chức thi hành án để giảm chi phí, thời gian thi hành án theo tinh thần Nghị quyết số 27.
Ông Tùng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý rút ngắn nhiều thời hạn quan trọng trong quy trình tổ chức thi hành án như: thời hạn xác minh điều kiện thi hành án, thời hạn thông báo thi hành án, thời hạn ký hợp đồng khai thác tài sản thi hành án, thời hạn ưu tiên mua tài sản thi hành án….
Ngoài các vấn đề nêu trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu để hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đặc thù (tài sản số, tiền ảo), chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý, trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân trong kiểm sát thi hành án và nhiều quy định khác của dự thảo Luật.