Quy định niên hạn xe cơ giới: Giảm tai nạn, giảm ô nhiễm, nâng chất lượng vận tải

Nghị định số 166/2024/NĐ-CP quy định về niên hạn sử dụng xe cơ giới có hiệu lực đã tạo hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ hơn trong quản lý phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, góp phần giảm thiểu rủi ro tai nạn do xe đã quá cũ, kém chất lượng.

Điểm mới trong cách xác định niên hạn sử dụng xe cơ giới

Thực tế cho thấy, nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng trong thời gian qua có nguyên nhân xuất phát từ lỗi kỹ thuật, hư hỏng hệ thống phanh, lái hoặc kết cấu thân vỏ đã bị lão hóa theo thời gian. Việc quy định niên hạn sử dụng rõ ràng được kỳ vọng sẽ giảm thiểu nguy cơ mất an toàn, bảo vệ tính mạng người tham gia giao thông và tài sản của xã hội.

Theo Nghị định 166/2024/NĐ-CP, niên hạn sử dụng của xe cơ giới được xác định theo năm sản xuất đối với từng loại xe. Trong đó, xe ô tô chở hàng (xe ô tô tải), xe ô tô chở hàng chuyên dùng (xe ô tô tải chuyên dùng) có niên hạn 25 năm tính từ năm sản xuất; xe ô tô chở người có số người cho phép chở từ 9 người trở lên (không kể người lái xe), xe ô tô chở trẻ em mầm non, xe ô tô chở học sinh, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ có niên hạn 20 năm tính từ năm sản xuất; 15 năm tính từ năm sản xuất đối với xe chở người bốn bánh có gắn động cơ.

Điểm đáng chú ý là Nghị định 166/2024/NĐ-CP chuẩn hóa cách xác định năm sản xuất của xe cơ giới. Đây là căn cứ quan trọng nhất để tính niên hạn sử dụng của xe cơ giới. Các thông tin về năm sản xuất, nước sản xuất, số khung, số máy phải được đối chiếu đồng bộ với cơ sở dữ liệu đăng ký và dữ liệu đăng kiểm, tránh tình trạng xác định sai lệch.

Theo đó, năm sản xuất của xe được xác định căn cứ trên các giấy tờ, thông tin như: Giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu đối với xe nhập khẩu; Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng đối với xe sản xuất, lắp ráp trong nước; thông tin năm sản xuất của nhà sản xuất gắn trên xe hoặc căn cứ vào kết quả tra cứu từ nhà sản xuất hoặc tài liệu do nhà sản xuất cung cấp. Nếu xe không có tài liệu, hồ sơ, cơ sở về năm sản xuất thì được coi là hết niên hạn sử dụng.

Những điểm mới này giúp tăng tính minh bạch, hạn chế tối đa tình trạng "kéo dài tuổi thọ" phương tiện bằng cách khai báo thiếu chính xác.

Bảo đảm an toàn giao thông và giảm ô nhiễm môi trường

Việc quy định niên hạn sử dụng của xe cơ giới được đánh giá mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Trước hết, xe cơ giới sau nhiều năm sử dụng thường xuống cấp khung gầm, hệ thống phanh, lái, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khi tham gia giao thông, việc quy định niên hạn giúp hạn chế tối đa tình trạng "kéo dài tuổi thọ" phương tiện bằng cách khai báo thiếu chính xác.

Từ đó góp phần giảm thiểu nguy cơ mất an toàn giao thông, bảo vệ tính mạng người tham gia giao thông và tài sản của xã hội.

Đồng thời, quy định mới niên hạn sử dụng xe cơ giới góp phần giảm tình trạng ô nhiễm môi trường. Do xe cũ phát thải lớn, hiệu suất đốt nhiên liệu thấp gây ô nhiễm môi trường. Việc loại bỏ dần phương tiện hết niên hạn sẽ giúp giảm khí thải độc hại.

Cùng với đó, việc quy định rõ niên hạn sử dụng xe cơ giới giúp nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải, buộc doanh nghiệp và chủ phương tiện phải đầu tư, đổi mới phương tiện. Từ đó nâng cao chất lượng phục vụ hành khách và vận tải hàng hóa.

Hơn nữa, chính sách này cũng giúp làm sạch dữ liệu quản lý phương tiện xe cơ giới, tránh tình trạng phương tiện "không rõ nguồn gốc", xe tự chế hoặc xe cũ được hoán cải trái phép, góp phần tăng cường trách nhiệm của chủ phương tiện trong việc khai báo và theo dõi niên hạn xe.

Thực hiện Nghị định 166/2024/NĐ-CP, các xe điện ở khu du lịch Tam Đảo được đầu tư đảm bảo an toàn cho du khách.

Thuận lợi và khó khăn của chủ xe khi nghị định có hiệu lực

Việc áp dụng niên hạn sử dụng phương tiện mang lại những lợi ích rõ rệt cho xã hội, song cũng tạo nên những thay đổi nhất định đối với các chủ phương tiện. Khi Nghị định 166/2024/NĐ-CP quy định về niên hạn sử dụng xe cơ giới có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, các chủ xe cũng đối mặt một số khó khăn, nhất là về tài chính.

Với những phương tiện đã sử dụng lâu năm, đã hết niên hạn sử dụng theo quy định nhưng thực tế vẫn còn hoạt động tốt, việc phải dừng khai thác khi xe hết niên hạn có thể khiến chủ xe gặp áp lực về tài chính do phải đầu tư phương tiện mới. Nhất là với nhóm hộ kinh doanh vận tải nhỏ lẻ, xe tải chở hàng phục vụ sản xuất gia đình, việc đổi xe có thể gây ảnh hưởng đến công việc kinh doanh hiện tại.

Chia sẻ về quy định mới, anh Đinh Văn Đạt, chủ xe ô tô tải 7 tấn đang sử dụng được 23 năm cho biết: "Theo định kỳ, tôi vẫn đem xe đi bảo dưỡng, hiện nay xe vẫn vận hành ổn định. Tuy nhiên, theo quy định, còn hai năm nữa xe của tôi hết niên hạn sử dụng, nhưng hiện tại tôi đã phải tính toán đến phương án đầu tư xe mới.

Mặc dù việc đổi xe mới sẽ gây ra áp lực tài chính, nhưng tôi cũng phải chuẩn bị dần về tài chính để đầu tư mua xe khác. Vì tôi hiểu quy định của Chính phủ đặt ra để bảo đảm an toàn giao thông".

Ở góc độ khác, anh Đinh Văn Quân, chủ xe ô tô 4 bánh có gắn động cơ chuyên chở khách tại Khu du lịch Tam Đảo, tỉnh Phú Thọ cho biết: "Loại xe này vốn được vận hành ở tốc độ chậm, phạm vi nhỏ, nên nhiều chủ xe mong muốn có sự linh hoạt hơn trong việc thực hiện đối với loại xe này.

Nhưng nhìn tổng thể, quy định rõ ràng về niên hạn sử dụng đối với từng loại xe cũng giúp chủ xe có thời gian chuẩn bị về tài chính trong việc đổi xe mới phục vụ hoạt động kinh doanh, tránh tình trạng xe quá cũ gây mất hình ảnh du lịch, gây mất an toàn cho khách du lịch".

Tại các trung tâm đăng kiểm, Nghị định 166/2024/NĐ-CP quy định về niên hạn sử dụng xe cơ giới được đánh giá là cơ sở pháp lý quan trọng giúp hoạt động kiểm định diễn ra chặt chẽ, thống nhất và dễ theo dõi hơn.

Trao đổi với phóng viên Báo Xây dựng, Giám đốc Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 8804D - Phú Thọ Trần Trung Sơn cho biết: "Nghị định 166/2024/NĐ-CP quy định về niên hạn sử dụng xe cơ giới có hiệu lực đã tạo căn cứ pháp lý rõ ràng cho các trung tâm đăng kiểm trong việc kiểm soát phương tiện. Khi dữ liệu về niên hạn được công khai và chuẩn hóa, việc đăng kiểm sẽ minh bạch, tránh tình trạng khai báo sai năm sản xuất.

Trước đây có trường hợp xe cũ vẫn cố chạy, dẫn đến rủi ro cao. Nay khi dữ liệu được quản lý chặt chẽ, chủ xe sẽ nắm bắt thời điểm cần ngừng sử dụng hoặc thay thế phương tiện. Do vậy, trong quá trình đăng kiểm, trung tâm luôn đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu đúng, chuẩn bị hồ sơ khi đi đăng kiểm và chủ động trong kế hoạch bảo dưỡng, thay thế phương tiện".

Với những quy định mới về niên hạn sử dụng xe cơ giới, Nghị định 166/2024/NĐ-CP tạo nền tảng để từng bước loại bỏ phương tiện quá cũ, góp phần giảm tai nạn, cải thiện chất lượng môi trường và thúc đẩy đổi mới công nghệ trong lĩnh vực cơ giới đường bộ.

Dù còn những khó khăn nhất định đối với chủ phương tiện khi thực hiện, song với sự vào cuộc của các cơ quan quản lý, sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp, Nghị định 166/2024/NĐ-CP mới được kỳ vọng sẽ phát huy hiệu quả thiết thực giúp bảo đảm an toàn giao thông, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống.