Bộ Xây dựng đang xây dựng chiến lược chuyển đổi số và chiến lược dữ liệu giai đoạn 2026 - 2030, định hướng đến năm 2045, với bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm.
Mục tiêu đến năm 2026, một nửa dịch vụ của ngành Xây dựng sẽ không còn yêu cầu tiếp xúc trực tiếp với người dân, doanh nghiệp; tỷ lệ này sẽ tăng lên 90% vào năm 2027.
Hành khách làm thủ tục hàng không bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt qua ứng dụng VNeID tại Cảng HKQT Nội Bài. Ảnh: Tạ Hải.
Tiên phong số hóa
Đã nhiều năm sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng nhưng anh Nguyễn Hữu Tuấn (Thanh Hóa) vẫn chưa quên nỗi ám ảnh trước đó: "Khi còn trả phí thủ công, mỗi dịp nghỉ lễ, Tết, có chuyến về quê 150km nhưng đi mất cả ngày do ùn tắc tại trạm thu phí. Nhờ thu phí tự động không dừng ETC, nỗi ám ảnh ấy biến mất".
Chỉ sau 3 năm, từ 1/8/2022 - thời điểm tất cả các tuyến cao tốc trên cả nước bắt đầu thu phí ETC đến nay, dịch vụ thu phí ETC đã được Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) triển khai rộng khắp cả nước.
Tính đến nay, cả nước có hơn 6,3 triệu phương tiện (đạt tỷ lệ 99%) dán thẻ phục vụ triển khai thu phí ETC, không chỉ tiết kiệm thời gian, giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm môi trường mà còn đảm bảo tính minh bạch trong thu phí, nâng cao hiệu quả vận hành trạm thu phí.
Tương tự, trong lĩnh vực xây dựng cơ bản việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số cũng có bước phát triển vượt bậc. Ông Trần Phúc Minh Khôi, Phó tổng giám đốc Công ty CP Tư vấn thiết kế cảng - biển Portcoast kể: Trước đây, quá trình thiết kế tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên (TP.HCM) chủ yếu dựa trên các bản vẽ 2D gây nhiều hạn chế trong việc hình dung tổng thể công trình và kiểm soát các yếu tố kỹ thuật trong thi công.
Để khắc phục, Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (HURC1) và Portcoast đã hợp tác triển khai ứng dụng BIM-GIS cho tuyến Metro này, chuyển các bản vẽ 2D sang mô hình 3D một cách chi tiết, giúp trực quan hóa cấu trúc công trình; hỗ trợ kiểm tra xung đột giữa các hệ thống kỹ thuật ngay từ giai đoạn thiết kế, giảm thiểu sai sót trong quá trình thi công.
Cùng đó, công nghệ khảo sát hiện đại cũng được ứng dụng để thu thập dữ liệu hiện trạng thực tế, làm cơ sở đối chiếu với hồ sơ thiết kế để rà soát, kiểm chứng độ chính xác của mô hình BIM hoàn công, bảo đảm công trình được mô phỏng sát với thực tế nhất có thể.
Cùng với BIM, hệ thống GIS đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý hệ thống Metro theo không gian, hỗ trợ phân tích, dự báo các vấn đề có thể phát sinh trong quá trình vận hành tuyến, giúp đơn vị quản lý có kế hoạch ứng phó hiệu quả.
"Nhờ tích hợp BIM - GIS, giờ đây, chỉ cần ngồi văn phòng, cơ quan quản lý cũng dễ dàng theo dõi, giám sát hoạt động, vận hành cũng như công tác bảo trì của tuyến Metro số 1. Đây là bước ngoặt quan trọng trong ứng dụng công nghệ số vào quản lý đường sắt đô thị, tạo nền tảng cho các tuyến tiếp theo", ông Khôi chia sẻ.
Những công trình biểu tượng từ đổi mới sáng tạo
Là một trong những đơn vị tư vấn thiết kế đi đầu trong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thương hiệu TEDI gắn liền với tên tuổi của những công trình giao thông mang tính biểu tượng như: Cầu Thăng Long - kỷ lục cầu bê tông dài nhất; cầu Rạch Miễu - kỷ lục cây cầu dây văng khẩu độ nhịp lớn nhất lần đầu do các kỹ sư tư vấn Việt Nam thiết kế và thi công (270m).
Hay như cầu Pá Uôn - kỷ lục trụ cao nhất với độ cao tới 100m; cầu Hàm Luông - kỷ lục cầu có chiều dài nhịp lớn nhất tới 150m đối với công nghệ cầu đúc hẫng; cầu Đông Trù - ứng dụng kết cấu mới, vòm ống thép nhồi bê tông với chiều rộng lớn nhất Việt Nam tính đến thời điểm hoàn thành (55m).
Cùng đó là các công trình: cầu Nhật Tân - 5 trụ tháp dây văng dài nhất Việt Nam; cầu Bắc Luân - cây cầu nối liền hai nước Việt Nam - Trung Quốc với kỷ lục cầu vòm bê tông có khẩu độ nhịp vòm lớn nhất Việt Nam (105m); cầu Hoàng Văn Thụ (Hải Phòng) với kỷ lục là cầu vòm ống thép nhồi bê tông có khẩu độ nhịp lớn nhất (200m).
Ông Đào Ngọc Vinh, Tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) nhấn mạnh: Khoa học công nghệ được TEDI xác định là điểm tựa, nhân tố quan trọng trong công cuộc chinh phục thử thách mới. Qua các dự án ODA, TEDI đã nhanh chóng tiếp cận với công nghệ thiết kế mới, học hỏi về tiêu chuẩn mới và làm chủ được phần mềm thiết kế hiện đại.
Đặc biệt, gần đây, TEDI đã ứng dụng mạnh mẽ BIM và các công cụ tự động hóa thiết kế một cách đồng bộ, hỗ trợ thiết kế 3D trực quan, giúp kiểm soát xung đột, tối ưu tiến độ, giảm chi phí. Nhờ vậy, năng suất lao động và chất lượng sản phẩm tăng lên đáng kể.
Bốn nhiệm vụ trọng tâm
Ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin - Bộ Xây dựng cho biết, cung cấp dịch vụ công trực tuyến của Bộ Xây dựng đến nay đã mang lại nhiều kết quả rõ nét với 73% thủ tục hành chính (TTHC) được triển khai trên môi trường mạng, phần lớn là dịch vụ công toàn trình. "Mọi nỗ lực đều hướng đến lợi ích của người dân, doanh nghiệp", ông Tùng nói.
Hiện nay, dịch vụ thu phí tự động không dừng đã được triển khai rộng khắp cả nước. Ảnh Tạ Hải.
Từ năm 2021 đến nay, Bộ đã xử lý khoảng 2,8 triệu hồ sơ, trong đó 80% được thực hiện trực tuyến; hoàn thành toàn bộ 6 chỉ tiêu về cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Nhờ đó, Bộ Xây dựng luôn nằm trong nhóm ba bộ, ngành dẫn đầu, đặc biệt vươn lên xếp hạng nhất trong hai năm 2023 và 2024.
Bộ cũng hình thành kho dữ liệu tổng hợp, hằng năm chia sẻ khoảng 50 triệu dữ liệu với các bộ, ngành và địa phương; đã ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong nhiều lĩnh vực quản lý chuyên ngành, từ đăng kiểm, hàng hải, đường bộ, quy hoạch đến quản lý nhà ở.
Hiện Bộ đang xây dựng chiến lược chuyển đổi số và chiến lược dữ liệu giai đoạn 2026-2030, định hướng đến năm 2045, với bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai trong giai đoạn 2025-2027.
Trong đó, Bộ phấn đấu đưa toàn bộ hoạt động của các cơ quan, đơn vị lên môi trường số, tái cấu trúc quy trình giải quyết TTHC, cắt giảm giấy tờ và thành phần hồ sơ phải nộp, thay thế bằng dữ liệu đã có.
Cùng với đó là triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình. Mục tiêu đến năm 2026, một nửa dịch vụ của ngành Xây dựng sẽ không còn yêu cầu tiếp xúc trực tiếp với người dân, doanh nghiệp; tỷ lệ này sẽ tăng lên 90% vào năm 2027.
Hình thành hạ tầng dữ liệu ngành Xây dựng, hướng tới một hệ thống thống nhất và dùng chung trên toàn quốc cho cả hai lĩnh vực xây dựng và GTVT.
Tiếp đó là thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động quản lý xây dựng và triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong các hoạt động chuyên ngành, hướng tới hình thành hệ sinh thái số của ngành Xây dựng và GTVT.
Theo ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), hàng năm, Bộ Xây dựng đều bố trí kinh phí cho các đề tài phục vụ chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành Xây dựng và GTVT.
Các đề tài nổi bật tập trung vào nhiều lĩnh vực như: công nghệ xây dựng; nghiên cứu vật liệu xây dựng mới; công nghiệp giao thông vận tải; môi trường; cùng các vấn đề về quy hoạch, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật và kiến trúc xây dựng công trình.