Các chuyên gia và lãnh đạo ngành hàng không cùng đối tác quốc tế đã bàn thảo về chiến lược phối hợp khai thác cặp cảng Tân Sơn Nhất - Long Thành, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường hàng không Việt Nam và khu vực.
Ngày 11/9, Hội thảo quốc tế với chủ đề "Cặp cảng hàng không quốc tế Long Thành - Tân Sơn Nhất: Định hình cửa ngõ hàng không quốc gia, hướng tới trung tâm trung chuyển khu vực trong kỷ nguyên mới" được tổ chức tại Học viện Hàng không Việt Nam (TP.HCM) với sự tham dự của lãnh đạo ngành hàng không, các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực.
Khai thác hiệu quả cặp cảng hàng không Tân Sơn Nhất - Long Thành
TS.Nguyễn Thị Hải Hằng, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam.
Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Nguyễn Thị Hải Hằng, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam, nhấn mạnh: khi cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Long Thành đi vào khai thác đồng bộ sẽ hình thành hệ thống “cảng kép”, giữ vai trò cửa ngõ hàng không quốc gia, trung tâm trung chuyển khu vực, đồng thời trở thành động lực thúc đẩy thương mại, đầu tư, du lịch và logistics.
Tuy nhiên, vận hành hiệu quả Long Thành đòi hỏi nhiều giải pháp đồng bộ. Hội thảo được tổ chức tập trung vào bốn nhóm vấn đề then chốt, bao gồm: Phân vai, phối hợp sân bay Long Thành - Tân Sơn Nhất để tối ưu hóa nguồn lực và thị trường; Cơ chế điều phối khai thác thông minh, bảo đảm an toàn - an ninh - linh hoạt; Kết nối đa phương thức để nâng năng suất chuỗi logistics và phát triển hệ sinh thái hàng không - đô thị - logistics trên nền tảng công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao.
Ông Phạm Minh Hải, Giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, Cảng hàng không quốc tế Long Thành sẽ có kết nối với TP.HCM, đồng bằng sông Cửu Long, Tây Ninh, Đồng Nai..., dự kiến phục vụ đến 100 triệu hành khách/năm khi hoàn thành toàn bộ giai đoạn.
Ông Phạm Minh Hải, giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng, Bộ Xây dựng.
Hiện tại, việc kết nối Long Thành với TP.HCM và các tỉnh lân cận chủ yếu dựa trên hệ thống đường bộ qua Quốc lộ 51, cao tốc TP.HCM - Long Thành và một số tuyến đường liên vùng. Tuy nhiên, các tuyến đường này đang quá tải, thường xuyên ùn tắc, đặc biệt tại các điểm nút giao và trạm thu phí, như trên Quốc lộ 51, cao tốc TP.HCM - Long Thành, và các tuyến đường nội đô TP.HCM. Hiện chưa có tuyến đường sắt kết nối trực tiếp đến sân bay, gây hạn chế về phương thức di chuyển và năng lực vận tải.
Ngoài ra, các dự án giao thông kết nối đang triển khai không đồng bộ, dẫn đến nhiều bất cập khi đưa vào khai thác. Việc thiếu đồng bộ trong tổ chức giao thông và nguồn lực đầu tư hạn chế cũng làm chậm tiến độ các công trình trọng điểm.
Để nhanh chóng hoàn thiện và đồng bộ hệ thống giao thông kết nối sân bay Long Thành, ông Hải đề xuất TP.HCM và Đồng Nai bổ sung quy hoạch tuyến Liên vùng 04 vào quy hoạch; thống nhất hướng tuyến qua sông Đồng Nai - cầu Cát Lái; đẩy nhanh mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành; ưu tiên đầu tư cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn số 6 – số 10; lập dự án kết nối cao tốc Bến Lức - Long Thành. Ông cũng nhấn mạnh cần sớm triển khai đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - Long Thành và hoàn thành các tuyến ĐT773, ĐT770B, ĐT769 trước năm 2025 để giảm tải khu vực...
Lãnh đạo ngành hàng không cùng các chuyên gia, khách mời tại hội thảo.
Giải pháp phân bổ khai thác Long Thành và Tân Sơn Nhất
Tại hội thảo, đại diện đơn vị tư vấn Liên danh Incheon Airport đánh giá, Cảng hàng không Quốc tế Long Thành đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế và hệ thống hàng không khu vực Đông Nam Á. Đây là cơ hội để tối ưu hóa hiệu quả khai thác và củng cố thương hiệu hàng không quốc gia.
Sân bay này được thiết kế trở thành trung tâm trung chuyển hàng không lớn với công suất mục tiêu 100 triệu hành khách/năm. Do đó, việc phân bổ khai thác giữa hai sân bay cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh trùng lặp nguồn lực và giảm hiệu quả vận hành.
Đại diện đơn vị tư vấn Liên danh Incheon Airport đưa ra hai phương án, một là chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế về Long Thành, hoặc phân chia khai thác theo cự ly giữa hai sân bay. Phương án tập trung toàn bộ chuyến bay quốc tế tại Long Thành giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm thiểu thủ tục trùng lặp, tăng tính liền mạch và nâng cao hiệu quả khai thác.
Ngược lại, phân chia khai thác có thể gây nhầm lẫn cho hành khách, làm giảm sức cạnh tranh, thậm chí khiến 33% khách trung chuyển chọn các trung tâm hàng không khu vực khác như Bangkok hay Singapore.
Sân bay quốc tế Long Thành đang tăng tốc thi công, dự kiến đưa vào khai thác năm 2026.
Theo vị này, dự báo lưu lượng hành khách quốc tế tập trung tại Long Thành sẽ đạt 2 triệu vào năm 2029, 5 triệu năm 2043 và gần 92 triệu năm 2060, với tốc độ tăng trưởng kép 4,52%/năm. Do đó, việc tập trung khai thác chuyến bay quốc tế tại Long Thành là chiến lược thiết yếu để tăng cường hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ vững vị thế hàng không Việt Nam trong khu vực.
Trong khi đó, KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận định, cần có cái nhìn toàn cục về đích đến đang mong muốn đối với Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Theo ông, việc phân bổ khai thác sân bay Long Thành nên đi theo 3 bước, trong đó, bước thứ 3 là đưa sân bay Long Thành trở thành sân bay quan trọng hàng đầu trong Vùng Đông Nam Á, vừa có đô thị sân bay, vừa gắn kết với khu thương mại tự do, vừa gắn kết với hệ thống giao thông kết nối như đường vành đai, cao tốc vùng, cao tốc hướng tâm và 2 tuyến metro Thủ Thiêm - Long Thành, tuyến metro số 1 TP.HCM - Biên Hoà - Long Thành...
Đặc biệt, sân bay Long Thành là một điểm đến, không còn là điểm trung chuyển. Tại đây, hành khách có thể lựa chọn đi tiếp hoặc ở lại, đồng thời, hành khách sẽ có những lựa chọn cần thiết khi ở lại như mô hình ở Singapore, Amsterdam hay nhiều sân bay lớn khác.
KTS Ngô Viết Nam Sơn chia sẻ tại hội thảo.
Từ mục đích này, chúng ta cần quay lại bước thứ nhất đó chính là hạ tầng. Hiện nay, sân bay Long Thành chưa có hạ tầng kết nối vùng, metro, chưa có đô thị sân bay và các khu thương mại tự do. Sân bay Long Thành chỉ mới có nhà ga đang xây dựng và một số hạ tầng nội bộ.
"Chúng ta không nên trao trách nhiệm quá sức cho sân bay Long Thành, không nên dời nhiều chuyến bay quốc tế, chứ đừng nói 100% về đây mà nên chăng chỉ đóng vai trò là dời 100% hàng hóa về, trở thành trung tâm hàng hóa của cả khu vực. Đây là cách để giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất", ông Sơn nói.
Theo ông Sơn, ở giai đoạn 1, sân bay Long Thành được khai thác thấp hơn so với sân bay Tân Sơn Nhất. Hiện nay sân bay Tân Sơn Nhất đang khá ổn định; với việc quá tải và ùn tắc giao thông, chỉ nên chuyển một số chuyến bay sang Long Thành.
Bước hai, sau khi đã hoàn thiện hạ tầng giao thông, có kết nối vùng, có metro... lúc đó mới bàn đến chuyện đưa bao nhiêu tuyến quốc tế về sân bay Long Thành. Khi đó, sân bay Long Thành sẽ có vai trò quan trọng hơn hơn sân bay Tân Sơn Nhất và tiến tới bước 3.
"Đưa vào khai thác như thế nào tùy vào năng lực hạ tầng, năng lực thực tế của khu vực thì mới hiệu quả hơn về mặt kinh tế, tiện lợi hơn cho người sử dụng", ông Sơn nói.
Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Uông Việt Dũng kết luận hội thảo.
Phát biểu kết luận hội thảo, ông Uông Việt Dũng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam nhấn mạnh, sân bay Long Thành được xác định là cảng hàng không quốc tế hiện đại, đồng bộ, mục tiêu trở thành trung tâm trung chuyển của khu vực Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương, cạnh tranh trực tiếp với các sân bay lớn trong khu vực.
Với dự án này, Chính phủ đặc biệt quan tâm, thường xuyên kiểm tra công trường, yêu cầu rút ngắn tiến độ để sớm trở thành biểu tượng phát triển, động lực kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới.
Theo ông Dũng, khai thác hiệu quả Long Thành là vấn đề chưa có tiền lệ, tác động lớn đến cả hệ thống hàng không. Để khai thác sân bay Long Thành cần có lộ trình, kịch bản chuyển tiếp rõ ràng về hạ tầng kết nối, dịch vụ, thương mại; thu hút hành khách, doanh nghiệp, đồng thời bảo đảm sự vận hành song song, hiệu quả giữa sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất. Trong khi Tân Sơn Nhất đã quá tải, chịu áp lực giao thông và môi trường, Long Thành được kỳ vọng trở thành động lực mới, kết nối vùng và nâng tầm TP.HCM thành trung tâm tài chính, kinh tế khu vực.
Ông cũng cho biết, hạ tầng kết nối đang được đẩy nhanh với mục tiêu đến cuối năm 2025 cả nước có khoảng 3.000 km cao tốc (so với chỉ 1.160 km đầu nhiệm kỳ 2021), tạo điều kiện để Long Thành hoàn thành năm 2025 và phấn đấu vận hành vào tháng 6/2026.
"Tất cả ý kiến chuyên gia, học giả tại hội thảo hôm nay là cơ sở quan trọng để Cục tổng hợp, phân tích toàn diện, từ đó trình cấp thẩm quyền phương án tối ưu. Mục tiêu cao nhất là bảo đảm an toàn, không làm đứt gãy hoạt động hàng không, đồng thời khai thác hiệu quả cả Long Thành và Tân Sơn Nhất," ông Dũng khẳng định.
