Sau sáp nhập, nhiều xã ở Sơn La gặp khó khăn khi dân số và diện tích tăng, nhưng hạ tầng chưa đồng bộ, khiến tiêu chí nông thôn mới giảm, ảnh hưởng tiến độ về đích.
Tỉnh Sơn La đã thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, giảm từ 200 xuống còn 75 xã, phường, thị trấn, trong đó có 67 xã. Việc tinh gọn bộ máy góp phần nâng cao hiệu lực quản lý, tạo dư địa phát triển kinh tế - xã hội, song cũng phát sinh nhiều khó khăn trong triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM).
Nhiều tuyến đường liên xã được bê tông hóa, giúp vận chuyển nông sản thuận lợi, thúc đẩy thương mại và dịch vụ phát triển.
Sau sáp nhập, nhiều xã có quy mô mở rộng, nhưng mức độ phát triển giữa các khu vực chưa đồng đều; hạ tầng kỹ thuật còn thiếu và yếu, ảnh hưởng đến việc hoàn thiện các tiêu chí, đặc biệt là giao thông, môi trường, thu nhập và tổ chức sản xuất.
Tuy nhiên, việc sáp nhập cũng mở ra cơ hội phát triển mới khi không gian hành chính được mở rộng, quy hoạch được điều chỉnh theo hướng đồng bộ, giúp giảm chi phí quản lý và tập trung nguồn lực đầu tư cho các công trình thiết yếu. Một số xã trước đây có quy mô nhỏ, thiếu liên kết, nay đã hình thành hệ thống giao thông kết nối, thuận lợi cho vận chuyển nông sản, phát triển thương mại và dịch vụ.
Nhiều địa phương đang xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tập trung, đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp, phát triển sản phẩm OCOP mang tính đặc trưng, từng bước nâng cao thu nhập cho người dân và hoàn thiện các tiêu chí còn thiếu.
Tại xã Vân Hồ, đơn vị hành chính mới được thành lập sau khi sáp nhập bốn xã Vân Hồ, Lóng Luông, Mường Men và Chiềng Yên, hiện có hơn 400 ha chè và 1.600 ha cây ăn quả. Ông Đinh Công Thông, Chủ tịch Hội Nông dân xã, cho biết: "Toàn xã có 6 sản phẩm OCOP. Nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi đang phát huy hiệu quả, mang lại thu nhập ổn định cho người dân".
Tuy vậy, không ít xã mới có quy mô diện tích và dân số tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba lần, trong khi hạ tầng chưa đáp ứng kịp. Có trường hợp một xã chỉ đạt 8–9 tiêu chí, sáp nhập với xã đã hoàn thành 14–15 tiêu chí, khiến việc cân đối và duy trì chất lượng gặp nhiều trở ngại.
Nguồn lực ngân sách địa phương còn hạn chế, chưa đáp ứng đủ nhu cầu đầu tư cho các công trình thiết yếu như đường giao thông, điện, trường học, trạm y tế. Việc thay đổi địa giới hành chính cũng gây khó khăn trong công tác quy hoạch, phân bổ nguồn lực và lồng ghép các chương trình, dự án phát triển.
Trước những thách thức phát sinh sau sáp nhập, xã Tà Xùa (Sơn La) đang nỗ lực ổn định bộ máy, từng bước tháo gỡ khó khăn để tiếp tục lộ trình xây dựng NTM. Ông Đỗ Văn Xiêm, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, cho biết: "Trước tháng 7/2025, xã đã hoàn thành 14/19 tiêu chí NTM và đặt mục tiêu về đích cuối năm. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập với Háng Đồng và Làng Chếu, số tiêu chí bình quân giảm còn 10,3 do địa bàn mở rộng, hạ tầng xuống cấp, đời sống người dân còn khó khăn".
Theo ông Xiêm, việc sáp nhập mở ra cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra áp lực lớn trong công tác quản lý và đầu tư. Địa phương đang tập trung thực hiện quản lý đất đai, trật tự xây dựng, bảo vệ tài nguyên môi trường, đồng thời gìn giữ bản sắc văn hóa, hướng tới xây dựng nông thôn phát triển theo hướng du lịch bền vững.