Bà Rịa - Vũng Tàu cũ nay trong vai trò TP.HCM mới đang tận dụng tối đa lợi thế từ biển để phát triển kinh tế biển, nâng cao năng lực logistics và du lịch chất lượng cao, trở thành trung tâm động lực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Đến 2050 thành trung tâm kinh tế biển quốc gia
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, nay là TP.HCM sở hữu vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, là cửa ngõ hướng ra Biển Đông của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Ngày nay, vai trò và vị thế của địa phương được khẳng định rõ nét trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, trở thành một cực tăng trưởng quan trọng của cả nước nhất là sau sáp nhập với TP.HCM.
Bà Rịa - Vũng Tàu cũ quan tâm phát triển kinh tế biển.
Những năm gần đây, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ luôn duy trì quy mô kinh tế (GRDP), đóng góp ngân sách trung ương và chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) nằm trong Top 5 cả nước, nổi bật với cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa. GRDP bình quân đầu người cũng dẫn đầu cả nước, phản ánh năng lực phát triển vượt trội và chất lượng tăng trưởng ngày càng cao.
Nhờ lợi thế tự nhiên cùng nỗ lực không ngừng trong cải thiện môi trường đầu tư, nơi đây đã trở thành điểm đến đầy tiềm năng, thu hút mạnh mẽ nguồn vốn trong và ngoài nước. Các dự án đến từ hơn 30 quốc gia, vùng lãnh thổ, cùng những tập đoàn, định chế tài chính hàng đầu Việt Nam, tập trung vào công nghệ hiện đại, ít thâm dụng lao động, năng suất cao và thân thiện với môi trường.
Lãnh đạo địa phương ưu tiên phát triển kinh tế biển, kinh tế tuần hoàn gắn với ổn định và tăng trưởng bền vững. Giai đoạn 2021-2023, GRDP tăng bình quân 0,61%/năm, trong đó GRDP (trừ dầu thô và khí đốt) tăng bình quân 5,94%/năm. Bình quân GRDP đầu người (trừ dầu thô và khí đốt) năm 2023 đạt 8.281 USD. Cơ cấu kinh tế tiếp tục dịch chuyển đúng hướng, tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ; năng suất lao động theo giá hiện hành năm 2022 đạt 626,1 triệu đồng/lao động. Song song với phát triển kinh tế - xã hội, địa phương dành nguồn lực lớn cho phát triển con người, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của người dân. Đến nay, các phường xã không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn quốc gia; trật tự an toàn xã hội, quốc phòng - an ninh được bảo đảm.
Theo quy hoạch giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, địa phương xác định mục tiêu xây dựng và phát triển toàn diện, trở thành một trong những khu vực động lực quan trọng của Đông Nam Bộ, là trung tâm kinh tế biển quốc gia và nằm trong nhóm 5 địa phương dẫn đầu về phát triển kinh tế biển. Đến năm 2030, dự kiến hình thành cơ cấu đô thị đa trung tâm, kết cấu hạ tầng giao thông đa phương thức, duy trì vị trí trong Top 10 cả nước về quy mô GRDP và tổng thu ngân sách nhà nước.
Tầm nhìn đến 2050, khu vực sẽ trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, trung tâm dịch vụ hàng hải của khu vực Đông Nam Á, trung tâm du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế, đồng thời là một trong những trung tâm công nghiệp lớn của vùng. Hệ thống kết cấu hạ tầng hoàn thiện, hiện đại; môi trường sống an toàn, trong lành; kinh tế phát triển hiệu quả theo hướng tuần hoàn, xanh, các-bon thấp, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.
Những năm qua đây là địa phương đầu tư mạnh cho du lịch biển.
Đặc biệt, trong nhiệm kỳ qua, với định hướng phát triển đúng đắn và triển khai quyết liệt, địa phương đã từng bước hình thành mô hình kinh tế - xã hội khai thác hiệu quả lợi thế tự nhiên về biển. Mô hình này vừa thúc đẩy tăng trưởng nhanh vừa hướng tới phát triển bền vững, giúp Bà Rịa - Vũng Tàu vươn lên trở thành địa phương có nhiều lợi thế thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong khu vực Đông Nam Bộ.
Với đường bờ biển dài 305 km, hệ sinh thái biển phong phú, trữ lượng dầu khí lớn nhất cả nước, cảng nước sâu và vị trí chiến lược trong vùng Đông Nam Bộ, Bà Rịa - Vũng Tàu được đánh giá là địa phương tiềm năng hàng đầu để phát triển kinh tế biển. Theo quy hoạch, mục tiêu là biến nơi đây thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, đạt các tiêu chí phát triển bền vững, hình thành các ngành kinh tế biển chủ lực đạt chuẩn quốc tế, gồm: du lịch biển đảo; kinh tế hàng hải (cảng biển, logistics, vận tải biển); khai thác dầu khí và khoáng sản biển; công nghiệp ven biển; nuôi trồng và chế biến hải sản; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.
Bà Rịa - Vũng Tàu cũ đặc biệt chú trọng bảo vệ môi trường biển, ứng phó biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Mục tiêu đến 2030 là tỷ trọng các ngành kinh tế biển trong GRDP (không kể dầu khí) đạt khoảng 60%, trong đó các ngành kinh tế thuần biển chiếm khoảng 20%.
Để phát huy lợi thế từ tài nguyên biển, địa phương không chỉ xây dựng các trung tâm dịch vụ logistics và phát triển mạnh hệ thống cảng, mà còn tập trung hoàn thiện quy hoạch, chương trình và kế hoạch phát triển kinh tế biển theo chiều sâu. Trọng tâm là đầu tư kết cấu hạ tầng nền tảng như giao thông, điện, nước, tài chính, y tế, giáo dục; đồng thời thúc đẩy các ngành mũi nhọn như khai thác khoáng sản, dịch vụ công nghiệp, dịch vụ dầu khí, cảng biển, logistics, du lịch và dịch vụ hậu cần thủy sản.
Theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam 2021–2030, tầm nhìn 2050, cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu được xếp vào loại cảng biển đặc biệt, đóng vai trò là cảng cửa ngõ và cảng trung chuyển quốc tế lớn nhất Việt Nam.
Cụm cảng biển lớn Cái Mép - Thị Vải.
Hiện nay, tỉnh tập trung mọi nguồn lực phát triển cảng Cái Mép - Thị Vải thành cảng cửa ngõ quốc gia, đồng thời phát triển ngành cảng biển và logistics thành một trong những trụ cột kinh tế chủ lực. Theo xếp hạng Container Port Performance Index (CPPI) của Ngân hàng Thế giới và S&P Global Market Intelligence tháng 6/2024, các bến cảng container tại Cái Mép đứng thứ 32 thế giới về công suất và thứ 12 về hiệu quả hoạt động.
Thời gian qua, địa phương đã phát triển tuyến đường ven biển nối Vũng Tàu với các huyện Long Điền, Đất Đỏ, Xuyên Mộc và Bình Thuận, mở ra cơ hội cho các dự án du lịch lớn, trong đó có Hồ Tràm Strip, Safari Bình Châu… Khu vực Cái Mép - Thị Vải hiện có 35 bến cảng, trong đó 22 bến đã đưa vào khai thác với công suất 117,8 triệu tấn/năm, gồm 7 cảng container công suất 6,8 triệu TEU/năm. Cảng quốc tế Gemalink đã tiếp nhận thế hệ tàu container lớn nhất thế giới với trọng tải 232.000 DWT và sức chứa trên 24.000 TEU.
Đặc biệt, lãnh đạo địa phương cũng chỉ đạo cải thiện môi trường đầu tư, điều chỉnh các quy định về đất đai, khoáng sản, đầu tư xây dựng, thuế… nhằm tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Các cơ quan quản lý tỉnh thường xuyên theo dõi, đánh giá tình hình thực hiện quy hoạch tổng thể, phối hợp đồng bộ giữa các sở, ngành để phát triển hài hòa, tránh chồng chéo và lãng phí nguồn lực. Hiện nay, vùng công nghiệp - cảng biển được quy hoạch gắn với trục kinh tế động lực Cái Mép - Thị Vải, kết nối chặt chẽ với vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ, logistics dọc hành lang Vành đai 3, Vành đai 4 và các tuyến cao tốc trong vùng. Các cảng được kết nối với KCN Phú Mỹ, Châu Đức, Đất Đỏ, Long Điền, Bà Rịa, tạo lợi thế vận tải và thu hút nhà đầu tư.
Ngành logistics đã trở thành một trong bốn trụ cột kinh tế của tỉnh, với mục tiêu đến 2025 đưa địa phương trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, trung tâm dịch vụ hàng hải khu vực Đông Nam Á, trung tâm du lịch chất lượng cao và một trong những trung tâm logistics lớn của vùng.
Với bờ biển dài, hệ thống cảng nước sâu và vị trí thuận lợi gần các tuyến hàng hải quốc tế, nơi đây hội tụ đầy đủ điều kiện để phát triển đa dạng các ngành kinh tế biển. Bốn trụ cột của kinh tế biển tỉnh gồm: khai thác dầu khí; cảng biển và logistics; du lịch biển chất lượng cao; khai thác - nuôi trồng - chế biến hải sản.
Ngành dầu khí từ lâu là động lực kinh tế mũi nhọn, với các mỏ lớn như Bạch Hổ, Rồng, Đại Hùng… cùng hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, tạo chuỗi các ngành công nghiệp phụ trợ, dịch vụ kỹ thuật cao, thu hút nhân lực chất lượng cao.
Đầu năm 2025, địa phương công bố danh mục 24 dự án trọng điểm kêu gọi đầu tư, tập trung vào ba trụ cột: công nghiệp, cảng biển - logistics và du lịch. Trong đó có các dự án nổi bật như khu công nghiệp Bắc Châu Đức 1 (1.200 ha), nhà máy nhiệt điện LNG Long Sơn (gần 43 ha), bến cảng khách quốc tế Vũng Tàu (54 ha), khu thương mại tự do Cái Mép Hạ (3.764 ha) và các khu logistics tại Phú Mỹ.
Đời sống người dân ngày càng hiện đại
Song song với đó, địa phương thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm. Các nhà máy chế biến hải sản hiện đại được đầu tư, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng cao, phục vụ xuất khẩu. Kiểm soát chặt chẽ vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế giúp sản phẩm thủy sản của địa phương nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Trong Hội nghị Đầu tư do UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ tổ chức, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính nhấn mạnh đây là địa phương có vai trò chiến lược trong vùng Đông Nam Bộ với lợi thế dầu khí, cảng biển quốc tế, dịch vụ logistics, du lịch và kinh tế biển. Do đó, việc khai thác hiệu quả “tài nguyên vàng” này cần được thực hiện một cách bền vững.
Bám theo chỉ đạo của Chính phủ, những năm qua địa phương luôn phát triển đa dạng hóa kinh tế biển, khuyến khích các ngành mới như năng lượng tái tạo từ biển (điện gió ngoài khơi), công nghệ sinh học biển, nghiên cứu khoa học biển, dịch vụ dầu khí chất lượng cao, đóng và sửa chữa tàu thuyền. Các dự án được ưu tiên áp dụng công nghệ sạch, thân thiện môi trường, xử lý chất thải triệt để, đồng thời triển khai chương trình bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ rạn san hô và rừng ngập mặn.
Địa phương tập trung phát triển hạ tầng giao thông nội tỉnh và liên vùng, hạ tầng số, logistics thông minh, cùng việc đào tạo và thu hút lao động trình độ cao trong các lĩnh vực hàng hải, logistics, dầu khí, du lịch và công nghệ biển. Là cửa ngõ ra biển của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, tỉnh đẩy mạnh hợp tác, liên kết với các địa phương lân cận để hình thành chuỗi giá trị kinh tế biển hiệu quả.
Chia thành một không gian, ba vùng để phát triển
Ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP.HCM, mới đây chủ trì buổi làm việc với UBND các xã, phường và đặc khu thuộc khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ. Ông nhấn mạnh chiến lược phát triển kinh tế theo mô hình “một không gian - ba vùng phát triển” nhằm xây dựng TP.HCM trở thành đô thị thông minh, hiện đại, bền vững và có tầm quốc tế.
Theo đó, khu vực TP.HCM cũ sẽ là trung tâm tài chính quốc tế, đầu tàu về khoa học - công nghệ, nơi tập trung các dịch vụ chất lượng cao và nguồn lực đổi mới sáng tạo. Khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ được định vị là thủ phủ của kinh tế biển, tập trung phát triển năng lượng sạch, du lịch gắn với biển, hình thành khu mậu dịch tự do kết nối cảng biển chiến lược.
Khu vực Bình Dương tiếp tục là trung tâm công nghiệp công nghệ cao, thu hút đầu tư các ngành sản xuất tiên tiến, tự động hóa. Ông Được cho biết: “Sắp tới, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ sẽ định hình các ngành kinh tế biển, phát triển năng lượng sạch, điện gió ngoài khơi, các khu vui chơi giải trí, thể thao, khu mậu dịch tự do gắn với cảng biển và các ngành công nghiệp nặng công nghệ cao”.
Quan tâm đầu tư đường sá để phát triển kinh tế biển.
Ông Nguyễn Công Vinh, Giám đốc Sở Tài chính TP.HCM (trước đây là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) cho biết, trong sáu tháng đầu năm 2025, tình hình phát triển kinh tế của khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ có nhiều chuyển biến tích cực, với 10/15 chỉ tiêu kinh tế - tài chính tăng trưởng cao hơn mức của cả năm 2024.
Về quy hoạch, Thủ tướng đã đồng ý điều chỉnh và bổ sung tuyến cao tốc đô thị Hồ Tràm - Cảng hàng không quốc tế Long Thành; phát triển một số TOD dọc tuyến đô thị Hồ Tràm và định hướng phát triển đô thị trung tâm tại Vũng Tàu, Phú Mỹ và Xuyên Mộc. Trước khi sáp nhập, khu vực này có 18 dự án đang triển khai như dự án cầu Phước An, thành phần 3 cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và các tuyến đường kết nối vào cao tốc.
Với đường bờ biển dài, hệ sinh thái biển đa dạng, trữ lượng dầu khí lớn nhất cả nước, cảng nước sâu và vị trí chiến lược trong vùng Đông Nam Bộ, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu có tiềm năng lớn để trở thành trung tâm kinh tế biển.
Quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đặt mục tiêu biến khu vực này thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, đạt tiêu chí phát triển bền vững, đồng thời hình thành các ngành kinh tế biển chủ lực đạt chuẩn quốc tế như: du lịch biển đảo; kinh tế hàng hải (cảng biển, logistics, dịch vụ vận tải biển); khai thác dầu khí và tài nguyên khoáng sản biển; công nghiệp ven biển; nuôi trồng và khai thác hải sản; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.
Những con đường xuyên khu vực lầy ngập mặn để về với cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.
Để khai thác hiệu quả lợi thế biển, tỉnh đã tập trung xây dựng quy hoạch, chương trình và kế hoạch phát triển kinh tế biển, đồng thời chú trọng các ngành kết cấu hạ tầng như giao thông, điện, nước, dịch vụ dầu khí, dịch vụ cảng biển và logistics, phát triển du lịch, dịch vụ hậu cần thủy sản...
Để đánh thức tiềm năng kinh tế biển địa phương đã xây dựng tuyến đường ven biển dài 77 km, nối TP.Vũng Tàu với Bình Thuận, đi qua nhiều làng chài truyền thống. Tuyến đường này thu hút nhiều dự án du lịch lớn, trong đó có những dự án tỷ USD như Hồ Tràm Strip hay Safari Bình Châu.
Bên cạnh du lịch, logistics và khai thác dầu khí, khu vực này còn phát triển mạnh lĩnh vực đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản với khoảng 5.000 tàu cá, tổng công suất trên 1 triệu CV, trong đó hơn 2.400 tàu đánh bắt xa bờ được trang bị hệ thống máy định vị, liên lạc và dò cá hiện đại.
Với lợi thế về vị trí địa lý, tiềm năng biển phong phú, hệ thống cảng biển hiện đại và hạ tầng kết nối đồng bộ, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ với vai trò là TP.HCM mới đang vươn mình trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia và là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự phát triển đồng bộ của các ngành công nghiệp, du lịch, năng lượng sạch, logistics và thủy hải sản không chỉ đem lại nguồn thu lớn mà còn tạo đà cho tăng trưởng bền vững, nâng cao chất lượng đời sống người dân.