Thuốc đắt chưa chắc "sắt ra miếng"

Hiện thị trường An cung ngưu hoàng hoàn phổ biến với hai nguồn hàng chính từ Hàn Quốc và Trung Quốc với giá cả dao động từ vài trăm đến vài triệu đồng/hộp. Trên một trang bán hàng online, chỉ riêng mặt hàng An cung ngưu hoàng hoàn cũng giới thiệu tới gần 200 loại sản phẩm. Nếu An cung của Hàn Quốc có giá khoảng từ 700 nghìn đồng đến gần 2 triệu đồng/hộp, thì An cung của Trung Quốc có giá cao hơn từ 2 - 5 triệu đồng.

An cung ngưu hoàng hoàn được giới thiệu là "sản phẩm cho người đột quỵ não, cấp cứu cho tai biến mạch máu não, nhồi máu não; phòng ngừa và giảm các vấn đề như tai biến mạch máu não, xuất huyết não, tê cứng hàm, co giật, hôn mê, nói nhảm. Đây là một trong những vật cấp cứu hữu hiệu của y học cổ truyền. An cung ngưu hoàng hoàn là đặc hiệu cho người đột quỵ". Hoặc "An cung ngưu hoàng hoàn được sử dụng để cấp cứu đột quỵ, xuất huyết não, trong đó có nhiều trường hợp có kết quả tốt nên được tin dùng…".

Không phủ nhận những tác dụng của loại thuốc này, nhưng chính việc quảng cáo thổi phồng công dụng, cùng sự thiếu hiểu biết về loại thuốc này đã khiến việc tự ý mua bán, sử dụng tràn lan đã để lại những hệ lụy đáng tiếc.

ThS. BS Vũ Văn Đại, khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, tại khoa Cấp cứu của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, không ít trường hợp bệnh nhân đột quỵ được người nhà đưa đến viện trong tình trạng đã tự ý sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn tại nhà. Phần lớn bệnh nhân đã bỏ lỡ "thời gian vàng" để được can thiệp y tế hiệu quả. Đặc biệt các trường hợp xuất huyết não, việc dùng thuốc này không những không có tác dụng mà còn nguy cơ làm tình trạng xấu đi.

Rước họa vì dùng bừa bãi

Theo BS Đạt, An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc Đông y cổ truyền có lịch sử hàng trăm năm tại Trung Quốc, được xếp vào nhóm thuốc quý. Theo y học cổ truyền, loại thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn kinh, phù hợp với các thể trạng "nội nhiệt thịnh", biểu hiện như sốt cao, mê sảng, co giật.

Tuy nhiên, không phải mọi ca đột quỵ đều phù hợp sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn. Thực tế lâm sàng cho thấy, hơn 80% trường hợp tai biến mạch máu não là do nhồi máu não (thể hàn), cần can thiệp nội khoa cấp cứu càng sớm càng tốt. Việc sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn có thể làm lạnh cơ thể, giảm tưới máu não, thậm chí nguy hiểm nếu bệnh nhân đang bị xuất huyết não, do thuốc chứa một số thành phần có tính chống đông nhẹ, dễ làm nặng thêm tình trạng chảy máu.

Bên cạnh đó, loại thuốc này chứa dược liệu có tính độc như chu sa – thủy ngân, hùng hoàng – asen, nếu sử dụng không đúng chỉ định có thể gây hại cho gan, thận, thần kinh. Nhiều tác dụng phụ đã được ghi nhận như rối loạn tiêu hóa, dị ứng, rối loạn nhịp tim, co giật... Thậm chí, một số sản phẩm trôi nổi trên thị trường bị phát hiện chứa hàm lượng kim loại nặng vượt ngưỡng an toàn.

Còn theo BS Lê Thúy Hằng, BV Đại học Y dược TP.HCM, mặc dù An cung ngưu hoàng hoàn có những tác dụng lý thuyết hỗ trợ trong việc phòng ngừa đột quỵ nhờ vào khả năng hoạt huyết, thanh nhiệt, ổn định huyết áp và cải thiện tuần hoàn não, nhưng hiệu quả thực tế vẫn còn cần thêm nhiều nghiên cứu khoa học để khẳng định. Tới bây giờ vẫn chưa có khuyến cáo chính thống nào đưa An cung ngưu hoàng hoàn vào điều trị dự phòng đột quỵ. Người dùng cần thận trọng và càng không nên xem bài thuốc này là phương pháp điều trị chính đối với đột quỵ.

Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế từng cảnh báo An cung ngưu hoàng hoàn chỉ được dùng theo đơn, đúng chỉ định và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên ngành y học cổ truyền hoặc thầy thuốc Đông y. Đặc biệt, thuốc có chống chỉ định trong trường hợp đột quỵ thể nhồi máu não diện rộng hoặc thể chảy máu não, vì ảnh hưởng tới quá trình đông cầm máu trên bệnh nhân, khi dùng thuốc sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu hoặc chảy máu khó cầm, bệnh sẽ trầm trọng hơn. Người không có chuyên môn sẽ không thể phân biệt được thể bệnh đột quỵ, do đó việc tự ý mua thuốc An cung ngưu hoàng hoàn nhằm mục đích dự phòng hoặc tự điều trị đột quỵ não là việc làm cần tuyệt đối tránh.